دانشگاه امام صادق علیه السلام
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق علیه السلام
سامانه جامع رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران
پرتال نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری MSRT
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام - ISC
ISI Web of Science
Scopus Elsevier
SJR
پایگاه دوآج
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID
پایگاه مجلات تخصصی نور - Noormags
بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran
پرتال جامع علوم انسانی - Ensani
پایگاه مرجه دانش - Civilica
پایگاه مرجع مجلات علمی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 News

 Statistics

Number of Journals20
Number of Issues513
Number of Articles4,443
Article View8,475,867
PDF Download4,499,407
افشار, ., ابراهیم‌زاده, . (2024). تبیین نظریه «ذاتی‌بودن رابطه لفظ و معنا» در اصول فقه امامیه و ارائه آثار حقوقی آن. Islamic Political Thought, 25(2), 235-264. doi: 10.30497/law.2024.245781.3489
سجاد افشار; امین ابراهیم‌زاده. "تبیین نظریه «ذاتی‌بودن رابطه لفظ و معنا» در اصول فقه امامیه و ارائه آثار حقوقی آن". Islamic Political Thought, 25, 2, 2024, 235-264. doi: 10.30497/law.2024.245781.3489
افشار, ., ابراهیم‌زاده, . (2024). 'تبیین نظریه «ذاتی‌بودن رابطه لفظ و معنا» در اصول فقه امامیه و ارائه آثار حقوقی آن', Islamic Political Thought, 25(2), pp. 235-264. doi: 10.30497/law.2024.245781.3489
افشار, ., ابراهیم‌زاده, . تبیین نظریه «ذاتی‌بودن رابطه لفظ و معنا» در اصول فقه امامیه و ارائه آثار حقوقی آن. Islamic Political Thought, 2024; 25(2): 235-264. doi: 10.30497/law.2024.245781.3489

تبیین نظریه «ذاتی‌بودن رابطه لفظ و معنا» در اصول فقه امامیه و ارائه آثار حقوقی آن

