News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,872 |
| PDF Download | 4,499,416 |
چالش‌های حقوقی تابعیت فرزندان حاصل‌از ازدواج زن ایرانی و مرد غیرایرانی با تأکید بر مقررة اصلاحی 1398 | ||
| فقه و حقوق خانواده | ||
| Article 6, Volume 29, Issue 80, February 1403, Pages 179-207 PDF (2.97 M) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/flj.2023.244625.1919 | ||
| Authors | ||
| فاطمه فرجی1; حانیه ذاکری نیا* 2 | ||
| 1دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه شیراز، فارس، ایران | ||
| 2استادیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشگاه شیراز، فارس، ایران | ||
| Receive Date: 06 June 2023, Revise Date: 29 September 2023, Accept Date: 11 September 2023 | ||
| Abstract | ||
| اعطای تابعیت ازطریق نسب مادری در نظام حقوقی ایران چالشهایی دربارة تابعیت فرزندان حاصل‌از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی دارد. در سال 1398 ماده واحدهای برای پوشش کاستی‌های قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل‌از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب سال 1385 تصویب شد. این امر نه‌تنها راهگشا نبود، بلکه مسئله را پیچیده‌تر کرد. یکی از چالشها، کفایت ازدواج شرعی به‌جای مجوز از دولت (ماده 1060 قانون‌مدنی) برای اعطای تابعیت است که تبعات جبران‌ناپذیری به‌خصوص برای زن ایرانی به دنبال دارد. همچنین، به‌رغم اکتسابی‌دانستن تابعیت، اعطای تابعیت ایجابی بوده، و باعث ایجاد وضعیت تابعیت مضاعف شده است. در نوشتار حاضر با بررسی توصیفی ـ تحلیلی، این نتیجه به دست می‌آید که ممکن است اعطای تابعیت به این کودکان، گامی مثبت جهت کاهش آسیبها و مشکلات آنها باشد و برای افراد فاقد شناسنامه که هویتی دوگانه دارند، راهگشا باشد؛ اما به‌دلیل عدم اطلاع‌رسانی مناسب و عدم شفافیت، چالش‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد و نیز باتوجه‌به مهاجرتهای پنهانی و بی‌برنامة موجود، مسئله را با تهدیدهای امنیتی و سیاسی روبه‌رو می‌سازد؛ حجم وسیع مهاجرت به ایران نیز موضوع را از حالت عادی به حالت امنیتی و سیاسی تبدیل کرده است. در روند صدور شناسنامه، مرحلة استعلامات نهاد امنیتی باکندی بسیار روبه‌رو است؛ اما باوجوداین، امکان کاهش نهادهای تصمیم‌گیری وجود ندارد و این عدم امکان، ناشی از مسائل امنیتی است. به‌این‌ترتیب، ایران باید آگاهانه‌تر و فعالانه‌تر به این موضوع بپردازد و تهدیدها را تبدیل به فرصت کند و رویکردش در اعطای تابعیت، به‌صورت یک جانبه نباشد. | ||
| Keywords | ||
| پدر خارجی; تابعیت; تابعیت اکتسابی; تابعیت ذاتی; مادر ایرانی; نسب مادری | ||
| References | ||
|
ابراهیمی، نصرالله (1383). حقوق بین الملل خصوصی. تهران: سمت.
ارفعنیا، بهشید (1369). حقوق بین الملل خصوصی. تهران: بهتاب.
اسدی، لیلا سادات (پاییز و زمستان 1387). حق کودک بر هویت. دو فصلنامه علمی ـ ترویجی فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 13 (49)، ص 26ـ46.
اسدینژاد، سیدمحمد؛ رستمی چلکاسری، عباداله؛ مرادی، فاطمه (بهار و تابستان 1394). حق آموزش و تربیت کودک در قوانین ایران و اسناد حقوق بشر. دوفصلنامه علمی ـ ترویجی فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 20 (62)، ص 173ـ195.
