News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,589,433 |
| PDF Download | 5,352,785 |
پدیداری صداوسیمای اسلامی در پارادایم رسانه ای شبکه محور | ||
| دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق) | ||
| Article 8, Volume 31, Issue 2 - Serial Number 66, November 1403, Pages 647-696 PDF (2.14 M) | ||
| Document Type: علمی-پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/rc.2024.245913.2033 | ||
| Author | ||
| محسن گودرزی* | ||
| استادیار و عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان | ||
| Receive Date: 21 February 2024, Revise Date: 05 August 2024, Accept Date: 05 August 2024 | ||
| Abstract | ||
| پارادایم رسانهای جدید متاثر از غلبه رسانههای اجتماعی، نقش منحصر به فردی در شکل‌دهی ابعاد مختلف جامعه ایرانی دارد. در این میان رسانه صداوسیما نیازمند بازنگری در وضعیت خود و چارچوب بینشی و عقیدتی حاکم بر خود متناسب با این پارادایم رسانهای است. پدیداری وضعیت جدید برای صداوسیما و مولفه‌های اسلامی بودن آن در دنیای امروز کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد و فهم این مسئله عامل رشد و تعالی این رسانه خواهد بود. پژوهش پیش رو به منظور درک این وضعیت و شرایط از نظریه زمینه‌ای و رهیافت گلیزری (پدیدارشونده) استفاده کرده و به بررسی اسناد و مدارک و نیز دیدگاه‌های کارشناسان و صاحبنظران حوزه رسانه دینی پرداخته است. یافته‌های تحقیق به مقوله‌ها، انگاره‌ها، اصول بنیادین و عناصر ذاتی صداوسیمای اسلامی می‌پردازد. مقوله‌ها شامل «مولفه‌های دین اسلام» از جمله فطری بودن؛ «نسبت رسانه و دین» با تاکید بر قدرت رسانه؛ و «تلویزیون دینی» با تاکید بر پیوند آن با زیست روزمره می‌شوند. همچنین صداوسیمای اسلامی شامل انگاره‌های فرایندی؛ محتوایی؛ ساختاری (سازمانی)؛ زمینه‌ای (حکمرانی)؛ نهادی (فراصداوسیمایی)؛ و مخاطب (محور) می‌شود. علاوه بر این، اصول بنیادین پدیدارشده برای صداوسیمای اسلامی شامل پذیرش و بازتعریف مفاهیم جدیدی از دین، رسانه و مخاطب است. این در حالی است که از جمله عناصر ذاتی صداوسیمای اسلامی می‌توان به مصلحانه و همدلانه بودن برنامه‌ها و نیز ضرورت سیطره عقلانیت اشاره کرد. از جمله نتایج این پژوهش، لزوم عبور از دیدگاه‌های رایج درباره نسبت رسانه و دین و حرکت به سمت «پیوند آئینی» این دو با یکدیگر است. آئینی بودن سازوکارهای همدلانه رسانه را در اولویت قرار می‌دهد، مسئله‌ای که ضرورت اجتناب‌ناپذیر حیات صداوسیما در پارادایم جدید رسانهای است. | ||
| Keywords | ||
| صداوسیمای اسلامی; پارادایم رسانهای شبکه‌محور; پدیداری; مقوله‌های رسانه اسلامی; انگاره‌های رسانه اسلامی; اصول بنیادین رسانه اسلامی; عناصر ذاتی رسانه اسلامی | ||
| References | ||
|
استوت، دانیل (1388). برگزیده دانشنامه دین، ارتباطات و رسانه. گروه مترجمان، قم: دفتر عقل.
باهنر، ناصر (1386). سیاست‌گذاری رسانههای دینی در ایران؛ سیستم متعامل، پویا و همگرای ارتباطات دینی. دین و رسانه. به‌کوشش محمدرضا جوادی یگانه و حمید عبداللهیان. تهران: دفتر پژوهشهای رادیو.
