حبیبنژاد, ., مرادیان نیری, . (2024). بایستههای حقوقی مواجهه با آثار ضدفرهنگی تبلیغات تلویزیونی در نظم حقوقی ایران. Islamic Political Thought, 25(3), 629-672. doi: 10.30497/law.2024.246139.3525
سیداحمد حبیبنژاد; محمدرضا مرادیان نیری. "بایستههای حقوقی مواجهه با آثار ضدفرهنگی تبلیغات تلویزیونی در نظم حقوقی ایران". Islamic Political Thought, 25, 3, 2024, 629-672. doi: 10.30497/law.2024.246139.3525
حبیبنژاد, ., مرادیان نیری, . (2024). 'بایستههای حقوقی مواجهه با آثار ضدفرهنگی تبلیغات تلویزیونی در نظم حقوقی ایران', Islamic Political Thought, 25(3), pp. 629-672. doi: 10.30497/law.2024.246139.3525
حبیبنژاد, ., مرادیان نیری, . بایستههای حقوقی مواجهه با آثار ضدفرهنگی تبلیغات تلویزیونی در نظم حقوقی ایران. Islamic Political Thought, 2024; 25(3): 629-672. doi: 10.30497/law.2024.246139.3525
بایستههای حقوقی مواجهه با آثار ضدفرهنگی تبلیغات تلویزیونی در نظم حقوقی ایران
1دانشیار، گروه حقوق عمومی و بینالملل، دانشکده حقوق، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران.
2دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیهالسلام، تهران، ایران.
Receive Date: 09 April 2024,
Accept Date: 20 May 2024
Abstract
از جمله شریانهای اصلی اقتصاد سرمایهداری که در عصر رسانه جایگاه ممتازی یافته، تبلیغات تجاری است. خصوصاً اگر این تبلیغات از طریق رسانهای فراگیر و مؤثر مانند تلویزیون منتشر شود، انتظار بیشتری از تأثیر آنان بر شهروندان میرود. لذا از آن جهت که در برخی موارد ممکن است تا محتوای تبلیغات تلویزیونی واجد آثار ضدفرهنگی شده و نظم، مصلحت و خیر عمومی را به مخاطره بیاندازد، دولتها به تنظیمگری آن روی میآورند. در ایران، با توجه به ماهیت دولتی و رایگان بودن تلویزیون و همچنین وجود فرهنگ اصیلِ ملی آیینی که حراست از آن موضوعیت دارد، مطالعه این تنظیمگری حقوقی ضرورت بیشتری مییابد. در این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی به این سؤال پاسخ داده میشود که «در نظم حقوقی ایران چه هنجارهای حقوقی در مواجهه با آثارضدفرهنگی تبلیغات تجاری وجود داشته و تنظیمگری حقوقی آثار ضدفرهنگی این آگهیهای بازرگانی به چه نحوی صورت میپذیرد؟». یافتههای این جستار نشانگر آن است که علیرغم وجود هنجارهای حقوقی متعدد وضعشده جهت تحدید آثار ضدفرهنگی تبلیغات تلویزیونی، اهداف آن محقق نشده و این هنجارهای پراکنده اجرایی نمیشوند. علاوه بر پراکندگی تقنینی، واحد انگاشتن مرجع تقنین، مرجع اجراء، مرجع نظارت، مرجع جرمانگاری و مرجع دادرسی پیرامون تبلیغات تلویزیونی و سپردن همه این نقشهای خطیر به اداره کل بازرگانی سازمان صداوسیما، بر ناکارآمدی و نابسامانی وضعیت فرهنگی آگهیهای بازرگانی در سیمای ملی افزوده است. وانگهی، این نقیصه به تخریب فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی سرعت بخشیده است.
آشوری، داریوش (1381). تعریفها و مفهوم فرهنگ. تهران: آگه.
آقامحمدی، اکرم (1400). مطالعه تطبیقی ضوابط و مقررات تبلیغات بازرگانی گمراهکننده؛ مفهوم، معیارها و ضمانت اجراها. مرکز پژوهشهای مجلس، دفتر مطالعات فرهنگی و آموزش.
آقامحمدی، اکرم و محسنیان، سیدعلی (1401). بازطراحی جایگاه نهاد تنظیمگر تبلیغات بازرگانی درایران. مرکز پژوهشهای مجلس، دفتر مطالعات فرهنگی و آموزشی.
اسماعیلی، محسن (1385). حقوق تبلیغات بازرگانی در ایران و جهان. تهران: شهر.