اسکینی، ربیعا (1384). حقوق تجارت، شرکتهای تجاری. تهران: سمت.
اقتداری، صدیقه (1399). تابعیت اطفال ناشی از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی با تأکید بر قانون جدید مصوب 1398(پایاننامه کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، دماوند، ایران.
امینی، مهدی؛ امینی، زهرا (1398). تابعیت فرزندان حاصل‌از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی. حقوق خصوصی (پژوهشی)، 16 (2)، ص 435ـ462.
ایمانی نائینی، محسن؛ صادقی، محمود؛ عبدی، فاطمه (1390). بررسی امکان گسترش حمایتهای حقوقی در مورد ازدواج زنان با اتباع غیرایرانی. مجله مطالعات راهبردی زنان، 4 (54)، ص91ـ134.
بالازاده، زهره (1383). حقوق بین الملل خصوصی و مقررات ایران درزمینة تابعیت، اقامتگاه و وضعیت بیگانگان، تهران: نشر مردم سالاری.
بیات، زهرا (1395). بررسی وضعیت حقوقی اتباع افغانی در ایران و تعیین تکلیف همسر ایرانی و فرزندانشان، (پایاننامه کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفادشت، صفادشت، ایران.
تدین، عباس؛ یوسفی، مجید (1387). تأثیر ازدواج مرد خارجی و زن ایرانی بر تابعیت فرزندان. مطالعات راهبردی زنان، 40، ص157-195.
تقینژاد، علی؛ غمامی، سیدمحمدمهدی؛ عزیزی، حسین (1399). بایستههای تقنینی سیاستگذاری جمعیتی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران. دوفصلنامۀ علمی فقه و حقوق خانواده، 25 (72)، ص 25ـ47.
توسلی نائینی، منوچهر (1383). اصل وحدت تابعیت زوجین در حقوق ایران. مجله حقوق خصوصی، 2(7)، ص 103-116.
توسلی نائینی، منوچهر (1390). تأملی بر وضعیت کودکان حاصل‌از ازدواج مردان خارجی با زنان ایرانی با نگاهی به کنوانسیون حقوق کودک 1989، مجله پژوهشنامه حقوق کیفری، 2 (1)، ص37-58.
توسلی نائینی، منوچهر، و افضلی، عبدالواحد (1392). تحولات حقوقی قانون تابعیت افغانستان درزمینة ازدواج با بیگانگان در مقایسه با قانون تابعیت ایران. اندیشههای حقوق خصوصی (دانشگاه علم و فرهنگ) 2(2)، ص 9-22.
جاهد، مائده (1397). بررسی تطبیقی حق انتقال تابعیت مادر به فرزند در فقه امامیه و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران (پایاننامه کارشناسی ارشد). دانشکده اصول دین مرکز قم، قم، ایران.
چاچ، سعید، و عبدی پورفرد، ابراهیم (1398). نابرابری بین پدر و مادر ایرانی در انتقال تابعیت به فرزندان. مطالعات حقوق تطبیقی، 10 (1)، ص 261-278.
دمرچیلی، محمد؛ حاتمی، علی؛ و قرائی، محسن (1381). قانون تجارت در نظم حقوق کنونی. تهران، میثاق عدالت.
رهنما، حسن، کارشناس حقوقی اداره ثبت احوال، تاریخ مصاحبه: 8/4/1401.
رئیسی، پریناز (1386). بررسی تطبیقی تابعیت زن در نظامهای حقوقی ایران، بریتانیا و فرانسه (پایاننامه کارشناسی ارشد). دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
زارعی، حمید (1398). مطالعه تطبیقی اثر ازدواج با بیگانگان بر تابعیت فرزندان در حقوق ایران و فرانسه، دومین کنگره بینالمللی نوآوری و تحقیق در علوم انسانی و اسلامی، تهران.
سلجوقی، محمود (1391). بایستههای حقوق بین الملل خصوصی. تهران: میزان.
