News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 517 |
| Number of Articles | 4,504 |
| Article View | 9,480,106 |
| PDF Download | 5,185,290 |
تحلیل انتقادی روایات معارض با عصمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 12, Volume 18, Issue 2 - Serial Number 36, January 1404 | ||
| Document Type: علمی - مروری | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2025.77643 | ||
| Author | ||
| اصغر طهماسبی بلداجی* | ||
| استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران | ||
| Receive Date: 30 June 2024, Revise Date: 21 December 2024, Accept Date: 21 December 2024 | ||
| Abstract | ||
| عصمت پیامبراسلام(ص) یکی از موضوعات مهمّی است که در قرآن و روایات صحیح به آن اشاره و تأکید شده است؛ همچنان که سیره عقلا نیز مویّد و موکّد این مساله است؛ با این وجود، در برخی منابع روائی مهمِّ اهل سنت، روایاتی وارد شده، که این عصمت را خدشه دار می‌کند و شخصیت معنوی و اخلاقی آن حضرت را تنزّل می‌دهد. نقل این روایات علاوه بر تشکیکِ عصمت پیامبراسلام، ابزاری برای شبهه افکنی برخی از مستشرقان و مخالفان در رابطه با شخصیت ایشان شده‌است؛ بر این اساس، جستار پیش رو با روش توصیفی _ تحلیلی و رویکرد نقد الحدیثی از نوع نقد متن، ضمن نقد این روایات با استناد به آیات قرآن و شواهد قاطع و قابل اعتماد، عصمت پیامبراسلام را قبل و بعد از بعثت، اثبات می‌نماید. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که: روایاتِ معارض با عصمت پیامبراسلام، در تعارض تباینی با آیات قرآنکریم و ادله نقلی و عقلی متقن هستند و به این دلیل، قابل پذیرش نیستند؛ از سوی دیگر، مجموعِ ادله نقلی و عقلی به عنوان براهین متقن، منبعی در نقد و رد هر روایت معارض(حتی با سند صحیح و نقل در کتاب معتبر) با عصمت پیامبراسلام، است. | ||
| Keywords | ||
| پیامبر اکرم(ص); عصمت; احادیث موضوعه; نقد الحدیث; فقه الحدیث | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
ابن ابی الحدید (بی‌تا)، شرح نهج البلاغة، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
ابن اثیر، عزالدین (1409ق)، اسدالغابه فی معرفة الصحابة، بیروت: دارالفکر.
ابن العربی، محمد بن عبد الله أبو بکر (1424ق)، احکام القرآن، راجع أصوله و خرج أحادیثه و علَّق علیه: محمد عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن بابویه(صدوق)، محمد بن علی (1362ش)، الخصال، قم: جامعة المدرسین.
ابن بابویه(صدوق)، محمد بن علی (1403ق)، معانی الاخبار، قم: جامعة المدرسین.
ابن بابویه(صدوق)، محمد بن علی (1404ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: جامعة المدرسین.
ابن حنبل، ابوعبدالله احمد بن محمد (1421ق)، مسند، بیروت: دارالرسالة.
ابن کثیر الدمشقی، ابو الفداء إسماعیل (بی تا)، البدایة و النهایة، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
ابن مردویه اصفهانی، أبی بکر أحمد بن موسى (1424ق)، مناقب علی بن ابیطالب علیه السّلام، قم: دارالحدیث.
ابن منظور،محمد بن مکرم (1970م)، لسان العرب، بیروت: دارلسان العرب.
ابن هشام الحمیری (بی‌تا)، السیرة النبویة، القاهرة: مکتبة محمد علی صبیح و أولاده.
امدادی، احمد، محمدزاده بنی طرفی، مهدی، زارعی رضایی، محمد حسین، «تحلیل و بررسی دو رویکرد کلامی در پاسخ به آیات نافی عصمت پیامبر اسلام»، پژوهشنامه کلام، سال نهم، 1401ش، شماره ۱۷، ص 299-325.
بحرانی، سید هاشم (1416ق)، البرهان فى تفسیر القرآن، تهران: مؤسسه بعثت.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1425ق)، صحیح بخاری، بیروت: دارالفکر.
ترمذی، محمد بن عیسی (1395ق)، سنن ترمذی، تحقیق و تعلیق: أحمد محمد شاکر و محمد فؤاد عبد الباقی و إبراهیم عطوة عوض المدرس فی الأزهر الشریف، مصر: شرکة مکتبة و مطبعة مصطفى البابی الحلبی.
جوادی آملی، عبدالله (1389ش)، تفسیر تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388ش)، پیامبر رحمت، قم: انتشارات إسراء.
جوهری، ابونصر اسماعیل (1407ق)، الصحاح، بیروت: دار العلم للملایین.
