News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,591,391 |
| PDF Download | 5,356,708 |
تفسیر روان شناسانه گزاره قرآنی «ففروا الی الله» | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 7, Volume 18, Issue 2 - Serial Number 36, January 1404, Pages 157-187 | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2025.246690.3994 | ||
| Authors | ||
| معصومه مروی* 1; عباس مصلایی پور2 | ||
| 1دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 20 July 2024, Revise Date: 06 February 2025, Accept Date: 11 February 2025 | ||
| Abstract | ||
| فهم روانشناختی متن دینی، گونه‌ای از فهم است که براساس رویکرد روانشناسی به تبیین مفاهیم آن می‌پردازد. این نوع فهم می‌تواند با تفسیر روانشناختی مورد نظر امین الخَولی، به عنوان یکی از مؤلفه‌های مکتب ادبی تفسیر قرآن کریم، ارتباط داشته باشد. عدم فهم ملموس و عینی و اکتفاء به نکات انتزاعی در تفسیر آیه «فَفِرّوا الی الله»، موجب شده تا مفاهیم آن از حوزه کاربرد در زندگی انسان، خارج شود. به منظور کاربردی نمودن گزاره قرآنی مذکور و ارائه تفسیری روانشناسانه از آن، پژوهش پیش رو با استفاده از روش فهم روانشناختی تک متن و روش پژوهش در مفاهیم یک آیه در پرتو سوره شکل گرفته است. توجه در گزاره «فَفِرّوا الی الله» در سیاق آیات سوره ذاریات، مسئله «نوع مواجهه با حقایق عالم» را برای انسان بازنمایی می‌کند. براساس یافته‌های به‌دست آمده، انسان می‌تواند دو نوع مواجهه با حقایق موجود در عالم داشته باشد؛ مواجهه اصیل و الهی با الگویی خاص از بینش، گرایش و کنش؛ و مواجهه غیر اصیل و غیر الهی که الگوی بینشی، گرایشی و کنشی متفاوتی را شامل می‌شود. مواجهه اصیل و الهی براساس توصیه موجود در آیه، نوید بخش «نجات و رهایی» برای انسان است ومبتنی برآن الگوی نظری نجات و رهایی تبیین می‌شود. | ||
| Keywords | ||
| سوره ذاریات; فرار به سوی خدا; فهم روانشناختی قرآن; تفسیرادبی قرآن; نجات ورهایی در قرآن | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
ابن درید (بی تا)، جمهره اللغه، بی جا.
ابن فارس، أحمد بن فارس (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، مصحح: هارون، عبد السلام محمد چاپ اول، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت.
الأزهری،أبی منصور محمّد بن أحمد (بی تا)، تهذیب اللغة، بیروت-لبنان: دار احیاء التراث العربی.
بابایی، علی اکبر (1381)، مکاتب تفسیری، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
بحرانى، هاشم بن سلیمان (1415ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، قم: موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامیة.
پسندیده، عباس (1402)، روش فهم روانشناختی متون دینی، چاپ چهارم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
جانبزرگی، مسعود، جانبزرگی، امین(1400)، تنظیم درمان‌گرانه سبک زندگی: یک مداخله کوتاه مدت برای پیشگیری ودرمان اضطراب براساس درمان چند بعدی معنوی خداسو، پژوهش نامه سبک زندگی، سال 6، ش11، ص125-141.
جلالی، حسین، درآمدی بر بحث «بینش»، «گرایش»، «کنش» و اثار متقابل آنها، معرفت، ش50، 1380، ص45-55.
جوهری، اسماعیل بن حماد،(1404ق)، صحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه، تصحیح و تنظیم: عطار، احمد عبدالغفور، بیروت: دار العلم للملایین.
حویزى، عبدعلى بن جمعه (1415ق)، تفسیر نور الثقلین، چاپ چهارم، قم: نشر اسماعیلیان.
خطیب شربینى، محمد بن احمد (1425ق)، تفسیر الخطیب الشربینى المسمى السراج المنیر، چاپ اول، بیروت-لبنان: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
خوئی، ابولقاسم (1382)، البیان فی تفسیر القرآن، مترجم هاشم هاشم زاده هریسی و محمد صادق نجمی، چاپ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
الخولی، امین ( 1916 م)، مناهج تجدید فی النحو والبلاغه والتفسیر و الادب(مجموعه مقالات)، بیروت، دارالمعرفه.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اول، بیروت-دمشق: دار القلم-الدار الشامیه.
زبیدی، محمد مرتضى (1414)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت.
سعدى، عبدالرحمن (1408)، تیسیر الکریم الرحمن فی تفیسر کلام المنان، چاپ دوم، بیروت-لبنان: مکتبة النهضة العربیة.
صدیقحسنخان، محمدصدیق (1420ق)، فتح البیان فى مقاصد القرآن، چاپ اول، بیروت-لبنان: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
طباطبایی، سید محمد حسین (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، لبنان: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
طریحی، فخر الدین بن محمد (1375)، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران.
طیب حسینی، سید محمود، کاویانی،محمد؛ سید ابراهیم مرتضوی(1400)، «تحلیل روان شناختی آیات قرآن به مثابه یکی از مؤلفه های مکتب ادبی (معاصر)»، فصلنامه مطالعات اسلام و روانشناسی، س 15، ش28، صص 53-73.
