News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,444 |
| Article View | 8,509,635 |
| PDF Download | 4,507,255 |
نظام تربیتی غزالی؛ مبانی، اصول، ارکان و ساختار | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| Volume 12, Issue 25, April 1403, Pages 99-137 PDF (865.7 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/esi.2024.245129.1674 | ||
| Authors | ||
| علی مهدیخانی* 1; محبوبه عارفی2; اسماعیل جعفری2 | ||
| 1دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران . | ||
| 2دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 07 September 2023, Revise Date: 04 March 2024, Accept Date: 15 April 2024 | ||
| Abstract | ||
| به‌جهت اهمیت «نوع جهت‌گیری نظام تربیتی» و نیز «مؤلفه‌های مورداستفاده در طرح‌ریزی الگو‌های تربیتی آن» از حیث انطباق با معیارهای اصیل دینی و تأمین غایات این نظام فکری، پژوهش حاضر با مبنا قرار دادن هدف فوق و به‌روش «تحلیلی ـ تفسیری»، به احصاء و ارائه نظام تربیتی «محمد غزالی»، به‌عنوان یک منظومه کاملاً دینی پرداخته است. براین‌اساس نتایج حاصله حاکی از آن است که در بخش مبانی تعلیم‌وتربیت، تأکید بر کرامت ذاتی و الهی و نیز جنبه نفسانی و روحانی وجود انسان، محور و فَعّالِ مایشاء بودن خداوند در جهان، برخورداری عالم هستی از دو بُعد ماده و ملکوت، توجه بر احوالات ایجادکننده رفتار به‌جای خود رفتار، مخالفت با ریشه‌کنی غرایز از وجود آدمی و نیز تبیین امکان و نحوه کسب معرفت، غایت اخلاق‌ورزی، چگونگی قضاوت و انگیزش اخلاقی، روش‌های کسب فضائل اخلاقی، نقش عقل و اراده در شکل‌دهی رفتار آدمی و ملاک و هدف اعتدال قوا براساس امر دینی، مهم‌ترین معتقدات غزالی در این زمینه را تشکیل می‌دهند. در زمینه اصول تعلیم‌وتربیت، اصول تشریحی غزالی از یک ساختار 5وجهی برخوردار است که شامل «امکان تربیت»، «پایه‌های تربیت»، «الزامات و بایسته‌‌های تربیت»، «تمهیدات حین تربیت» و «محتوا و فحوای تربیت» است که به‌واسطه 18 اصل تربیتی، معتقدات او در این زمینه را تشریح می‌کنند. غزالی همچنین نظام تربیتی خویش را بر 3 رکن «نفْس»، «اخلاق» و «علم» استوار کرده و براساس آن‌ها به سازمان‌دهی روابط فی‌مابین مربیان و متربیان و والدین، برنامه درسی، مراحل تربیت و شیوه‌های تعلیم‌وتربیت می‌پردازد. | ||
| Keywords | ||
| تعلیم‌وتربیت; تربیت دینی; نظام تربیتی; محمد غزالی | ||
| References | ||
|
الجر، خلیل؛ و فاخوری، حنا (1393). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی (عبدالمحمد آیتی، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
حبیبی، آرش (1400). روش تحقیق پیشرفته. تهران: نارون.
روزنانی، هاشم (1381). اسلامی کردن برنامه آموزشی و تحصیلی. فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، 9(32)، 87-110.
رفیعی، بهروز (1391). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم‌وتربیت و مبانی آن. تهران: سمت.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1401). فرار از مدرسه. تهران: امیرکبیر.
سلیمان‌نژاد، اکبر (1393). روش‌های تدریس تعلیمات دینی. تهران: سمت.
سلیمانی، صدیقه؛ عالی، یوسف؛ و آریان، حسین (1397). تطبیق دو مفهوم تعلیم‌وتربیت براساس آراء غزالی و عنصرالمعالی. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، 10(38)، 55-84.
شریف، میان‌محمد (1392). تاریخ فلسفه در اسلام. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شیخ‌زاده تکابی، یعقوب (1392). بررسی تطبیقی تربیت اخلاقی از دیدگاه غزالی و ملاصدرا. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1367). نصیحه‌الملوک (جلال‌الدین همایی، ویراستار). تهران: هماذر.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1374). میزان‌‌العمل (علی‌اکبر کسمایی، مترجم). تهران: سروش.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1378). ایّهاالولد (زاهد ویسی، مترجم). تهران: احسان.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1380). الأدب فی‌الدین (علی‌اصغر حکمت، مترجم). تهران: نی.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1391). مشکاه‌الأنوار (برهان‌الدین حمدی، مترجم). تهران: شیخی.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1393). احیاء علوم‌الدین (مویدالدین محمد خوارزمی، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1394). مکاتیب فارسی (فیروزه صادق‌زاده دربان، ویراستار). تهران: حکمت سینا.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1396). کیمیای سعادت (عزیزاله عزیزی، ویراستار). تهران: فردوس.
فرهادیان، فاطمه؛ و سراج‌زاده، حسن (1398). بررسی تطبیقی مبانی تربیت اخلاقی ازمنظر غزالی و مهدی نراقی. فصلنامه اخلاق، 15(33)، 151-181.
کاویانی، محمد؛ و فصیحی، مهدی (1391). بررسی تطبیقی آرای ابو حامد غزالی و آلبرت بندورا در تربیت اخلاقی. مجله مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 6(11)، 95-124.
کوشی، زهرا؛ موسی‌پور، نعمت‌اله؛ آرمند، محمد؛ و محبی، علی (1399). طراحی و اعتبارسنجی الگوی تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی نظام آموزشی جمهوری اسلامی. مسائل کاربردی تعلیم‌وتربیت اسلامی، 5(3)، 127-154.
لیراوی، عباس؛ و خدامرادی، محمد (1396). مقایسه نظریات ابن‌سینا و محمد غزالی درباره تربیت اخلاقی. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران.
محمدی، بهروز؛ و منصوری، بیژن (1396). اخلاق دین‌مدار و دنیاگرا. تهران: کانون اندیشه جوان.
ملازایی، محسن (1390). بررسی تطبیقی دیدگاه غزالی و مطهری درباره تربیت اخلاقی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران.
موحد، صمد؛ باقری، خسرو؛ و سلحشوری، احمد (1387). بررسی تطبیقی دیدگاه‌های امام محمد غزالی و نل نادینگز درباره تربیت اخلاقی. اندیشه دینی دانشگاه شیراز، 8(28)، 39-60.
نوری، محمد (1385). نظام اخلاقی در اسلام باتوجه به آراء اخلاقی غزالی، ابن‌مسکویه و خواجه‌نصیر. فصلنامه علمی ـ ترویجی اخلاق، 1(2 و 3)، 7-47.
ندایی، هاشم؛ و کوهستانی، رضا (1391). بررسی تطبیقی آرای تربیتی ابوحامد محمد غزالی و آگوستین قدیس. پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 20(14)، 55-74.
نصرآبادی، حسن‌علی؛ نوروزی، رضاعلی؛ و رحمان‌پور، محمد (1386). درآمدی بر تعلیم‌وتربیت و مبانی آن از دیدگاه غزالی. مجله تربیت اسلامی، 2(4)، 193-217.
همایی، جلال‌الدین (1399). غزالی‌نامه. تهران: زاور.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: An analytic tool for qualitative research. Qualitative research, 1(3): 385-405. Lincoln, Y. & Guba, E. (1985). Naturalistic Inquiry. Los Angeles: Sage Publications. | ||
|
Statistics Article View: 1,106 PDF Download: 665 |
||