حاکم نیشابوری، ابوعبدالله (1406ق)، مستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالمعرفه.
حلی، یوسف بن محمد (1362ش)، کشف المراد، تهران: انتشارات اسلامیه.
رحمانی، شهلا، آل‌رسول، سوسن، عباسی، مهرداد، «بررسی تحلیلی عرفان و کلام در پاسخ به شبهه عدم عصمت پیامبر اکرم با محوریت آیات ابتدایی سوره فتح»، نشریه اندیشه‌های فلسفی و کلامی، سال دوم، ۱۴۰۱ش، ص29-48.
سجستانی، أبو داود سلیمان بن الأشعث (بی‌تا)، سنن ابی داوود، المحقق: محمد محیی الدین عبد الحمید، بیروت: المکتبة العصریة، صیدا.
سعدی، احمد؛ شورگشتی، حمیده؛ شاکری زواردهی، روح الله، «واکاوی و نقد قرآنی نظرگاه نصر حامد ابو زید پیرامون عصمت پیامبر»، نشریه مطالعات اندیشه معاصر مسلمین، پیاپی ۱۷، ۱۴۰۲ش، ص85-57.
سید رضی (1414ق)، نهج البلاغة، قم: انتشارات هجرت.
سیوطی، جلال الدین (بی‌تا)، الدرالمنثور، مصر: مطبعة حلبی.
شریف مرتضی (1409ق)، تنزیه الانبیاء، بیروت: دارالاضواء.
شهیدی، سید جعفر (۱۳۸۴ش)، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران: انتشارات کتب دانشگاهی.
صابونی، محمدعلی (1417ق)، صفوة التفاسیر، القاهرة: دار الصابونی للطباعة والنشر والتوزیع.
صادقی تهرانی، محمد (1406ق)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم: فرهنگ اسلامی.
طباطبایی، محمد حسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات اسلامیة.
طبرسی، فضل بن حسن (1390)، إعلام الورى بأعلام الهدى، تهران: انتشارات اسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (1364ش)، تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، الاستبصار، دارالکتب الاسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، الرسائل العشر، مؤسسة النشر الإسلامی.
عاملی، عبدالحسین شرف الدین (2004م)، ابوهریرة، قم: موسسة انصاریان.
عسقلانی، ابن حجر (1379ق) ، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت: دارالمعرفة.
فخر رازی، محمدبن عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر( مفاتیح الغیب)، بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
فضل الله، سید محمد حسین (1419ق)، تفسیر من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک لطباعه و النشر.
کهن ترابی، میثم؛ چدانی، مریم، «بررسی و نقد رویکرد مفسران شیعه و اهل سنت درباره جدال حضرت ابراهیم در آیه ۷۴ سوره هود»، مجله پژوهش‌های تفسیر تطبیقی، پیاپی ۱۸، ۱۴۰۲ش، ص150-172.
کلینی، محمد بن یعقوب (1362ش)، الکافی، تهران: انتشارات اسلامیه.
متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام(1401ق)، کنز العمال، بیروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة الخامسة.
محمدجعفری، رسول، «اعتبارسنجی روایات ضربه پیامبر و درخواست قصاص»، مجله علوم قرآن و حدیث، پیاپی۵۳، شماره ۲، ۱۴۰۰ش، ص199-221.
مسلم، محمد (بی‌تا)، صحیح مسلم، المحقق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مظفر، محمدرضا (1380)، العقائد الامامیة، قم: انتشارات انصاریان.
مفید، محمد بن محمد بن النعمان ابن المعلم أبی عبد الله العکبری (1414ق)، النکت الإعتقادیة و رسائل اخری، تحقیق: رضا مختاری، بیروت: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع.
مقدم، غلامعلی؛ صدری‌فر، نبی‌الله؛ گلی، احمد، «ترک اولی و نسبت آن با عصمت پیامبر با تاکید بر آیه اول سوره تحریم»، پژوهشنامه مذاهب اسلامی، سال دهم، شماره نوزدهم، ۱۴۰۲ش، ص230-255.
مناوی، عبدالرووف (1356ق)، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، مصر: المکتبة التجاریة الکبرى.
نصرالله‌پور‌علمداری، ابراهیم؛ حاجی‌امیری، شهربانو، «بررسی تطبیقی تناقض بدوی میان عصمت و استغفار پیامبر در تفاسیر فریقین با تکیه بر آیات ۱۰۵ و ۱۰۶ سوره نساء»، نشریه پژوهش‌های راهنما‌شناسی، پیاپی ۳، ۱۴۰۰ش، ص52-73.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1407ق)، تجرید الاعتقاد، تهران: مکتب الاعلام الاسلامی.
نظام الدین، حسن بن محمد (1416ق)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: دارالکتب العلمیه. | ||
|
Statistics Article View: 207 |
||