اسماعیلی، محسن (1399). تعامل حقوق و اخلاق در تبلیغات بازرگانی با تأکید بر آثار آن بر حقوق خصوصی اشخاص. رسانههای دیداری و شنیداری (ویژهنامه همایش رسانه ملی و تبلیغات بازرگانی)، صص 11-36. doi: 10.22085/javm.2021.254181.1630
اکبری، کمال و لطفی خاچکی، بهنام (1397). تحلیل نشانهشناختی آگهیهای بازرگانی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران از منظر سبک زندگی. رسانههای دیداری و شنیداری، دوره 13، شماره 27، صص. 149-186. doi: 10.22085/jrtv.2018.70648
اکبری، محسن، دوستدار، محمد، مسعودیفر، میثم و نویدی، مهناز (1397). تأثیر تبلیغات تلویزیونی بر مصرفگرایی و وابستگی عاطفی بین افراد. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال 15، شماره 56، صص. 197-224. doi: 10.22034/jcsc.2019.37360
انصاری باقر و هاشمیان، منیژه (1396). مطالعه تطبیقی حدود تبلیغات تجاری خطاب به کودکان در تلویزیون. مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 8، شماره 1، صص. 67-84. doi: 10.22059/jcl.2017.62523
اویسی، سعیده، افراشی، آزیتا و مدرسی تهرانی، یحیی (1399). بازنمایی مفهوم زن در تبلیغات؛ رویکردی اجتماعی، معنا-نشانهشناختی. مطالعات میانرشتهای ارتباطات و رسانه، دوره3، صص. 61-92. doi: 10.22034/jiscm.2021.253677.1152
بروجردی علوی، مهدخت و ایرانی پورنظری، الهه (1390). میزان انطباق تبلیغات بازرگانی شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران با دستورالعمل تبلیغاتی سازمان صداوسیما. علوم اجتماعی، شماره 54، صص. 235-268. doi: 10.22054/qjss.2011.884
سلیمی، علیرضا؛ یوسف، مهدی و حسینی، علیرضا (1399). روندپژوهی رعایت قواعد و موضوعات فقهی در تبلیغات بازرگانی تلویزیونی. رسانههای دیداری و شنیداری، دوره 14، شماره 33. doi: 10.22085/javm.2020.204489.1417
شایگان، داریوش (1398). آسیا در برابر غرب. تهران: فروزان روز.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1385). حقوق اداری. تهران: میزان.
عبداللهیان، حمید و حسنی، حسین (1391). نحوه بازنمایی ارزشهای فرهنگی در تبلیغات تجاری؛ تحلیل نشانهشناختی آگهیهای تلویزیونی در ایران. مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دوره 1، شماره 1، صص. 89-118. doi: 10.22059/jisr.2012.36549
گیبینز، جان آر و ریمر، بود (1381). سیاست پستمدرنیته؛ درآمدی بر فرهنگ و سیاست معاصر (منصور انصاری، مترجم). تهران: گام نو.
اللهیاری، محدثه (1394). محتوای قواعد تبلیغ تلویزیونی در ایران. علوم خبری، شماره 13.
محسنیان، سیدعلی (1398). بررسی گزینههای سیاسی تعریف شخصیت حقوقی صداوسیما. مرکز پژوهشهای مجلس، دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ.
منتظرقائم، مهدی و حسینی، سیدعباس (1396). بازنمایی جامعه آرمانی در آگهیهای بازرگانی تلویزیون در جمهوری اسلامی ایران. اسلام و مطالعات اجتماعی، سال 4، شماره 4، صص. 142-168. doi: 10.22081/jiss.2017.64515
منشدیپور، فریده (1401). بازنمایی فرهنگ و سبک زندگی ایرانی-اسلامی در تبلیغات تجاری تلویزیون. جستارنامه فرهنگ و هنر اسلامی، دوره 1، شماره 1. صص. 68-81.
منصوری، علیرضا (1391). درباره خودمختاری صنعت رسانه و تبلیغات. رسانه و فرهنگ، سال 2، شماره 1، صص. 49-72.
مهدیزاده، شراره و آذر براءگزاز، سمیه (1394). تحلیل محتوای تصویر زن در تبلیغات تلویزیون. مطالعات زن و خانواده، دوره 4، شماره 1، صص. 139-169. doi: 10.22051/jwfs.2016.2350
میرشاهی، سعید (1386). ناهنجاری تبلیغات تلویزیونی ایران. توسعه مهندسی بازار، سال 1، شماره 1، صص. 37-39.
نقیبالسادات، سیدرضا و فرهمندزاد، انسیه (1398). بازنمایی مصرف در تبلیغات بازرگانی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران؛ شبکه اول و دوم سیما. رسانههای دیداری و شنیداری، سال 13، شماره 4، صص. 191-219. doi: 10.22085/javm.2020.199645.1394
هاشمی، سیدمحمد (1402). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد 1). تهران: میزان.
یوسف، مهدی، سلیمی، علیرضا و حسینی، سیدعلیرضا (1398). کنکاشی در رعایت قواعد فقهی در تبلیغات بازرگانی تلویزیونی. پژوهشهای ارتباطی، دوره 26، شماره 97. doi: 10.22082/cr.2019.106256.1816
Danesi, M. (2002). Understanding media semiotics. New York, NY: Oxford University Press.
Hackley, C. (2005). Advertising and promotion: Communicating brands. London, England: Sage Publications.
Simon, R. K. (1999). Trash culture. Berkeley, CA: University of California Press.
Wharton, C. (2013). Advertising as culture. Bristol, England: Intellect Ltd.