News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,591,411 |
| PDF Download | 5,356,724 |
ارائۀ معنایی جدید از معاد جسمانی در فلسفۀ اسلامی با الهام از کارکردگرایی در فلسفۀ ذهن | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 3, Volume 23, Issue 1 - Serial Number 45, January 1404, Pages 13-30 PDF (929.08 K) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2025.246336.1918 | ||
| Authors | ||
| سید طه باقی زاده بافقی1; سعید انواری* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه و کلام، گروه فلسفه، دانشگاه علامۀ طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه فلسفه، دانشگاه علامۀ طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 18 May 2024, Revise Date: 07 July 2024, Accept Date: 29 July 2024 | ||
| Abstract | ||
| در فلسفۀ اسلامی اشیاءِ محسوس مدَرک بالعرض به شمار می‌آیند و مدَرک بالذات صورتی است که در حس مشترک پدید می‌آید. گرچه فلاسفۀ اسلامی در مورد نحوۀ پدید آمدن صورت در حس مشترک اختلاف نظر دارند، اما بر این مطلب متفق‌اند که پدید آمدن صورت در حس مشترک معادل ادراک حسی است. ایشان تمثّل حسی موجودات غیبی را بر این اساس تبیین می‌کنند، بدین نحو که در فرایندی معکوس نسبت به فرایند مشاهدۀ مستقیم اشیاء مادی، تصویری از جانب غیب (و نه از طرف حواس پنجگانۀ مادی) در حس مشترک نقش می‌بندد و بدین ترتیب موجود غیبی به نحو حسی متمثل و ادراک می‌شود. از طرف دیگر، بر اساس نظریۀ کارکردگرایی در فلسفۀ ذهن، ادراک حسی هر چیزی است که کارکرد ادراک حسی را ایفا کند. از آنجا که تجربۀ حسی بدون وساطت جسم عیناً همان است که به واسطۀ جسم رخ می‌دهد، عامل محرّک برای ادراک حسی می‌تواند امری غیرجسمانی باشد. بنابراین انسان می‌تواند بدون نیاز به بدن مادی (فیزیکی و جسمانی)، از حیث معرفت‌شناختی ادراکی حسی و جسمانی داشته باشد. لذا می‌توان انسان را حتی در نشئه‌ای غیرمادی دارای ادراک حسی دانست، و به همین جهت معاد جسمانی خواهد بود، زیرا جسمانی بودن معاد به این است که انسان در روز قیامت درک و تجربه‌ای جسمانی از بدن خود و لذات/آلام جسمانی داشته باشد، نه این که لزوماً تحقق جسمانی بیابد و واجد بدن فیزیکی باشد. | ||
| Keywords | ||
| معاد جسمانی; کارکردگرایی; ادراک حسی; حس مشترک | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1375. الاشارات والتنبیهات. شرح خواجه نصیرالدین طوسی. قم: نشر البلاغة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1376. الإلهیات من کتاب الشفاء. تحقیق آیة الله حسن حسن‌زاده آملی. قم: بوستان کتاب قم.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1379. النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1382. الأضحویة فی المعاد. تصحیح حسن عاصی. تهران: شمس تبریزی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1395. النفس من کتاب الشفاء. تحقیق آیت‌الله حسن حسن‌زاده آملی. قم: بوستان کتاب قم.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1404 ق. الشفاء (الطبیعیات). تحقیق جورج قنواتی و سعید زاید. تصدیر ابراهیم مدکور. قم: کتابخانۀ آیت الله مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1953 م. رسالة فی النفس و بقائها و معادها. در رسائل ابن‌سینا. تصحیح: حلمی ضیاء اولکن. استانبول: دانشکدۀ ادبیات.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 2007 م. رسالة احوال النفس. پاریس: دار بیبلیون.
ابن‌عربی، محی‌الدین. بی‌تا. الفتوحات المکیة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
انجمن روان‌پزشکی آمریکا، 1402. راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی متن بازنگری شده. ترجمۀ فرزین رضاعی و دیگران. تهران: ارجمند.
انواری، سعید. 1402. «نظریۀ فرآیند معکوس و کاربرد آن در تبیین نحوۀ مشاهده و اطلاع از امور غیبی توسط ابن‌سینا و شیخ اشراق». فلسفه 40: 83-100.
آذریان، رضا. 1394. بازخوانی معاد جسمانی صدرائی. قم: انتشارات حکمت اسلامی.
آشتیانی، جلال‌الدین. 1381. شرح بر زاد المسافر. قم: بوستان کتاب قم.
بهمنیار، 1375. التحصیل. تصحیح مرتضی مطهری. تهران: دانشگاه تهران.
پاتنم، هیلاری. 1401. منتخب مقاله‌های فلسفی. تدوین کاوه لاجوردی. تهران: نشر نو.
