News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,499,861 |
| PDF Download | 4,504,004 |
ادراک حسی و مسئله خطا نزد ارسطو و ابن‌سینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Volume 28, Issue 71, January 1403, Pages 253-275 PDF (433.05 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2024.246209.1682 | ||
| Authors | ||
| حمید حسنی* 1; مرضیه پورفلاح2 | ||
| 1استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران. | ||
| 2دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران. | ||
| Receive Date: 03 May 2024, Revise Date: 16 June 2024, Accept Date: 08 July 2024 | ||
| Abstract | ||
| ادراک حسی یکی از حوزه‌های جدید فلسفه معاصر است که ناظربه شناسایی متعلَّق اصلی ادراک حسی و امکان تصور متعارف از ادراک حسی است. محور مسئله ادراک حسی، خطای حسی و توهم است؛ به‌نحوی‌که پاسخ به اشکال خطای حسی و توهم، تعیین‌کننده پاسخ ما به متعلَّق حقیقی ادراک حسی خواهدبود. ارسطو و مشّائیان مسلمان، به‌ویژه ابن‌سینا، به خطای حسی توجه‌کرده‌اند؛ اما در راستای تعیین حقیقت ادراک حسی آن را مبنا قرارنداده‌اند. ما در این مقاله باتکیه‌بر استدلالِ بر خطای حسی نشان‌داده‌ایم که در آثار ارسطو از خطای حسی دو معنا وجوددارد که به دو برداشت راجع‌به حقیقت ادراک حسی منجر می‌شود. معنای متضمّن داده حسی منجر به پذیرش رئالیسم غیرمستقیم و معنای متضمّن خود شیء مادی منجر به پذیرش رئالیسم مستقیم می‌گردد. مفسران و فیلسوفانِ پس از ابن‌سینا، به‌ویژه خواجه نصیر، اغلب با درنظرگرفتن چیزی شبیه به تفسیر داده حسی، نوعی رئالیسم غیرمستقیم را از دیدگاه‌های ابن‌سینا ترویج‌کرده‌اند که تحت عنوان «وجود ذهنی» پذیرفته‌شده‌است. ما نشان‌داده‌ایم که با نظر به ملاحظات فخر رازی، تفسیر شیء مادی از خطای حسی در ابن‌سینا نیز همچون ارسطو ممکن است؛ ازاین‌رو نوعی رئالیسم مستقیم را می‌توان به ابن‌سینا نسبت‌داد که با مادی دانستن ادراک حسی و خیالی در فلسفه ابن‌سینا نیز سازگار است. | ||
| Keywords | ||
| ارسطو; ابن‌سینا; ادراک حسی; خطای حسی; تفسیر دادة حسی; تفسیر شیء مادی; رئالیسم | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1356). کتاب الانصاف (عبدالرحمن بدوی، ویراستار) در ارسطو عند العرب. کویت: وکاله المطبوعات. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1363). المبدا و المعاد. تهران: مؤسسة مطالعات اسلامی. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1375 الف). النفس من کتاب الشفاء. حسن‌زاده الآملی، قم: مرکز النشر التابع لمرکز الإعلامی الإسلامی. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1375 ب). اشارات و تنبیهات. قم: نشر بلاغه. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1377). رساله الحکومه فی ابطال حجج المثبتین للماضی مبدأ زمانیا در ضمن رساله حدوث العالم. تهران: مؤسسة مطالعات اسلامی. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1379). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات. تهران: دانشگاه تهران. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1383). طبیعیات و دانشنامه علایی. همدان: دانشگاه بوعلی. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1386). رساله فی النفس. پاریس: انتشارات بیبلیون. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1400ق). رسائل ابن‌سینا، قم: انتشارات بیدار. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1404ق الف). الشفاء - الطبیعیات. قم: کتابخانة عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1404ق ب). التعلیقات. قم: مکتب الاعلام الاسلامی. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1405ق). الشفاء- المنطق. قم: کتابخانة عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی. پارسایی، جواد؛ گرجیان، محمدمهدی؛ و عبدی، حسن (1401). تحلیل و بررسی چالش‌ها و راه‌حل‌های مسئلة «خطای حسی» در حکمت اسلامی. آموزه‌های فلسفة اسلامی، 17(30)، 79-104. رازی، فخرالدین (1377). شرح عیون الحکمه. تهران: مؤسسة الصادق. رازی، فخرالدین (1384). شرح اشارات و تنبیهات. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. رازی، فخرالدین (1411 الف). المحصل. قاهره: مکتبه دار تراث. رازی، فخرالدین (1411 ب). المباحث المشرقیه. قم: انتشارات بیدار. رحیم‌پور، فروغ السادات؛ و زارع، فاطمه (1394). رازگشایی وقوع خطا در ادراکات حسی در اندیشة خواجه نصیرالدین طوسی و علامه طباطبایی، حکمت معاصر، 6(1)، 41-65. شهیدی، سعیده سادات (1397). نگاهی نو به امکان شناسایی ذات در فلسفه ابن‌سینا. حکمت سینوی (مشکوه النور)، 22(60)، 71-85. شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1417). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی. طباطبایی، محمدحسین (1404). نهایه الکحمه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی. طباطبایی، محمدحسین (1390). اصول فلسفه و روش رئالیسم. تهران: صدرا. طوسی، نصیرالدین (1359). نقد المحصل. تهران: دانشگاه تهران و دانشگاه مکگیل. طوسی، نصیرالدین (1375). شرح الإشارات و التنبیهات (مع المحاکمات). قم: نشرالبلاغه. طوسی، نصیرالدین (۱۴۰۷). تجرید الإعتقاد. تهران: مکتب الإعلام الإسلامی، مرکز النشر. فارابی، محمدبن‌محمد (1374). آراء اهل مدینه فاضله. بیروت: دار مکتبه الهلال. فارابی، محمدبن‌محمد (1375). احصاء العلوم. بیروت: دار مکتبه الهلال. فارابی، محمدبن‌محمد (1408). المنطقیات. قم: کتابخانة عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی. مختاری، محمدحسین (1399). بررسی مقایسه‌ای نظر ارسطو، ابن‌سینا و ملاصدرا دربارة کارکرد ادراک حسی و میزان معرفت‌بخشی آن. حکمت صدرایی، 8(16)، 203-214. میررحیمی، فاطمه؛ سعیدی مهر، محمد؛ و کریم‌زاده، امید (1399). بازسازی استدلال خطای ادراکی برای اثبات نظریة وجود ذهنی با نظر به ادلة نظریة داده‌های حسی. پژوهش‌های معرفت‌شناختی، 19(9)، 7-23. ورزدار، کرامت؛ قراملکی احد، فرامرز؛ کشفی، عبدالرسول (1400). بررسی و مقایسة آرای ارسطو و فارابی در مسئلة خطای حسّی. فلسفه و کلام اسلامی، 54(1)، 246-227. Aristotle (1984). The Complete Works of Aristotle Vol. I Rev Jonathan Barnes (ed) (p. 25). Princeton: Princeton University Press. Ayer, Alfred Jules (1940). The Foundations Of Empirical Knowledge. London, England: Macmillan. Block, Irving (1961). Truth and error in Aristotle's theory of sense perception. Philosophical Quarterly, 11(42), 1-9. Broad, C. D. (1923). Scientific Thought. Paterson, N.J. : Routledge and Kegan Paul. Caston, Victor (1996). Why Aristotle Needs Imagination. Phronesis, 41(1), 20-55. Caston, Victor (1998). Aristotle and the Problem of Intentionality. Philosophy and Phenomenological Research. 58(2), 249-298. Crane, Tim & French, Craig (2021). The Problem of Perception. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2021 Edition), Edward N. Zalta (ed.). Chisholm, R, (1957), Perceiving: A Philosophical Study, Ithaca: Cornell University Press Coates, Paul (2015) Review of Mark Kalderon, Form Without Matter. Philosophy 91: 600-605. Esfeld, Michael (2000). Aristotle’s Direct Realism In De Anima. Review of Metaphysics, 54(2), 321 - 336. Everson, S. (1995). Proper Sensibles and Καθ᾽ Αὑτά Causes. Phronesis, 40(3), 265–292. Hicks, R. D. & Aristotle (eds.) (1907). Aristotle: De Anima. Cambridge: Cambridge University. Kalderon, Mark (2015). Form Without Matter: Empedocles and Aristotle on Color Perception. Oxford: Oxford University Press. Kalderon, Mark, (2011), Color Illusion, Noûs, 45: 751–775. Martin, M. (1998). Perception. In The Routledge Encyclopedia of Philosophy. Taylor and Francis. Retrieved 12 Mar. 2022, from https://www.rep.routledge.com/articles/thematic/perception/v-1 Matthen, Mohan (2019). Is the Eye Like What It Sees? A Critique of Aristotle on Sensing by Assimilation. Vivarium, 57 (3-4), 268-292. Modrak, D. K. (1986). Chapter Seven. Proceedings of the Boston Area Colloquium of Ancient Philosophy, 2(1), 209-236. Moore, G. E. (1910), “Selected Writings”, edited by Thomas Baldwin London: Routledge. 45–58. Moore, G. E. (1919), Some judgements of perception. Proceedings of the Aristotelian Society, 19:1--29. Price, Henry Habberley (1932). Perception. Westport, Conn.: Methuen & Co.. Robinson, Howard (1994). Perception, London: Routledge. Scheiter, Krisanna, M. (2012). Images, Appearances, and Phantasia in Aristotle. Phronesis, 57(3), 251-278. | ||
|
Statistics Article View: 242 PDF Download: 354 |
||