بزرگ، حوریه و امامی، سیدمجید (1394). از تصویرآفرینی تا تصویرسازی سینمایی؛ پژوهشی در امکان رسانه دینی. فصلنامه مطالعات فرهنگ و ارتباطات، 16(30)، 133-159.
بهار، مهری (1393). دین و رسانه. تهران: علم.
پستمن، نیل (1373). تکنوپولی، تسلیم فرهنگ به تکنولوژی. ترجمه سیدصادق طباطبائی، تهران: اطلاعات.
ترکاشوند، علیاصغر (1389). الگوی هنجاری رسانه ملی (از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی ایران). تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
جبلی، پیمان (1383). به‌سوی الگوی هنجاری تلویزیون بینالملل جمهوری اسلامی ایران. رساله دکتری، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
جمعی از نویسندگان (1388). مسئله ما چیست؟. مجله رواق هنر و اندیشه، (39 و 40)، 77-98.
جمعی از نویسندگان (1390). مجموعه مقالات دومین همایش دین و رسانه؛ رسانه دینی، دین رسانهای. قم: مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما.
جمعی از نویسندگان (1394). رسانه ملی؛ دولت و ملت؛ همدلی و همزبانی. تهران: مرکز تحقیقات صداو سیما.
جوادی یگانه، محمدرضا و عبداللهیان، حمید (1386). دین و رسانه. تهران: دفتر پژوهشهای رادیو.
حسینی، سیدحسن (1386). دین و رسانه؛ رسانه دینی یا دین رسانهای. دین و رسانه. به کوشش محمدرضا جوادی یگانه و حمید عبداللهیان. تهران: دفتر پژوهشهای رادیو.
خجسته، حسن و احمدی، ظهیر (1401). نظریه هنجاری مقبول مشروع. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
ریتزر، جرج (1373). نظریههای جامعهشناسی. ترجمه احمد غرویزاده، تهران: جهاد دانشگاهی.
سولس، مارشال (1400). رسانهها؛ اقناع و پروپاگاندا: از ساخت رضایت در افکار عمومی تا رتوریک فیلم. تهران: سوره مهر.
شریفی، سیدمهدی و دیگران (1399). فنون اقناع در رسانه. تهران: دانشگاه تهران.
عبدالکریمی، بیژن (1399). پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر. تهران: نقد فرهنگ.
فراستخواه، مقصود (۱۳۹۵). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی (با تأکید بر نظریه برپایه). تهران: آگاه.
کاستلز، مانوئل (1389). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ: پایان هزاره (ج 3). تهران: طرحنو.
کاستلز، مانوئل (1398). قدرت ارتباطات. ترجمه حسین بصیریان جهرمی. تهران: علمی و فرهنگی.
کوهن، تامس (1369). ساختار انقلابهای علمی. ترجمه احمد آرام، تهران: سروش.
کویلنبرگ، یان ون و مککوئیل، دنیس (1394). تغییر الگوواره سیاست رسانه: به‌سوی یک الگوواره جدید در سیاست ارتباطات. ترجمه سیدعیسی عبدی و محمد اتابک. مجله علوم خبری، (16).
مولانا، حمید (1388). الگوی مطبوعات و رسانههای اسلامی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
نابی، رابین. ال و اولیور، ماری. بث (1393). فرایندها و تأثیرات رسانهها. ترجمه سیدمحمد مهدی‌زاده، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
هایدگر، مارتین (1373). پرسش از تکنولوژی. ترجمه شاپور اعتماد، مجله ارغنون، (1)، 1-30.
هایدگر، مارتین (1400). گلاسنهایت: گفتاری درباب تفکر. ترجمه سامی استان، تهران: شوند.
هوور، استوارت (1388). دین در عصر رسانه. ترجمه علی عامر مهابادی و دیگران، قم: دفتر عقل. پیوست: منابع استفاده‌شده جهت تحلیل اسنادی
آدورنو، تئودور (1388). رسانه دینی. جستارهایی در رسانه (2)؛ دین و رسانه، به کوشش سید حمیدرضا قادری و حسین عمید. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
آرمسترانگ، ریچارد (1388). مدخل تبشیرگری تلویزیونی. برگزیده دانشنامه دین، ارتباطات و رسانه، ویراستار دانیل استوت. قم: دفتر عقل.
