
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 509 |
Number of Articles | 4,402 |
Article View | 8,263,174 |
PDF Download | 4,255,854 |
اصل علیت و جایگاه آن در فلسفهی ابنسینا و حکمت صدرایی | ||
حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
Articles in Press, Accepted Manuscript, Available Online from 20 January 2025 | ||
Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/ap.2025.247198.1705 | ||
Authors | ||
کوکب دارابی* 1; حامد علیزاده2; اعظم سادات پیش بین3 | ||
1استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه مازندران | ||
2دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد | ||
3استادیار گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران | ||
Receive Date: 23 October 2024, Revise Date: 19 January 2025, Accept Date: 20 January 2025 | ||
Abstract | ||
مسألهی علیت و پرسش از چرایی امور، جزو نخستین مسائلی است که ذهن هر متفکری را به تأمل واداشته است. ابنسینا و ملاصدرا، بهعنوان دو فیلسوف ملتزم به اصل علیت، به طور مبسوط به این مسأله پرداختهاند. ابن سینا، مطابق نظام فکری خود، اصل علیت را بر اساس مبانی خاص فلسفی خویش توجیه و تبیین میکند. علیت در نگاه وی، فرع بر پذیرش کثرت پدیدهها و تباین آنها با یکدیگر است. یعنی علت و معلول هریک دارای وجود مستقل هستند، زیرا؛ حقیقت معلول از منظر وی، وجود رابطی و از نوع اضافه-ی مقولی است. در مقابل؛ ملاصدرا، با استفاده از مبانی حکمت متعالیه، با گذر از تشکیک وجود و برهانی نمودن نظریهی وحدت شخصی وجود، و با تحلیلی نو از اصل علیت، نظام تجلی و ظهور را جایگزین آن مینماید و حقیقت معلول را وجود رابط و از نوع اضافهی اشراقی دانسته و آن را جلوِه و شأنی از شؤون علت میداند و برای آن هویتی جز مظهریت و فقر ذاتی و عینالربط بودن به علت حقیقی؛ که عین غنا و بساطت است، قائل نمیشود. بنابراین؛ رابطهی خداوند با عالم هستی، از رابطهی علت و معلول، به رابطهی ظاهر و مظهر تبدیل میشود. وی با سلب کثرات و معالیل از حقیقت وجود، جهت توجیه کثرات عالم و نادیده نپنداشتن اصل علیت، کثرت ظهوری را جایگزین کثرت وجودی مینماید. | ||
Keywords | ||
ابنسینا; ملاصدرا; علیت; امکان ماهوی; امکان فقری; وحدت شخصی وجود; تجلّی | ||
Statistics Article View: 46 |