News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,242 |
| PDF Download | 5,345,077 |
بازخوانی مسئله شر و راه‌حل‌های آن در اندیشه علامه طباطبایی (ره) بر اساس سه نظریه معرفة النفس، نظریه اعتباریات و نظریه هبوط | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 5, Volume 22, Issue 1 - Serial Number 43, March 1403, Pages 59-79 PDF (1.1 M) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2024.244034.1812 | ||
| Author | ||
| مهدی سپهری* | ||
| استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 19 December 2022, Revise Date: 28 April 2023, Accept Date: 16 July 2023 | ||
| Abstract | ||
| مسئله شر نقضی بر منظومه علم مطلق، قدرت مطلق و خیرخواهی مطلق خداوند تلقی شده است. در این مسئله، چند نوع دفاع از وجود خداوند وجود دارد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از دفاع مبتنی بر موهوم یا عدمی انگاشتن شر، دفاع مبتنی بر حاصل جمع برتر خیرها، و دفاع مبتنی بر توجه به سایر صفات خداوند یا توجه به اختیار انسان. علامه طباطبائی پاسخی در باب شرور داده است که راهی چندجانبه را طی می‌کند. وی بر اساس فلسفه هبوط زمینی آدم و به دنبال آن هم‌آغوشی آدمی با اعتباریات، از سویی، و ازخودبیگانگی آدمی، از سوی دیگر، تبیینی برای سختی‌ها و شرور داده است. هبوط زمینی انسان، که ناشی از توجه به بدن زمینی به همراه غفلت از توجه به حضور خداوند است، معرفتی جدید و به دنبال خود عالَمی جدید برای انسان رقم می‌زند که همراه رنج‌ها و سختی‌هاست. در این عالَم جدید، اعتبار از حقیقت و تشریع از تکوین جدا می‌گردد و همین بستری می‌شود تا شرور تکوینی نیز از شرور اعتباری و تشریعی منحاز شوند، به گونه‌ای که گاهی یک شر تکوینی امری خیر اعتبار و تلقی شود. آدمی دردها و رنج‌های تکوینی را می‌تواند وسیله‌ای جهت امتحان و توجه به حضور خداوند قرار دهد، و در این صورت دردها و رنج‌ها نه تنها تسکین و معنا می‌یابند، بلکه ناپدید می‌شوند. شرور حقیقی یا اعتباری هم می‌توانند بر اساس معنایی که پیدا می‌کنند در همین وضعیت دنیایی خود خیر تلقی شوند. | ||
| Keywords | ||
| مسئله شر; معرفة النفس; اعتباریات; هبوط; علامه طباطبایی (ره) | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
کتاب مقدس.
ابن‌سینا. 1404 ق. الشفاء (الطبیعیات)، 3 ج. قم: مکتبة آیة الله المرعشی.
اسکندری دامنه، حمیدرضا، و عبدالله نصری. 1393. «بررسی مسئله شر از دیدگاه لایب نیتس و سوئین برن». الهیات تطبیقی 12: 27-50.
اشرفی، عباس. 1385. مقایسه قصص در قرآن و عهدین. شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
اکبری مطلق، کبری. 1396. «نظریه عِوَض، و راه‌حل متکلمان مسلمان برای مسئله شرور»، اسفار 6: 65-89.
پاکزاد، عبدالعلی. 1387. «ابتلا و آزمایش در قرآن». پژوهش‌های قرآنی 54-55.
تورانی، اعلی، و معصومه عامری. 1391. «مسئله منطقی شر از دیدگاه آلوین پلانتینگا». حکمت اسرا ۴(۴): 121-153.
خلیلی، مژگان، و حسین کلباسی اشتری. 1395. «وجه وجودیِ «شر» در آثار مانی: تبیین و سنجش». الهیات تطبیقی 16: 19-36.
خواجگی شیرازی، محمد بن احمد. ۱۳۷۵. النظامیة فی مذهب الإمامیة. به تحقیق علی اوجبی. تهران: مرکز فرهنگی نشر قبله.
رستمی، یداله، و منصور نصیری. 1394. «بررسی و نقد مسئلة شر از نظر الهیات پویشی با تأکید بر اندیشۀ هارتسهورن». حکمت اسرا 7(۴): 55-86.
سعیدی‌مهر، محمد. 1376. «دادورزی و تقریری نو از مسئله شر». نقد و نظر 10-11: 198-213.
سلگی، مریم، و قاسم پورحسن. 1397. «خدای مهربان و مسئله شر: مسئله شر؛ معضلات، رویکردها و راه‌حل‌ها. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. 1363. مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. 1981. الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طباطبایی، محمدحسین. 1364. اصول فلسفه و روش رئالیسم، 5 ج. تهران: صدرا.
طباطبایی، محمدحسین. 1371. المیزان فی تفسیر القرآن، 20 ج. قم: اسماعیلیان.
طباطبایی، محمدحسین. 1388. بررسی‌های اسلامی. 2 ج. قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدحسین. بی‌تا-الف. مجموعة رسائل العلامة الطباطبائی. قم: باقیات.
طباطبایی، محمدحسین. بی‌تا-ب. «رساله الانسان فی الدنیا»، فی مجموعة الإنسان و العقیدة. قم: باقیات.
عصار تهرانی، سید محمدکاظم بن محمد. ۱۳۷۶. مجموعه آثار عصار. به تصحیح و مقدمه جلال‌الدین آشتیانی. تهران: امیرکبیر.
عین القضات همدانی. 1341. تمهیدات. تهران: دانشگاه تهران.
الفارابی، ابونصر. 1405 ق. الجمع بین رأی الحکیمین. تهران: الزهراء.
مجلسی، محمدباقر. 1427 ق. بحار الانوار، 25 ج. قم: احیاء الکتب الاسلامیه.
مطهری، مرتضی. 1384. مجموعه آثار استاد شهید مطهری، 30 ج. تهران: صدرا.
ملکیان، مصطفی. 1380. «اندر چیستی فلسفه دین». علامه 2: 291-310.
میرداماد، محمدباقر بن محمد. 1374. القبسات. به اهتمام مهدی محقق. تهران: دانشگاه تهران.
هیک، جان. 1372. فلسفه دین. ترجمه بهرام راد و ویراستاری بهاءالدین خرمشاهی. تهران: هدی.
Griffiths, Paul J. 2005. ”Nontheistic Conceptions of the Divine.” In Oxford Handbook of Philosophy of Religion, edited by William J. Wainwright. Oxford University Press. Mawson T. J. 2005. Belief in God: An Introduction to the Philosophy of Religion. Oxford University Press. Pereboom, Derk .2005. “The Problem of Evil.” The Blackwell Guide to the Philosophy of Religion, edited by William E. Mann. Blackwell Publishing. Stump, Eleonore. 2010. Wandering in Darkness: Narrative and the Problem of Suffering. Oxford University Press. Tooley, Michael. 2021. "The Problem of Evil." The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2021 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/win2021/entries/evil/>. van Inwagen, Peter. 2005. “The Problem of Evil.” In Oxford Handbook of Philosophy of Religion, edited by William J. Wainwright. Oxford University Press. van Inwagen, Peter. 2006. The Problem of Evil. Clarendon Press. Yandell Keith E. 2016. Philosophy of Religion: A Contemporary Introduction. Routledge. | ||
|
Statistics Article View: 563 PDF Download: 766 |
||