طیب حسینی، سید محمود، کاویانی،محمد؛ سید ابراهیم مرتضوی (1387)، امین الخولی و مؤلفه‌های تفسیر ادبی، نشریه مشکوه، ش99، صص24-45.
عبدالباقی، محمد فؤاد (1407ق)، معجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، دارلفکر للطباعه والنشر و التوزیع، بیروت، لبنان.
علوی مهر، حسین (1381)، روشها و گرایش‌های تفسیری، چاپ اول، قم: اسوه.
عمید زنجانی، عباسعلی (1379)، مبانی وروشهای تفسیر قرآن، چاپ چهارم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فراهیدى، خلیل بن أحمد (1419ق)، کتاب العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
فضل الله، محمد حسین (1419)، من وحى القرآن، چاپ اول، لبنان-بیروت: دار الملاک.
فیروزآبادی،محمدبن یعقوب (بی تا)، القاموس المحیط، بی جا.
فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى (1415ق)، تفسیر الصافی، چاپ دوم، تهران: مکتبة الصدر.
فیومى، أحمد بن محمد (1414)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، چاپ دوم، قم: دارالهجره.
قائدی فر، حمیده؛ سعید عبدخدایی، آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا (1392)، نقش میانجی گری احساس انسجام روانی در رابطه سبک های دلبستگی با خودتنظیمی، پژوهش در سلامت روانشناختی، دوره هفتم، ش1، ص11تا 19.
قرائتى، محسن (1388)، تفسیر نور، چاپ اول، تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن.
قرشى بنایى، على اکبر (1412)، قاموس قرآن، چاپ ششم، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
قطب، سید (1425ق)، فى ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
کاشانى، فتحالله بن شکرالله (1423ق)، زبدة التفاسیر، چاپ اول، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
مدرسى، محمدتقى (1419ق)، من هدى القرآن، چاپ اول، تهران: دار محبی الحسین.
مراغى، احمد مصطفى (بی تا)، تفسیر المراغى، چاپ اول، بیروت: دار الفکر.
مرتضایی، نسترن؛ رحیمی نژاد، عباس( 1395)،مقاله نقش سبک‌های هویت و انسجام روانی در پیش بینی اعتیاد به اینترنت، رویش روانشناسی، سال 5، ش 4، ص71-74.
مصطفوى، حسن (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چاپ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مغنیه، محمدجواد (1424ق)، التفسیر الکاشف، چاپ اول، قم: دار الکتاب الإسلامی.
مکارم شیرازى، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، چاپ دهم، تهران: دار الکتب الإسلامیة .
نووى، محمد (1417ق)، مراح لبید لکشف معنى القرآن المجید، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون .
Antonovsky, A. (1993). "The structure and properties of the sense of coherence scale". Sot. Sri. Med, 36 (6): 125-733.
Antonovsky, A. (1996). The salutogenic model as a theory to guide health promotion. Health Promotion International, 11(1): 11-18.
Beck, A. T., & Clark, D. A. (1997). An information processing model of anxiety: Automatic and strategic processes. Behaviour Research and Therapy, 35(1), 49-58.
Eriksson, M.,& Lindstrom, B.(2006). Antonovskys sense of coherence scale and the relation with health: a systematic review. Journal Epidemiology Community Health, 60: 376-381.
Locke, E. A., & Latham, G. P. (2006). New directions in goal-setting theory. Current Directions in Psychological Science, 15(5), 265-268.
McClelland, M. M., et al. (2017). Self-regulation across the lifespan: Implications for health and well-being. Annual Review of Psychology, 68(1), 213-239.
Megan M Mcclelland.(2017). Self-Regulation. In book: Handbook of Life Course Health Development (pp.275-298).
Mennella, R., Beaurenaut, M., Dezecache, G., & Grèzes, J. (2023). Cognitive avoidance is associated with decreased brain activation during threat processing. Brain Sciences, 13(4), Article 618. https://doi.org/10.3390/brainsci13040618
Michalak, J., & Grosse Holtforth, M. (2006). Where do we go from here? The goal perspective in psychotherapy research. Clinical Psychology Review, 26(6), 668-675.
Ozhiganova ,Galina V.(2018). self-regulation and self-regulatory capacities: components, levels, models. rudn Journal of Psychology and Pedagogics 15(3):255-270
Wells, A., & Matthews, G. (1994). Attention and emotion: A clinical perspective. Psychology Press.
Williams Kate E. , Nicole Hayes b , Donna Berthelsen a , Jon Quach.(2023). A longitudinal model of sleep problems and classroom self-regulation across elementary school. Journal of Applied Developmental Psychology 89 (2023) 101596.
Williams, J., Alexander, M. E., & Burkitt, A. N. (2023). Neural mechanisms of self-regulation: Insights from recent research. Journal of Neuroscience, 43(2), 123-135.
Wilson, K., & Murrell, A. R. (2004). Values work in Acceptance and Commitment Therapy: Setting a course for behavioral treatment. Cognitive and Behavioral Practice, 11(3), 253-259. | ||
|
Statistics Article View: 114 |
||