----- (1382). میزگرد مبانی رسانه دینی. سنجش و پژوهش، (35)، 7-30.
استارجیل، آماندا (1388). مدخل تبشیرگری. برگزیده دانشنامه دین، ارتباطات و رسانه، ویراستار دانیل استوت. قم: دفتر عقل.
استوت، دنیل ای (1393). دین و رسانه. ترجمه امیر یزدیان، تهران: مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما.
بارهایم، گابریل (1382). فروپاشی و زوال امر قدسی؛ نابهنجاری و بحران در مناسک. بازاندیشی درباره رسانه، دین و فرهنگ، ویراستار استوارت هوور و نات لاندبای. تهران: سروش.
باهنر، ناصر (1385). رسانهها و دین: از رسانههای سنتی تا تلویزیون. تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
باهنر، ناصر (1387). برنامههای دینی تلویزیون و دریافت مخاطبان. تعامل دین و ارتباطات، به اهتمام حسن بشیر. تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
بهار، مهری (1386). تلویزیون، ابژههای دینی و سکولاریسم. دین و رسانه، به کوشش محمدرضا جوادی یگانه و حمید عبداللهیان. تهران: طرح آینده به سفارش دفتر پژوهشهای رادیو.
تامپسون، جان. بی (1380). رسانهها و نوگرایی: نظریه اجتماعی درباره رسانهها. ترجمه علی ایثاری کسمایی، تهران: ایران.
جعفری، محمدتقی (1392). ایدهآل زندگی و زندگی ایدهآل. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جوادی آملی، عبدالله (1373). شریعت در آیینه معرفت. قم: رجا.
جوادییگانه، محمدرضا؛ کلانتری، عبدالحسین و عزیزی، جلیل (1386). رضایت مخاطبان رسانه دینی. دین و رسانه، به کوشش محمدرضا جوادی یگانه و حمید عبداللهیان. تهران: دفتر پژوهشهای رادیو.
جواهری دقیق، محمدرضا (1379). دین از نگاه دورکهیم. مجله بازتاب اندیشه، (10).
خسروپناه، عبدالحسین (1382). گستره شریعت. قم: دفتر نشر معارف.
خشکجان، زهرا (1399). برساختگرایی اجتماعی و مسئله معنا. تهران: کویر.
خیری، حسن (1389). دین، رسانه، ارتباطات اجتماعی؛ پیشدرآمدی بر نظریه ارتباطات اسلامی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
رودنبولر، اریک، دبلیو. (1387). ارتباطات آئینی در گفتوگوهای روزمره تا جشنهای رسانهایشده. ترجمه عبدا... گیویان، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
زاده محمدی، رضا (1385). حضور دین در سریالهای صداوسیما: دین شرمنده و دینداری غیرعادی. سوره اندیشه، (29)، 84-88.
سعیدآبادی، محمدرضا (1386). جهان‌شمولی دین و جهانی‌شدن رسانههای الکترونیک؛ همگرایی یا واگرایی. دین و رسانه، به کوشش محمدرضا جوادی یگانه و حمید عبداللهیان. تهران: دفتر پژوهشهای رادیو.
شجاعیزند، علیرضا (1380). دین، جامعه و عرفیشدن. تهران: مرکز.
شجاعیزند، علیرضا (1386). تلویزیون و نگرانیهای دینی. مجموعه مقالات همایش سراسری رسانه تلویزیون و سکولاریسم، مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما، 146-141.
طباطبایی، محمد حسین (1374). شیعه در اسلام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
علیاکبریان، حسنعلی (1377). درآمدی بر قلمرو دین. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فولادیوند، محمد (1393). اصول اخلاقی حاکم بر رسانه از دیدگاه اسلام با تأکید بر سیما ج.ا.ا. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
فهیمی‌فر، اصغر (1390). ضرورت ابداع ژانرهای مذهبی جدید تلویزیون (ارائه دعای کمیل از تلویزیون). مجموعه مقالات دومین همایش دین و رسانه؛ رسانه دینی، دین رسانهای. قم: مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما.
