سرمدی, ., جعفری خسروآبادی, . (2025). مسدودسازی شماره ملی اشخاص در راستای اجرای محکومیت‌های مالی و کیفری؛ اقدامی قانونی یا اعدامی مدنی؟. Islamic Political Thought, 26(1), 173-200. doi: 10.30497/law.2024.246166.3529
پگاه سرمدی; نصراله جعفری خسروآبادی. "مسدودسازی شماره ملی اشخاص در راستای اجرای محکومیت‌های مالی و کیفری؛ اقدامی قانونی یا اعدامی مدنی؟". Islamic Political Thought, 26, 1, 2025, 173-200. doi: 10.30497/law.2024.246166.3529
سرمدی, ., جعفری خسروآبادی, . (2025). 'مسدودسازی شماره ملی اشخاص در راستای اجرای محکومیت‌های مالی و کیفری؛ اقدامی قانونی یا اعدامی مدنی؟', Islamic Political Thought, 26(1), pp. 173-200. doi: 10.30497/law.2024.246166.3529
سرمدی, ., جعفری خسروآبادی, . مسدودسازی شماره ملی اشخاص در راستای اجرای محکومیت‌های مالی و کیفری؛ اقدامی قانونی یا اعدامی مدنی؟. Islamic Political Thought, 2025; 26(1): 173-200. doi: 10.30497/law.2024.246166.3529
مسدودسازی شماره ملی اشخاص در راستای اجرای محکومیت‌های مالی و کیفری؛ اقدامی قانونی یا اعدامی مدنی؟
1استادیار، گروه حقوق، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران.
2دانشیار، گروه حقوق، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران.
Receive Date: 20 April 2024,
Accept Date: 21 July 2024
Abstract
با توجه به اهمیت فراگیر تکنولوژی در دنیای امروز و ضرورت کاربرد ابزارهای نوین و موثر در مدیریت بهینه ساختارهای مختلف جوامع بشری و از جمله دادگستری، استفاده از کارت هوشمند ملی به عنوان ابزار کارآمد شناسایی و تشخیص هویت و حتی تعیین اقامتگاه اشخاص، مورد توجه قرار گرفته است. از آن‌جا که معمولاً محکومان مالی و کیفری رغبتی به اجرای داوطلبانه حکم ندارند، دستگاه قضایی در این زمینه با مشکلات عدیده‌ای در پرونده‌های اجرایی مواجه است، لذا ایده انسداد شماره ملی محکومان از جانب دستگاه قضایی کشور به صورت کلی مطرح شده و حتی در بازه‌ای مورد اجراء قرار گرفته است. در این نوشتار تلاش شده است با روش توصیفی تحلیلی، انسداد شماره ملی اشخاص در راستای اجرای محکومیت‌های مالی و کیفری امکان‌سنجی شود. پژوهشگران مزایا و چالش‌های انسداد شماره ملی اشخاص از نظر مبانی حقوقی را تحلیل کرده و ضمن بیان برخی تجارب از سایر نظام‌های حقوقی در این زمینه، تلاش کرده‌اند راه‌حلی متعادل در زمینه کاربرد این ابزار هوشمند در موضوع مورد بحث ارائه نمایند. گفتنی‌است مسدودسازی شماره ملی و محرومیت از همه حقوق مبتنی بر آن، به هیچ‌وجه مورد تائید محققان واقع نشده و متناقض با حقوق غیرقابل‌سلب شخصیتی افراد است و از نظر راقمان سطور، به‌نوعی اعدام مدنی محکومان محسوب می‌شود؛ چرا که حیات مدنی و زندگی اجتماعی ایشان در جامعه ناممکن خواهد شد.