پوراسماعیل، یاسر. 1395. «واقعیت و مسائل پیش روی نظریه‌های ادراک حسی». نقد و نظر 82: 62-94.
پوراسماعیل، یاسر، و احمدرضا همتی مقدم. 1402. بررسی مسئلۀ کیفیات ذهنی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
پویان، مرتضی. 1388. معاد جسمانی در حکمت متعالیه. قم: بوستان کتاب.
تای، مایکل. 1402. «کیفیات ذهنی». ترجمۀ یاسر پوراسماعیل. در دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد (جلد 11)، فلسفۀ ذهن فلسفۀ علم. تهران: ققنوس.
چیتیک، ویلیام. 1392. عوالم خیال. ترجمۀ قاسم کاکایی. تهران: هرمس.
حلّی، جمال‌الدین حسن بن یوسف. 1408 ق. کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
دیویس، مارتین. 1396. فلسفۀ ذهن. ترجمۀ مهدی ذاکری. تهران: انتشارات حکمت.
رضائی، غلامرضا. 1394. معاد جسمانی از منظر صاحب نظران مسلمان. قم: نشر رائد.
ریونزکرافت، ایان. 1392. فلسفۀ ذهن: یک راهنمای مقدماتی. ترجمۀ حسین شیخ‌رضایی. تهران: صراط.
سبزواری، ملاهادی. 1383. اسرار الحکم. تصحیح کریم فیضی. قم: مطبوعات دینی.
سهروردی، شهاب‌الدین. 1380-الف. التلویحات اللوحیة و العرشیة. در مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق، ج. 1. تصحیح هانری کربن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین. 1380-ب. حکمة الاشراق. در مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق، ج. 2. تصحیح هانری کربن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین. 1380-ج. رسالة فی اعتقاد الحکماء. در مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق، ج. 2. تصحیح هانری کربن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین. 1380-د. المشارع والمطارحات. در مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق، ج. 1. تصحیح هانری کربن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین. 1380-ه. هیاکل النور. در مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق، ج. 3. تصحیح سیدحسین نصر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شهرزوری، شمس‌الدین محمد. 1385. رسائل الشجرة الإلهیة فی علوم الحقائق الربانیة. تصحیح نجفقلی حبیبی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
طباطبایی، سید محمدحسین. 1375. اصول فلسفه و روش رئالیسم. تعلیق مرتضی مطهری. تهران: صدرا.
عبودیت، عبدالرسول. 1391. درآمدی به نظام حکمت صدرائی. تهران: انتشارات سمت.
فیاض لاهیجی، ملاعبدالرزاق. 1383. گوهر مراد. تصحیح مؤسسۀ تحقیقاتی امام صادق. تهران: نشر سایه.
لوین، جنت، و جورج گراهام. 1394. رفتارگرایی و کارکردگرایی. ترجمۀ یاسر پوراسماعیل. تهران: ققنوس.
مجموعۀ نویسندگان. 1393. نظریۀ کارکردگرایی در فلسفۀ ذهن. ترجمۀ یاسر پوراسماعیل. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مروارید، هاشم. 1395. دوگانه‌گرایی جوهری. تهران: هرمس.
مسلین، کیت. 1391. درآمدی به فلسفۀ ذهن. ترجمۀ مهدی ذاکری. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1387-الف. سه رسالۀ فلسفی. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1387-ب. المظاهر الإلهیة فی أسرار العلوم الکمالیة. تصحیح سید محمد خامنه‌ای. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1394. الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب قم.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1990 م. الحکمة المتعالیة فی اسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
واعظی، محمدجواد. 1402. معاد جسمانی و حشر عنصری: بازخوانی تحقیقی و تطبیقی آرای حکیمان مسلمان با نگاهی به آیات و روایات. قم: بوستان کتاب.
هیوئیت، پل جی. 1401. فیزیک مفهومی. ترجمۀ منیژه رهبر. تهران: انتشارات فاطمی.
Block. Ned. 1980. “What is Functionalism?.” Reading in Philosophy of Psychology 1: 171-184. Hempel, Carl. 2012. Selected Philosophical Essays. Cambridge: Cambridge University Press. Lewis, Dawid. 1980. “Mad Pain and Martian Pain?.” Reading in Philosophy of Psychology 1: 216-222. Putnam, Hilary. 1975. “Brains and Behaviors.” In Mind, language and reality (Vol. 2). Cambridge: Cambridge University Press. Putnam, Hilary. 1981. “Brain in a Vat.” In Reason, Truth and History. Cambridge: Cambridge University Press. Sober, Elliott. 1990. “Putting the Function Back into Functionalism.” In Mind and Cognition, edited by William G. Lycan. Blackwell. | ||
|
Statistics Article View: 206 PDF Download: 207 |
||