News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,591,545 |
| PDF Download | 5,356,954 |
تحلیل تطبیقی نظرات مفسران درباره تبارشناسی حضرت مریم(س) در قرآن کریم | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 1, Volume 18, Issue 2 - Serial Number 36, January 1404, Pages 1-29 | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2025.247242.4049 | ||
| Authors | ||
| اشکان جوانمرد* 1; محمد تقی دیاری بیدگلی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه قم، قم، ایران. | ||
| 2استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه قم، قم، ایران. | ||
| Receive Date: 01 November 2024, Revise Date: 21 February 2025, Accept Date: 19 February 2025 | ||
| Abstract | ||
| حضرت مریم(س) تنها زنی است که قرآن کریم ۳۴ بار از وی نام برده و به تجلیل از فضایل شخصی و خانوادگی او پرداخته است. در برخی از آیات قرآنی از مریم(س)، با تعابیر «بنت عمران» و «اُخت هارون» یاد شده است. در همین راستا اهداف اصلی پژوهش، بررسی دلایل ورود قرآن کریم به تبارشناسی حضرت مریم(س) و تحلیل دیدگاه‌های مفسران صاحبنظر درباره عناوین «آل عمران» و «اُخت هارون» است. این پژوهش با روش تحلیلی ـ تطبیقی انجام شده و بر ضرورت اتخاذ رویکرد ادبی در تفسیر داستان‌های قرآنی تأکید می‌کند. نتایج پژوهش پیش‌رو از این قرار است: قرآن کریم با رویکردی اصلاحی و حکیمانه، تبار مریم(س) را به یکی از خاندان‌های برگزیده و پیامبرپرور(یعنی خاندان عمران) منتسب می‌کند تا هم از مریم در برابر اتهامات شنیع یهودیان مغرض دفاع کند و هم به تناقضات موجود در نسب‌نامه‌های اناجیل پایان دهد. قرآن همچنین با حذف نام «یوسف نجار» از نسب عیسی(ع)، بر نسب مادری «عیسی بن مریم» تأکید می‌ورزد. از نظر نگارنده، مراد قرآن از «هارون» در تعبیر قرآنی «یا أُخْتَ هارُونَ»، هارون نبی(ع) بوده و ارتباط مریم با وی به‌صورت سلالتی است. قرآن کریم همچنین مریم را دختر بلاواسطه «عمران» معرفی می‌کند. با این وجود هویت تاریخی عمران به دلیل عدم تحلیل مستقل شخصیت وی در قرآن برای مخاطبان مشخص نیست. از دیگر سو با عنایت به عدم ذکر نام «عمرام» پدر موسی و هارون در سرتاسر آیات قرآن و با درنظرگیری قرائن درون متنی، به نظر می‌رسد که مراد قرآن از «آل عمران» تنها خاندان پدری مریم(س) است. | ||
| Keywords | ||
| حضرت مریم(س); عمران; آل‌عمران; اخت هارون | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
کتاب مقدس.
ابنکثیر، اسماعیل (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابوالسعود، محمد (1983م)، ارشاد العقل السلیم الى مزایا القرآن الکریم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بیضاوى، عبدالله (1418ق)، انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ثعلبى، احمد (1422ق)، الکشف و البیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جوادی آملی، عبدالله ( 1383ش)، تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء.
خلف الله، محمد احمد (1402ش)، هنر داستانی در قرآن کریم، مترجم: محسن آرمین، تهران: نشر نی.
خلف الله، محمد احمد (1999م)، الفن القصصی فی القرآن الکریم، لندن: سینا للنشر.
راد، علی(1397ش)، «تحلیل انتقادی شبهات تبار ابراهیم(ع)»، فصلنامه مشکاة، دوره 37، شماره4، صص 26-28.
رضا، محمد رشید (1414ق)، تفسیر القرآن الحکیم، بیروت: دار المعرفة.