سلمانپور، سارا (1395). وضعیت کودکان حاصل‌از ازدواج مردان خارجی با زنان ایرانی با نگاهی به کنوانسیون حقوق کودک 1989 (پایاننامه کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت، مرودشت، ایران.
شاهحیدر، عبدالکریم؛ و سلیقه، محمدجعفر (1395). تأثیر مهاجرت بر رابطه مجرمانه، اولین همایش ملی یافتههای نوین در علوم انسانی و امنیت اجتماعی. تهران: پژوهشکده مطالعات حقوقی ایران و جهان.
طرح اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل‌از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب 2/7/1398- مرداد 1402.
عابدین، حسین (1378). ابعاد حقوقی ازدواج با اتباع خارجی. مجله مجلس و راهبرد، شماره 28، ص 333-352.
عباسی، عاطفه؛ و بداغی، فاطمه (1388). حق تابعیت اطفال حاصل‌از ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی. مجله فقه وحقوق خانواده، 14 (51)، ص 86-105.
عزیزی، ستار؛ و حاجی عزیزی، بیژن (1390). بررسی جایگاه مادر ایرانی در انتقال تابعیت به طفل: نقدی بر ماده 976 قانون‌مدنی ایران و ماده واحده سال 1385. مجله تحقیقات حقوقی، 14 (56)، ص 333-370.
کاظمی، خدیجه (1394). بررسی قواعد مربوط به تابعیت زنان و کودکان در حقوق ایران (پایاننامه کارشناسی ارشد). دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
محمدنبی، حسین (1382). حقوق ایران و اتباع خارجه. تهران: نشر کشاورز.
ملکی، محبوبه؛ نیکومنش، امرالله؛ عظیمی گرگانی، هادی (پاییز و زمستان 1401 ش). مبانی فقهی تشریفات ثبت رسمی ازدواج و طلاق با تأکید بر قاعدة نفی اختلال در نظام. دوفصلنامۀ علمی فقه و حقوق خانواده، 27(77)، ص 205ـ225.
مهدی‌پور، سیده فاطمه؛ سبحانی، مهدی؛ و مقصودی پاشاکی، رضا (1400 ش). نقد و بررسی شرایط و آثار قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل‌از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب 1398. مطالعات حقوقی تطبیقی معاصر، 12 (23)، ص 111ـ134.
نصیری، محمد (1384). حقوق بین الملل خصوصی. تهران: مؤسسه انتشارات آگاه.
نظیف، مجتبی (1391). بایستههای حقوق بین الملل خصوصی. تهران، مؤسسه انتشارات دادگستر.
نورایی، فروزان؛ و غضنفری، هنگامه (1396). شرایط اعطای تابعیت به فرزند ازطریق مادر با نگاهی به حقوق ایران، افغانستان و تاجیکستان، کنگره بینالمللی حقوق شهروندی
آییننامه اعطای تابعیت به فرزندان حاصل‌از ازدواج زنان ایرانی مصوب 1399.
آییننامه صدور پروانه زناشویی بانوان ایرانی با اتباع بیگانه غیرایرانی مصوب 6/7/1345.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1358.
قانون اصلاح قانون تعیین تکلیف فرزندان حاصل‌از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی (ماده واحده) مصوب 1398.
قانون تابعیت ج.ا. افغانستان، ۲9 حوت 1370.
قانون تابعیت مصوب 16 شهریور 1308 مجلس شورای ملی
قانون تشکیل سازمان ملی مهاجرت مصوب 22/8/1401.
قانون تعیین تکلیف فرزندان حاصل‌از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی 2/7/1385.
قانون مدنی مصوب 20/01/1314 مجلس شورای ملی
The Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW), 1979, UN.
The Convention on the Reduction of Statelessness, 1961, UN.
The Universal Declaration of Human Rights, 10 Dec. 1948. | ||
|
Statistics Article View: 399 PDF Download: 309 |
||