فیاض، ابراهیم (1386). منظری اسلامی به ارتباطات و رسانه. دین و رسانه، به کوشش محمدرضا جوادی یگانه و حمید عبداللهیان. تهران: دفتر پژوهشهای رادیو.
فیسک، جان (1380). فرهنگ تلویزیون. ترجمه مژگان برومند، ارغنون، (19).
کاشانی، مجید (1390). نقش رسانهها بر دینگریزی و دینپذیری در جوامع مختلف. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
الکساندر، بابی. سی (1382). تلویزیون دینی: مناسک جبرانگر در نمایش بزرگتر اجتماعی. بازاندیشی درباره رسانه، دین و فرهنگ، ویراستاران استوارت هوور و نات لاندبای. تهران: سروش.
کشانی، علی اصغر (1383). سینمای دینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
کلارک، لین اسکافیلد و هوور، استوارت ام. (1382). فصل مشترک رسانه، فرهنگ و دین؛ یک مقاله کتابشناختی. بازاندیشی درباره رسانه، دین و فرهنگ. تهران: سروش.
گودرزی، محسن (1396). بازنمایی دین در سینمای پس از انقلاب؛ رابطه با زمینههای اجتماعی و دین رسانهایشده. جامعهشناسی هنر و ادبیات، 9(17)، 1-28.
محمدی، مجید (1382). دین و ارتباطات. تهران: کویر.
مطهری، مرتضی (1364). مقدمهای بر جهانبینی اسلامی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مطهری، مرتضی (1366). مقالات فلسفی. ج 1، تهران: حکمت.
مطهری، مرتضی (1369). انسان و ایمان. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1392). ختم نبوت. تهران: صدرا.
معززینیا، حسین (1386). از درافتادن با جوهر تمدن جدید، گریزی نیست. مجموعه مقالات همایش سراسری رسانه تلویزیون و سکولاریسم، مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما، 140-123.
منتظرالقائم، مهدی و معتمدی، بشیر (1400). رویکردها و سیاستهای صداوسیما در تولید گفتوگوهای دینی تلویزیونی. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، (17)(64)، 67-98.
منتظرقائم، مهدی (1401). درآمدی بر مطالعات تلویزیونی. تهران: سمت.
موسویمهر، سید محمد مهدی (1394). رادیو، تلویزیون و رسانهای شدن دین. فصلنامه رادیو و تلویزیون، (27)، 187-208.
نوربخش، یونس و مولایی، محمدمهدی (1390). دین رسانهای (دین الکترونیک). مجموعه مقالات دومین همایش دین و رسانه؛ رسانه دینی، دین رسانهای. قم: مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما.
وارن، هیلاری (1388). مدخل تلویزیون. برگزیده دانشنامه دین، ارتباطات و رسانه، ویراستار دانیل استوت. قم: دفتر عقل.
وِریس، آنت دو (1388). در باب رسانهها: دینِ جهانی، ساحات عمومی و رسالت مطالعات تطبیقی دینی در زمانه حاضر. جستارهایی در رسانه (2)؛ دین و رسانه، به کوشش سید حمیدرضا قادری و حسین عمید. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
ویور، مریجو (1381). درآمدی به مسیحیت. ترجمه حسن قنبری، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
هورسفیلد، پیتر (1382). تحول دین در عصر همگرایی رسانهای. بازاندیشی درباره رسانه، دین و فرهنگ، ویراستاران استوارت هوور و نات لاندبای. تهران: سروش.
هورسفیلد، پیتر (1391). رسانه. کلیدواژگانی درباب رسانه، دین و فرهنگ، ویراستار دیوید مورگان. قم: مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما. | ||
|
Statistics Article View: 686 PDF Download: 195 |
||