News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,589,477 |
| PDF Download | 5,352,846 |
کنش راهبردی پهلوی دوم برای تضعیف جایگاه مجلس شورای ملی | ||
| نشریه «دانش سیاسی» | ||
| Article 4, Volume 21, Issue 1 - Serial Number 41, January 1404, Pages 49-74 PDF (1.03 M) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی (مسایل سیاسی ایران) | ||
| DOI: 10.30497/pkn.2025.246423.3169 | ||
| Author | ||
| مصطفی جهانبخش* | ||
| دانش‌آموخته دکتری دانشگاه تهران، مدیر گروه سیاست خارجی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تهران، جمهوری اسلامی ایران. | ||
| Receive Date: 01 June 2024, Revise Date: 30 January 2025, Accept Date: 30 January 2025 | ||
| Abstract | ||
| حکومت پهلوی دوم پس از واقعه کودتای 28 مرداد و حذف مخالفان، به‌دنبال احیای سلطنت مستقل و تضعیف نقش و جایگاه مجلس شورای ملی در ساختار سیاسی کشور برآمد. پرسش اصلی این پژوهش این است که راهبرد نظام سیاسی در دوران پهلوی دوم برای تضعیف جایگاه ساختاری مجلس شورای اسلامی چه بوده است؟ در این پژوهش تلاش شده است با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای چهارچوب نظری کنش راهبردی، اقدامات و ابتکارات صورت‌گرفته از سوی نظام سیاسی در دو قالب کنش راهبردی آشکار و پنهان برای تضعیف جایگاه مجلس شورای اسلامی بررسی شدند. بررسی‌ها حاکی از آن است که کنش راهبردی پنهان بر اقداماتی چون مداخله در ترکیب نمایندگان، مداخله‌گرایی نوین و جهت‌دهی به احزاب سیاسی و تهدید و فشار بر نمایندگان مجلس شورای ملی متمرکز بوده است. همچنین حکومت پهلوی در قالب کنش راهبردی آشکار ضمن تعلیق و انحلال، با ایجاد نهادهای موازی به‌ویژه مجلس سنا در پی کاهش اختیارات مجلس برآمده بود. اقدامات پهلوی دوم با تمرکز بر راهبردهای پنهان ضمن کاهش نقش ساختاری مجلس شورای اسلامی، زمینه‌ساز تضعیف کنش ارتباطی و تنگ‌شدن حلقه مشارکت جامعه در فرایندهای سیاسی از طریق نهادها شده بود. | ||
| Keywords | ||
| احزاب سیاسی; پهلوی دوم; جمهوری اسلامی ایران; کنش راهبردی; مجلس شورای ملی | ||
| References | ||
|
آبادانیان، حسین (1383). دو دهه واپسین حکومت پهلوی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
اختریان، محمد (1375). نقش امیرعباس هویدا در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران. تهران: علمی.
ازغندی، علیرضا (1382). تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران (1357-1320). تهران: انتشارات سمت.
ازغندی، علیرضا (۱۳۸۵). نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب. تهران: نشر قومس.
اسنایدر، ریچارد (1378). نظریه بازی‌ها و تحلیل رفتار سیاسی. ترجمه علیرضا طیب، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره (145 و 146)، 124-137. در: http://noo.rs/c8Y3r
امام جمعه زاده، سید جواد و ابراهیمی، علی (1395). تحلیل جامعه‌شناسانه وقوع انقلاب اسلامی؛ با تأکید بر نظریه محرومیت نسبی تد رابرت گر و اندیشه‌های امام خمینی(ره). نشریه دانش سیاسی، 12(1), 27-60. doi: 10.30497/pk.2016.1881
بشیریه، حسین (1384). تاریخ اندیشه سیاسی در قرن بیستم. تهران: نشر نی.
بنتون، تد و کرایب، ایان (1384). فلسفه علوم اجتماعی؛ بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی. ترجمه شهناز مسمی‌پرست و محمود متحد، تهران: انتشارات آگه.
بنی‌جمالی، احمد (1395). آشوب: مطالعه‌ای در زندگی و شخصیت دکتر محمد مصدق. تهران: نشر نی.
تفضلی، جهانگیر (1376). خاطرات جهانگیر تفضلی. گردآوری یعقوب توکلی، تهران: دفتر ادبیات انقلاب اسلامی.
دشتگلی هاشمی، مانا؛ خانیکی، هادی و شاوردی، تهمینه (1395). تحولات کنش ارتباطی، حوزه عمومی، جامعه مدنی و دموکراسی در ایران (مطالعه موردی: فاصله جنبش مشروطه تا انتخابات ریاست جمهوری دهم). پژوهش سیاست نظری، 20(11)، 1-10.
رادمرد، محمد (1399). کاربست تئوری الیگارشی نوگرای ادوارد شیلز بر دوره پهلوی دوم (1357-1332). دولت پژوهی، 6(24)،41-72. doi: 10.22054/tssq.2021.53864.945
زرین‌کوب، عبدالحسین (1378). روزگاران (تاریخ ایران از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی). تهران: نشر سخن.
سفری، محمدعلی (1373). قلم و سیاست. تهران: نشر نارمک.
