
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 509 |
Number of Articles | 4,399 |
Article View | 8,255,490 |
PDF Download | 4,250,699 |
امکانسنجی تحلیل نامه 53 نهجالبلاغه از منظر قواعد آیین دادرسی | ||
پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
Articles in Press, Accepted Manuscript, Available Online from 26 October 2024 PDF (711.08 K) | ||
Document Type: مقاله مروری | ||
DOI: 10.30497/law.2024.246843.3604 | ||
Author | ||
مهدی حمزه هویدا* | ||
استادیار، مجتمع آموزش عالی نهاوند، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
Receive Date: 17 August 2024, Accept Date: 02 October 2024 | ||
Abstract | ||
نامه پنجاه و سوم نهجالبلاغه، مشهور به عهدنامه امیرالمؤمنین علی علیهالسلام با مالک اشتر، متضمن دستورات و هنجارهایی برای اداره شئون مختلف حکومت است. قضاوت و دادرسی نیز به عنوان یکی از مهمترین شئون حکومت، بهطور ویژه در این عهدنامه مورد توجه قرار گرفته است. مقاله حاضر با شیوه توصیفی تحلیلی بهدنبال یافتن پاسخ برای این پرسش است که آیا موازین آیین دادرسی و شیوه رسیدگی محاکم، در این نامه منعکس شده است یا خیر؟ دور از نظر ارباب دانش نیست که مقررات دادرسی را میتوان به سه دسته «اصول»، «قواعد آیینی» و «تشریفات» تقسیم کرد. اگر چه برخی از دکترین دادرسی در حقوق ایران، این نامه را از منابع مهم دادرسی اسلامی میدانند و معتقدند موازین قضایی تحت عنوان سیمای قاضیان در این نامه مورد تصریح قرار گرفته است، امّا حسب نتیجه این جستار، عهدنامه مالک تنها متضمن دو اصل بنیادین دادرسی است و سایر قواعد دادرسی انعکاسی در آن نیافته است؛ تحلیل مضمون عهدنامه نشان میدهد که «حکمرانی قضایی» و «مدیریت قوهقضاییه» پایه و مایه اصلی آن بوده و به همین علت، از اساس وارد جزئیات دادرسی و تشریفات رسیدگی نشده است و امکان تحلیل عهدنامه از منظر تشریفات دادرسی محاکم، امری بعید است. وانگهی، به عقیده برخی فقیهان اسلامی، شکل و شیوه دادخواهی و دادرسی، منطقهالفراغ است و حد شرعی معینی ندارد و آن حضرت ضمن اشاره به اصول کلی مدیریت دستگاه قضاء، سایر جزئیات را به بنای عقلا و مقتضیات زمان سپرده و فرمانی در این خصوص صادر نکردهاند. | ||
Keywords | ||
نهجالبلاغه; عهدنامه مالک اشتر; قواعد دادرسی; آیین دادرسی; حکمرانی قضایی | ||
References | ||
| ||
Statistics Article View: 89 PDF Download: 124 |