News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,585,159 |
| PDF Download | 5,347,021 |
تفسیر به رأی؛ چیستی و چرایی | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 3, Volume 1, Issue 2, June 1387, Pages 53-68 PDF (1.11 M) | ||
| DOI: 10.30497/quran.2008.965 | ||
| Author | ||
| عباس تقویان* | ||
| استادیار رشته علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق(ع) | ||
| Receive Date: 05 November 2012, Accept Date: 05 November 2012 | ||
| Abstract | ||
| در بحث روشهای تفسیری، مسئلۀ «تفسیر به رأی» پیوسته یکی از لغزشگاه‌های خطیر در امر تفسیر قرآن بوده است. خاستگاه این موضوع که بعضاً با عناوین مشابه دیگری همچون «قول به رأی» یا «تکلم به رأی»، از آن یاد می‌شود، مجموعۀ روایاتی است که در جوامع روایی و متون تفسیری فریقین نقل شده و همواره اندیشۀ مفسران را به خود مشغول ساخته است. لحن بسیار تهدید‌آمیز این روایات که از یک سو، عامل تفسیر به رأی را تا سر حد کفر و مستوجب آتش دوزخ شدن پیش می‌برد و از سوی دیگر، نتیجۀ این نوع تفسیر را ولو صحیح، بدون ارزش و اعتبار علمی می‌داند، هر پژوهشگر مسلمانی را وامی‌دارد دربارۀ سند و حدود دلالت روایات وارد در این زمینه تأمل کند؛ به‌ویژه آنکه قرآن کریم با تعابیر مختلف نظیر «أَفَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ...» (نساء:82 و محمد:22) و «کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ وَلِیَتَذَکَّرَ أُولُو الألْبَابِ» (ص:29) و نظایر آن لزوم تدبر و تعمق در قرآن را به همگان گوشزد می‌کند. این بدان معناست که ما همان‌طور که مأمور به تدبر در قرآن هستیم، باید خود را از آفت هولناک «تفسیر به رأی» در امان نگاه داریم. مطمئناً اگر معنای تفسیر به رأی واکاوی شود، خودبه‌خود مفهوم صحیح تفسیر و تدبر در قرآن روشن خواهد شد. این جستار بر آن است که به دو سؤال اساسی زیر پاسخ گوید: الف. روایات ناهی از تفسیر به رأی و نظائر آن تا چه حد دارای اعتبار است؟ ب. حدود دلالت این روایات و وجه تمایز تفسیر به رأی از تدبر مورد تأکید قرآن چیست؟ | ||
| Keywords | ||
| قرآن; تفسیر; روشهای تفسیری; تفسیر به رأی; تفسیر عقلی; تفسیر اجتهادی; تدبر در قرآن | ||
| References | ||
|
قرآن کریم. ابن‌درید، ابوبکر محمد بن حسن (1987م)، جمهرة اللغه، تحقیق د. رمزی منیر بعلبکی، بیروت: دار العلم للملایین، چاپ اول، ج1. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1405ق)، لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزه، ج5. بغوی، حسین بن مسعود (1407ق)، معالم التنزیل، بیروت: دار المعرفه، ج1. باقری، مهری (1380ش)، مقدمات زبان‌شناسی، تهران: نشر قطره. جوادی آملی، عبدالله (1384ش)، تسنیم، قم: نشر اسراء، ج1. رازی، ابومحمد، عبدالرحمن بن ابی‌حاتم (1372ق)، الجرح و التعدیل، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج 4 و 6. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1404 ق)، المفردات فی غریب القرآن، ایران: دفتر نشر کتاب. رجبی، محمود (1379ش)، روش‌شناسی تفسیر قرآن، تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه. رضی، محمد بن حسین (1379ش)، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: نشر الهادی، چاپ چهارم. صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1387ش)، التوحید، تحقیق سید هاشم حسینی طهرانی، قم: جماعه المدرسین، چاپ اول. طباطبایی، محمدحسین (1362ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ج3. طبری، محمد بن جریر (1406ق)، جامع البیان فی تأویل آی القرآن، بیروت: دار المعرفه، ج1. طریحی، فخرالدین (1387ش)، مجمع البحرین، تحقیق سید احمد حسینی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ج3. طوسی (1414ق)، امالی، قم: دار الثقافه. عیاشی، ابوالنضر محمد بن مسعود (2006م)، کتاب التفسیر، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: مکتبۀ العلمیۀ الاسلامیه، ج1. غفاری، علی‌اکبر (1369ش)، تلخیص مقباس الهدایه، تهران: جامعه الامام الصادق(ع). فراهیدی، خلیل بن احمد (1405 ق)، کتاب العین، تحقیق د. مهدی المخزومی و د. ابراهیم السامرائی، قم: منشورات دار الهجره، ج8. مامقانی، عبدالله (1350ق)، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف: مکتبه المرتضویه (چاپ سنگی 3 جلدی)، ج3. مجلسی، محمدباقر (1403 ق)، بحار الانوار الجامعۀ لدرر اخبار الائمۀ الاطهار، بیروت: مؤسسه الوفاء، ج2، 36 و 52. مکارم شیرازی، ناصر (بی‌تا)، تفسیر به رأی، قم: مدرسه الامام امیرالمؤمنین(ع). | ||
|
Statistics Article View: 3,798 PDF Download: 2,011 |
||