سینائی، وحید (1396). دولت مطلقه، نظامیان و سیاست در ایران. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
شاهدی، مظفر (1382). حزب رستاخیز، اشتباه بزرگ. (جلد دوم)، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
شاهدی، مظفر (1386). ساواک ـ سازمان اطلاعات و امنیت کشور (۱۳۵۷-۱۳۳۵). تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
شجیعی، زهرا (1372). نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی. (جلد سوم)، تهران: سخن.
شفیعی، محمود (1384). نظریه کنش ارتباطی (جهان زیست و سیستم) و نقد اجتماعی ـ سیاسی. نشریه دانش سیاسی، 1(2)، 149-166. doi: 10.30497/pk.2005.75
شفیعی‌فر، محمد و محمدی مصیری، علی (1399). تأثیر ساخت نهادیِ دولت در دوره پهلوی دوم بر شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 10(36)، 135-155. doi: 10.22084/rjir.2020.22696.3189
طباطبایی، جواد (1392). تأملی درباره ایران. تهران: انتشارات مینوی خرد.
عاقلی، باقر (1372). روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی. تهران: گفتار.
عبداللهی، حسین؛ محسنی مشتقین، علی و الهی منش، حسن (1399). نقش فضای مجازی در توسعه سیاسی در ایران براساس نظریه کنش ارتباطی هابرماس. رهیافت انقلاب اسلامی، 14(50)، 63-82.
عزیزخانی، احمد (1387). مفهوم کنش و ساختار در نظریه ساختاری شدن (با تأکید بر تحولات ایالات متحده آمریکا). انسان‌پژوهی دینی، 5(17)، 195-213. قابل دسترسی در: http://noo.rs/Atp3F
علم، اسدالله (1371). گفت‌وگوهای من با شاه (خاطرات محرمانه اسدالله علم). (جلد دوم)، تهران: طرح نو.
فردوست، حسین (1386). ظهور و سقوط سلطنت پهلوی؛ خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست. (جلد اول)، (عبدالله شهبازی، ویراسته)، تهران: انتشارات اطلاعات
فرهنگ قهرمانی، عطالله (1356). اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره 24 قانون‌گذاری. تهران: بی‌تا.
فوران، جان (1380). مقاومت شکننده (تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی). ترجمه احمد تدین. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
قوچانی، محمد (1379). یقه‌سفیدها؛ جامعه‌شناسی نهادهای مدنی در ایران امروز. تهران: نقش و نگار.
کاتم، ریچارد (1371). ناسیونالیزم در ایران. ترجمه احمد تدین، تهران: کویر.
گازیورروسکی، مارک جی (1371). سیاست خارجی آمریکا و شاه: ایجاد یک حکومت سلطه‌پذیر در ایران. ترجمه جمشید زنگنه، تهران: انتشارات رسا.
متین دفتری، احمد (1335). خاطراتی از انتخابات در ایران. مجله خواندنی‌ها، سال سوم.
محمد علیپور، فریده و رحیمی عماد، سیدرضا (1392). علل شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران و نظریه حکمرانی خوب. پژوهشنامه متین، 15(59)، 159-184.
مدنی، سیدجلال‌الدین (1387). تاریخ سیاسی معاصر ایران. (جلد دوم)، قم: انتشارات اسلامی.
مروارید، یونس (1377). ادوار مجلاس قانون‌گذاری در دوران مشروطیت. (جلد سوم)، تهران: اوحدی.
مسعودی، فاطمه (1385). آشنایی با تاریخ قانون‌گذاری در ایران، اولین دوره مجلس سنا (20 بهمن 1328 ـ 1 آبان 1331). تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
مشیر، مرتضی (1378). گوشه‌هایی از خاطرات من در پنچاه سال اخیر. تهران: نشر گندم.
ملکی، حسین (1370). دولت‌ها و دولتمردان ایران در عصر مشروطیت و ساختار نهادها (1357-1285). تهران: نشر اشاره.
موسوی، مرتضی (1401). ساواک از تأسیس تا انحلال. شرکت کتاب: آمریکا.
نجاتی، غلامرضا (1371). تاریخ سیاسی بیست‌وپنج‌ساله ایران. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
نجاتی، غلامرضا (1377). شصت سال خدمت و مقاومت. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
نجاری‌راد، تقی (1378). ساواک و نقش آن در تحولات داخلی رژیم شاه. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
هابرماس، یورگن (1384.الف). دگرگونی ساختاری حوزه عمومی. ترجمه جمال محمدی، تهران: نشر افکار.
هابرماس، یورگن (1384.ب). نظریه کنش ارتباطی. ترجمه کمال پولادی، تهران: روزنامه ایران مؤسسه انتشاراتی.
هانتینگتون، ساموئل (1382). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
ونتسل، الناسرجیونا (1372). نظریه بازی‌ها و کاربردهای آن در تصمیم‌گیری استراتژیک. ترجمه جلیل روشن دل و علیرضا طیب، تهران: نشر قومس.
Beetham, David (2007). Parliament and democracy in the twenty-first century. Switzerland: Inter-Parliamentary Union. Habermas, Jürgen (1986). pojęcie działania komunikacyjnego, Uwagi wyjaśniające, (the concept of commu-nicative action, explanatory notes), Kultura i Społeczeństwo, 3(30), 23-44. Sieberer, Ulrich (2006). Party unity in parliamentary democracies: A comparative analysis, The Journal of Legislative Studies, 12(2), 150-178. | ||
|
Statistics Article View: 233 PDF Download: 106 |
||