اسدی‌نژاد، سیدمحمد و نیک‌کار، جمال (1402). تحلیل کیفرشناختی نهاد محرومیت از حقوق اجتماعی. نشریه پژوهش‌های فقهی، دوره 19، شماره 4. doi: 10.22059/jorr.2023.349549.1009200
اسدی، منوچهر، عطایی، محمد و دوردیان، محمود (1401). رابطه حکمرانی خوب با اعتماد عمومی با میانجیگری ادراک اثربخشی. دولت الکترونیک، دوره 13، شماره 4، صص. 113-136. doi: 10.52547/jpap.2022.225344.1150
اکرمی، زهرا و حاتمی، علی‌اصغر (1399). اعسار از محکومٌ‌به و انحراف‌های دادرسی در آینه قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی 1394با تکیه بر رویه قضایی. مطالعات حقوقی، دوره 12، شماره 2. doi: 10.22099/jls.2020.35514.3689
السان، مصطفی، منوچهری، محمدرضا و مظلومی، سجاد (1401). شرایط و استثناهای بازداشت بدهکار در اجرای محکومیت‌های مالی. مجله حقوقی دادگستری، دوره 86، شماره 120، صص. 49-71. doi: 10.22106/jlj.2021.532573.4244
امیری، مهدی، رمضانی، احمد، گلدوزیان، ایرج و صلاحی، سهراب (1397). مطالعه تطبیقی جایگاه نهاد اجرای احکام در نظام کیفری ایران، فرانسه و انگلستان. مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 9، شماره 2، صص. 493-519. doi: 10.22059/jcl.2017.243924.633561
انصاری، باقر (1391). مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی ناشی از نقض حقوق مربوط به شخصیت در رسانه‌ها. مجله حقوق خصوصی، دوره 9، شماره 2، صص. 67-100.doi: 10.22059/jolt.2013.35160
بادینی، حسن (1391). مسئولیت مدنی ناشی از نقض حقوق مربوط به شخصیت و حقوق بشر. فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 42، شماره 1، صص. 89-107. doi: 10.22059/jlq.2012.29818
باریکلو، علیرضا (1387). حقوق مدنی 1؛ اشخاص و حمایت‌های حقوقی آنان. چاپ 4، تهران: مجد.
پروین، فرهاد و رادپسند، حسینیه (1400). تأثیر سلب حق بر کرامت ذاتی و شخصیت انسان در حقوق مدنی. پژوهش‌های اخلاقی، سال 12، شماره 1، صص. 69-88.
تقی‌زاده داغیان، مجتبی (1385). بررسی فقهی-حقوقی قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی. مجله تخصصی الهیات و حقوق، شماره 20.
توکلی راد، رضا و میری، حوریه‌السادات (1400). تحول‌گرایی حکمرانی؛ از دولت الکترونیک تا حکمرانی دیجیتال. فصلنامه حکمرانی تعالی، سال 2، شماره 7.
حبیبا، سعید، طباطبایی حصاری، نسرین، نصیری، محمد، عسکری، امیرعباس و صفی‌زاده، سروش (1402). «وضعیت» اشخاص حقوقی و تأثیر آن بر اعتبار «شناسه ملی». مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 14، شماره 2، صص. 728-751. doi: 10.22059/jcl.2023.365440.634552
دولیان، پلود (1396). حقوق معنوی و حقوق شخصیتی (علیرضا محمدزاده وادقانی، مترجم). تأملاتی در حقوق تطبیقی (مجموعه مقالات اهدایی به دکتر سیدحسین صفایی)، چاپ 6، تهران: سمت.
رحمدل، منصور (1385). حمایت کیفری از طلب در حقوق ایران. مجله حقوقی، شماره 55.
سرداری، احمد (1386). دولت الکترونیکی. رهیافت، شماره 39.
شریفی، علی‌اصغر، صفایی، سیدحسین، الماسی، نجادعلی و ساورایی، پرویز (1402). مسئولیت مدنی و اخلاقی با محوریت نقض حقوق مربوط به شخصیت اشخاص در فضای سایبر. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال 18، شماره 3.
صفایی، سیدحسین (1390). دوره مقدماتی حقوق مدنی؛ اشخاص و اموال (جلد 1). تهران: میزان.
علیزاده، امیرحسین (1398). تحلیل و نقد ماهیت حبس، اعسار و آیین حاکم بر آن‌ها با نگرشی به قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی. مجله حقوقی دادگستری، سال 83، شماره 108. doi: https://doi.org/10.22106/jlj.2020.88691.2210
قدمی، حسن و کوثر، زهرا (1392). تأثیر دولت الکترونیک بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی. فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال 23، شماره 71، صص 75-104.
قلی‌پور، آرین و پیران‌نژاد، علی (1387). ارتقای اعتماد عمومی و دمکراسی الکترونیکی؛ تبیین نقش دولت الکترونیک. فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 12، شماره 1.
