News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,310 |
| PDF Download | 5,345,320 |
تحلیل انتقادی ماهیت و عوامل مؤثر بر خُلق در مکتب اخلاقی ابن‌سینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Volume 28, Issue 71, January 1403, Pages 137-157 PDF (433.27 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2024.246296.1683 | ||
| Authors | ||
| زهرا سعید تهرانی* 1; فاطمه سلیمانی دره باغی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه امام صادق( ع)، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 13 May 2024, Revise Date: 25 June 2024, Accept Date: 09 July 2024 | ||
| Abstract | ||
| بررسی خُلقیات با نگاه وجودشناختی امری حائز اهمیت است. براساس این نگاهْ جایگاه خُلقیات در نفس و تأثیر آن در ساحات نظر و عمل ازمنظر فلسفی تبیین‌می‌شود. این مقاله درنظردارد ازنظر ابن‌سینا به این بحث بپردازد. ازنظر وی حقیقت خُلقیات در رابطه‌ای که نفس با بدن ازطریق قوا دارد، شکل‌می‌گیرد. اگر عقل عملی نسبت‌به قوای حیوانی واجد هیئت استعلائی باشد، نفس واجد ملکة توسّط میشود و اگر هیئت استعلائی متعلق به قوای حیوانی باشد، ملکة افراط یا تفریط بر نفس عارض‌می‌شود. این عروض به‌واسطه عقل فعال و با سه علت مُعدّة اعتیاد، مزاج و اجتماع انجام‌می‌گیرد و در ساحت‌های نظری و عملی نفس اثرگذار است. در حیطه نظر اگر تزکیه نفس صورت‌گرفته‌باشد، نفس آمادگی بیشتری برای دریافت معقولات پیدامی‌کند و در حیطة عمل، شکل‌گیری خُلقیات منجر به استمرار فعل و شکل‌گیری عادات میشود که این عادات می‌تواند تعیین‌کنندة خُلقیات بعدی باشد. ابن‌سینا علی‌رغم بیان دقیق‌تری که نسبت‌به حکمای گذشته از این بحث دارد، ازآنجاکه نفس را مجرد محض و تحولات نفس را از نوع تحولات عرضی می‌داند، نمی‌تواند تبیین مناسبی از نحوه استکمال انسان ازطریق خُلقیات ارائه‌دهد. | ||
| Keywords | ||
| خُلقیات; ملکات عملی; هیئت استعلایی; هیئت انقیادی; ابن‌سینا | ||
| References | ||
|
اترک، حسین (1392). سیر تطور نظریه اعتدال در اخلاق اسلامی. نشریه پژوهشهای فلسفی، 8(14)، 147-131. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1376). الإلهیات من کتاب الشفاء (علامه حسن‌زادة آملی، مترجم). قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم. ابن‌سینا (1399). متن و ترجمه دو رساله از ابن‌سینا رساله فی علم الاخلاق و رساله فی العهد (یوسف احدی، مترجم). قم: مؤسسة فرهنگی هنری ادیب فقه جواهری. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1379). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (2007). احوال النفس: رساله فی النفس و بقائها و معادها (أحوال النفس). پاریس: دار بیبلیون. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1375). النفس من کتاب الشفاء (علامه حسن‌زادة آملی، محقق). قم: مکتب الإعلام الإسلامی. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1363). المبدأ و المعاد. تهران: مؤسسة مطالعات اسلامی دانشگاه تهران. دانشگاه مک گیل. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1381). الإشارات و التنبیهات. قم: ب‍وس‍ت‍ان کتاب قم (مرکز النشر التابع لم‍ک‍ت‍ب الإعلام الإسلامی). ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1392). الإشارات و التنبیهات (حسن ملک‌شاهی، مترجم). تهران: صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران انتشارات سروش. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1383). نفس (ابن‌سینا). همدان: دانشگاه بوعلی سینا. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1371). المباحثات. قم: بیدار. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1404). التعلیقات. قم: مکتب الإعلام الإسلامی. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (بیتا). رسائل ابن‌سینا. قم: بیدار. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1405). الشفاء (الطبیعیات). قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی (ره). احمدپور، مهدی (1385). کتاب شناخت اخلاق اسلامی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی معاونت پژوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. ارسطو (1343). علم الاخلاق الی نیقوماخوس. قاهره: دار صادر. افلاطون (1396). جمهور (فؤاد روحانی، مترجم) (چاپ پانزدهم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. سلیمانی دره باغی، فاطمه، و شرفی، حانیه (1400). راهکارهای تغییر خلق از دیدگاه ابن‌سینا. حکمت سینوی، 25(65)، 132-113. طباطبایی، جواد (1377). دائره المعارف بزرگ اسلامی (جلد ۷) (چاپ دوم). تهران: ناشر مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی. عبودیت، عبدالرسول (1394). درآمدی به نظام حکمت صدرائی (چاپ سوم). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم‌انسانی دانشگاه‌ها (سمت). فارابی (1996). إحصاء العلوم. بیروت- لبنان: مکتبه الهلال. فاخوری، حنا خلیل (1373). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی (تاریخ الفلسفه العربیه) (عبدالمحمد آیتی، مترجم). تهران: انتشارات علمی فرهنگی. فروغی، محمدعلی (1361). فن سماع طبیعی (ابن‌سینا). تهران: امیر کبیر. قوام صفری، مهدی (1398). اندیشة اخلاقی ابن‌سینا. پژوهشهای فلسفی (نشریه دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه تبریز)، 13(29)، 360-337. کرد فیروزجایی، یارعلی؛ شیروانی، علی؛ و روزبه، محمدرسول (1394). بررسی غایت اخلاق از دیدگاه ابن‌سینا. آیین حکمت، 7(24)، 82-59. نائیجی، محمدحسین (1387). ترجمه و شرح کتاب نفس شفا. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). | ||
|
Statistics Article View: 312 PDF Download: 293 |
||