رینولدز، گابریل سعید (2010)، قرآن و زیرمتن کتاب مقدسی آن، نیویورک: روتلج.
زمخشری، محمود (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
ساماران، شارل (۱۳۷۰ش)، روش تحقیق در علوم تاریخی، گروه مترجمان، مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
السواح، فراس (2011 م)، الانجیل بروایة القرآن، دمشق: دار علاء‌الدین للنشر.
شبانی، اعظم سادات؛ پارسا، فروغ (1402ش)، «تحلیل انتقادی دیدگاه خاورشناسان درباره تعابیر قرآنی اخت هارون و بنت عمران»، مجله مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی، دوره 7، شماره 1 ، صص75 تا 97.
شکری، محمد و همکاران (1395ش)، «پاسخی به شبهه اطلاق عنوان اخت هارون بر مریم در قرآن کریم»، مجله پژوهشهای قرآنی، دوره 21، شماره 79، صص 96-109.
الصعیدی، عبدالمتعال (1313ش)، «مریم أم عیسی علیه السلام؛ أخوتها لهارون بنوتها لعمران»، نشریةالمنار، شماره 517، صص760-767.
طباطبائی، محمدحسین (1402ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
طبرى، محمد بن جریر (1412 ق )، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: دار المعرفة.
طبری، محمد بن جریر (1291ق)، تاریخ طبرى، لکهنو: مطبع منشی نولکشور.
طوسى (بی‌تا)، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی .
عیوضی، حیدر (1392ش)، «دختری در محراب: مطالعه تطبیقی شخصیت مریم(ع) در سنّت مسیحی ـ اسلامی»، نشریه تفسیر اهل‌بیت، دوره 1، شماره 2، صص 95-110.
فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق) ، التفسیر الکبیر-مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
قطب، سید (1425ق)، فى ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
قمى، على بن ابراهیم (1363ش)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
مراد، سلیمان علی (2008م)، «مریم در قرآن: بازنگری در ارائه او»، مجموعه مقالات قرآن در بافت تاریخی آن، ویرایش گابریل سعید رینولدز، لندن: روتلج، صص 163–174.
مقاتل بن سلیمان (1423ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار احیاء التراث.
نوویرث، آنجلیکا (2005)، «مریم و عیسی، متوازن‌سازی پدرسالاران کتاب مقدس: بازخوانی سوره مریم در سوره آل عمران»، نشریه پارول دو لوریان، جلد 30، صص 231-260.
نوویرث، آنجلیکا (2009)، «تصور مریم در مجادله با عیسی: خوانش سوره مریم و متون مکی مرتبط در فرآیند ارتباطی قرآن»، مطالعات در خاستگاه‌های اسلامی: قرآن در بافت تاریخی آن، ویرایش بنیامین جوکیچ، اولریش و همکاران، برلین: د گرویتر، صص 383-416.
بل، ریچارد (1925م)، خاستگاه‌های اسلام در محیط مسیحی، لندن: مک‌میلان.
وبگاه‌های اینترنتی:
تویسرکانی، روزبه (1386ش)، «مریم مقدس خواهر هارون نیست!»، نشر الکترونیکی در سایت اندیشکده یهود به آدرس:
https://jscenter.ir/judaism-and-islam/israiliyyat/15413/ مریم-مقدس-خواهر-هارون/
جوادی آملی، عبدالله (1402ش)، «تفسیر آیات ۲۷ تا ۳۵ سوره مریم _ بخش دوم»، نشر صوتی در سایت ایران صدا به آدرس:
http://sokhanrani.iranseda.ir/detailsalbum/?g=536723
چلیک، ارجان (2022م)، « از مریم تا مریم: نسبتی مسیحایی در قرآن»، نشر الکترونیکی در سایت آکادمیا به آدرس:
https://www.academia.edu/21983615/Miriam_to_Mary_A_Messianic_Lineage_in_the_Quran | ||
|
Statistics Article View: 258 |
||