قنبرپور، بهنام و قربانی، امید (1401). بررسی تأثیر ایجاد ابلاغ و ثبت الکترونیکی در روند دادرسی قضایی. آموزه‌های فقه و حقوق جزا، سال اول، شماره 4. doi: 10.30495/jcld.2023.1975052.1032
کریم‌پور کلوری، سیدعیسی و عابدینی، صمد (1399). بررسی آثار اجتماعی و اقتصادی پیاده‌سازی کارت هوشمند ملی در استان اردبیل. نشریه تغییرات اجتماعی-فرهنگی، سال 17، شماره 65.
محسنی، حسن (1395). نوآوری‌های قانون نحوه اجرای محکومیت مالی. فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال 4، شماره 15. doi: 10.22054/jplr.2016.4458
محسنی، حسن و رضایی‌نژاد، همایون (1391). دادگستری و پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات. مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره 4، شماره 2.
مظهر قراملکی، علی، قدرتی، فاطمه و نظری توکلی، سعید (1395). شاخصه‌ها و احکام حقوق وابسته به شخصیت انسان. فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال 49، شماره 2، صص. 279-293. doi: 10.22059/jjfil.2017.62584
مقدس اردبیلی، احمد (بی‌تا). زبدة‌البیان فی احکام‌القرآن. تهران: مکتبةالمرتضویه.
ملکی، مصطفی (1396). امکان سلب حقوق مربوط به شخصیت در فقه و حقوق ایران. مطالعات حقوق، شماره 15.
مؤذن‌زادگان، حسنعلی و جهانی، بهزاد (1400). ساختار اجرای احکام کیفری ایران در پرتوی اصل استقلال قضایی. مجله پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، دوره 9، شماره 18. doi: 10.22034/jclc.2021.268731.1459
نکویی مهر، نفیسه و حسینی فرد، عاطفه (1400). حفظ حقوق شهروند مجازی در راستای منشور حقوق شهروندی. پژوهش‌های اخلاقی، سال 9، شماره 1.
نوبخت، محمدباقر و بختیاری، حمید (1387). دولت الکترونیک و امکان‌سنجی استقرار آن در ایران. تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
نیازپور، امیرحسن (1387). محرومیت از حقوق اجتماعی در لایحه «مجازات‌های اجتماعی جایگزین زندان»؛ جلوه‌ای از کارکرد توان‌گیرانه کیفرهای اجتماع‌محور. مجله حقوقی دادگستری، شماره 64.
همایی چراغی، پیمان، حبیبی تبار، حسین و قیوم‌زاده، محمود (1398). بررسی کرامت ذاتی انسان در مجازات‌های محرومیت از حقوق اجتماعی. فصلنامه علمی-پژوهشی تعالی حقوق، شماره 5. doi: 10.22034/thdad.2019.241065
همتی، مریم (1381). اجرای احکام محکومیت جزای نقدی در حقوق کیفری ایران و انگلستان. مجله پژوهش‌های حقوقی، شماره 21.
یعقوبی، نورمحمد (1385). دولت الکترونیک؛ رویکرد مدیریتی. چاپ 4، تهران: افکار.
Almatarneh, A. (2016). Ethics and smart governments: The case of national ID smart card in the United Arab Emirates. American Research Journal of Business and Management.
Karen, L., & Lee, J. (2001). Developing fully functional e-government: A four-stage model. Government Information Quarterly, 18(2), 122–136. https://doi.org/10.1016/S0740-624X(01)00066-1
Reid, E. (2007). Protection for right of personality in Scots law: A comparative evaluation. Electronic Journal of Comparative Law, 11(4).
Steyaert, H., & Steyaert, J. C. (2003). Measuring the performance of electronic government services. Information & Management, 39(5), 1–7. https://doi.org/10.1016/S0378-7206(01)00103-6
Subhajit, B. (2004). E-government and developing countries: An overview. International Review of Law, Computers & Technology, 18(1), 109–132. https://doi.org/10.1080/13600860410001674779
Welch, W. E., Hinnant, C. C., & Moon, M. J. (2005). Linking citizen satisfaction with e-government and trust in government. Journal of Public Administration Research and Theory, 15(3), 371–391. https://doi.org/10.1093/jopart/mui021