پژوهش‌نامه حقوق اسلامی
Article 2, Volume 25, Issue 2 - Serial Number 64, April 1403, Pages 235-264    PDF (627.25 K)
Document Type: مقاله پژوهشی
DOI: 10.30497/law.2024.245781.3489
Authors
سجاد افشار* 1; امین ابراهیم‌زاده2
1استادیار، گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
Receive Date: 21 January 2024,  Accept Date: 13 March 2024 
Abstract
بحث از چگونگی دلالت لفظ بر معنا، یکی از اولین و مهم‌ترین مسائل علم اصول فقه و مبادی زبان‌شناختی - فلسفی علم اصول است که نشان‌دهنده توانایی این علم در حل فلسفی مهم‌ترین پرسش‌های زبانی است. نظریه مشهور میان فلاسفه غربی و هم‌چنین اصولیون شیعه، «وضعی‌بودن» رابطه لفظ و معنا است. با این همه، قول به «ذاتی‌بودن» رابطه لفظ و معنا در غرب حامیان شاخصی از افلاطون تا چامسکی داشته است. مقاله حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی کوشیده است تا ضمن معرفی و تبیین دیدگاه «ذاتی‌بودن رابطه میان لفظ و معنا»، آثار و نتایج آن را در تاریخ نظام حقوقی کشور مورد بررسی قرار دهد و به واکاوی نظریه ذاتی‌بودن در میان نظرات علمای اصول فقه شیعه و به‌علاوه در دیدگاه صاحب‌نظران مغرب‌زمین بپردازد. هم‌چنین، مسائل پیرامونی این نظریه از قبیل نقاط قوت و اشکالاتی که بر این نظریه وارد شده است و البته بررسی آثار پذیرش این دیدگاه در نظام حقوقی کنونی، دور از نظر نگارندگان نبوده است. ماحصل پژوهش آن است که به‌رغم نقاط قوت تحلیلی نظریه ذاتی‌بودن، ادله اقامه شده برای این نظریه ناکافی و پذیرش آن مورد تردید است.
Keywords
وضع الهی; دلالت وضعی; دلالت ذاتی; دلالت لفظ بر معنا; رابطه لفظ و معنا
References
  1. قرآن کریم.
  2. اتکینسون، ریتا، هوکسما، نولن، داریل، سوزان و بم، اسمیت، ادوارد و اتکینسون، ریچارد (1385). زمینه روان‌شناسی هیلگارد (محمدنقی براهنی، رضا زمانی، مهرداد بیک، بهروز بی‌رشک و مهرناز شهرآرای، مترجمان). چاپ 10، تهران: رشد.
  3. افشار، سجاد (1393). مبانی معناشناختی حقوق اسلامی. فصلنامه مطالعات اسلامی فقه و اصول، سال 46، شماره 98، صص. 30-9. doi:10.22067/FIQH.V46I18.20207
  4. پارسا، محمد (1374). زمینه روان‌شناسی. چاپ 24، تهران: بعثت.
  5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1382). صد مقاله در روش تحقیق علم حقوق. چاپ 1، تهران: گنج دانش.
  6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). الفارق (جلد 1). چاپ 1، تهران: گنج دانش.
  7. چامسکی، نوام (1380). دانش زبان ماهیت منشأ و کاربرد آن (علی درزی، مترجم). چاپ 1، تهران: نشر نی.
  8. خاتمی سبزواری، سید حسین و محمدی دمنه، سید محمدحسین (1399). بررسی تطبیقی تبیین نسبت لفظ و معنا از دیدگاه سوسور و محمدباقر صدر. فصلنامه علمی فقه و اصول، دوره 54، شماره 128، صص 85-104. doi:10.22067/JFIQH.2020.16093
  9. خراسانی، محمد کاظم (1409ق). کفایه الاصول (محمدحسین نجفی دولت آبادی اصفهانی، مترجم). (جلد اول). قم: نشر مؤلف.
  10. خندان، علی‌اصغر (1384). نگاهی به ابعاد نظریه فطرت و فطری بودن زبان. قبسات، دوره 10، شماره 36، صص. 173-189.
  11. خوش‌منش، ابوالفضل (1396). رابطه لفظ و معنا در ساختار نظم‌آهنگ قرآن کریم. دو فصلنامه علمی پژوهشی کتاب قیم، دوره 7، شماره 17، صص 77-100.
  12. خویی، سیدابوالقاسم (1419ق). دراسات فی علم‌الاصول (جلد 1). قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی.
  13. سبحانی، جعفر (1385). تقریرات فارسی دوره ششم خارج اصول، مبحث الفاظ. جلسه 11.
  14. سبحانی، جعفر (1431ق). المبسوط فی اصول‌الفقه (جلد 1). قم: مؤسسه امام‌صادق (علیه‌السلام).
  15. شاهنوش فروشانی، محمدعبدالصالح (1402). تبیین کاربست «اصول حقوقی» به‌منظور حفظ تمامیت نظام قانونی در برابر کاربست «اصول لفظی» به‌منظور کشف مراد قانون‌گذار. پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، دوره 24، شماره 4، صص. 647 -674. doi:10.30497/LAW.2023.245526.3463
  16. صدر، سیدمحمدباقر (1417ق). بحوث فی علم‌الاصول (سیدمحمود هاشمی، محقق). (جلد 1). چاپ 3، قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی.
  17. صدر، سیدمحمدباقر (1422ق). دروس فی علم‌الاصول (محسن غرویان و عبدالجواد ابراهیمی شاهرودی، مترجمان). (جلد 1). چاپ 3، قم: دارالعلم.
  18. صدوق، محمدبن‌علی‌بن‌حسین‌بن‌موسی‌بن‌بابویه (1397). علل‌الشرایع (سیدمحمدجواد ذهنی تهرانی، مترجم). (جلد 1). چاپ 13، تهران: مؤمنین.
  19. صفایی، حسین، (1396). حقوق مدنی. چاپ 28، تهران: میزان.
  20. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1417ق). العروة‌الوثقی (جلد 5). قم: مؤسسه النشرالاسلامی.
  21. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1365). حاشیة‌الکفایة (جلد 1). چاپ 1، قم: بنیاد علمی فکری علامه طباطبایی.
  22. الطریحی النجفی، فخرالدین (1375). مجمع‌البحرین (جلد دوم). تهران: مرتضوی.
  23. طیب، محمدتقی (1374). جزمیت‌های زبان فارسی و توسعه. مجموعه مقالات سومین کنفرانس زبان‌شناسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
  24. عاملی، سیدجواد‌بن‌محمد (1379). مفتاح‌الکرامة فی شرح قواعدالعلامة (جلد 7). دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  25. غروی اصفهانی، مهدی (1388). رساله فی وجه اعجاز کلام‌الله‌المجید. کتاب رسایل شناخت قرآن (حسین مفید، محقق)، چاپ 1، تهران: منیر.
  26. فخر رازی، محمدبن‌عمر (1420ق). التفسیرالکبیر (علی‌اصغر حلبی، مترجم) (جلد 2). چاپ 2، تهران: اساطیر.
  27. قافی، حسین و شریعتی، سعید (1396). اصول فقه کاربردی (جلد 1). چاپ 35، تهران: سمت.
  28. کاملان، محمدصادق و یزدانی‌فر، صالحه (1392). دلالت الفاظ بر معانی از دیدگاه اصولیان و زبان‌شناسان. مطالعات اسلامی، دوره 45، شماره 4، صص. 125-149. doi:10.22067/FIQH.V0I0.12518
  29. کلینی رازی، محمدبن‌یعقوب (1365). الاصول من‌الکافی (جلد 6). چاپ 4، تهران: دارالکتب‌الاسلامیة
  30. گذشته، ناصر (1384). اندیشه‌های تنزیهی عبادبن‌سلیمان. مقالات و بررسی‌ها، دفتر 2، شماره 77، صص. 247-254.
  31. لنکرانی، فاضل (1373). ایضاح الکفایه (جلد اول). قم: دارالکتاب.
  32. مجاهد، سیدمحمد (بی‌تا). مفاتیح‌الاصول (نسخه نرم‌افزار نور). قم: موسسه آل‌‌البیت (علیهم‌السلام).
  33. محقق کرکی، علی‌بن‌حسین (1411ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (جلد سیزدهم). چاپ سوم، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  34. مظفر، محمدرضا (1392). اصول‌الفقه (محسن غرویان، مترجم). (جلد 1). چاپ 12، قم: دارالفکر.
  35. مظفر، محمدرضا (1398). المنطق (علی شیروانی، مترجم). (جلد 1). چاپ 28، قم.
  36. موسوی بجنوردی، سیدمحمد (1397). علم اصول (جلد اول). چاپ دوم، تهران: مجد.
  37. موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1385). تحریرالوسیله (جلد 2). قم: قدس محمدی.
  38. موسوی خمینی، سیدمصطفی (1418ق). تحریرات فی‌الاصول (جلد 1). چاپ 1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (رحمت‌الله علیه).
  39. نایینی، محمدحسین (1417ق). فوائدالاصول (محمدعلی کاظمی خراسانی، محقق). (جلدهای 1 و 2). چاپ 6، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  40. نجفی اصفهانی، محمدحسن (1367). جواهرالکلام فی شرح شرایع‌الاسلام (جلد 22). چاپ 1، تهران: دارالکتب‌الاسلامیه.
  41. نورمفیدی، سیدمجتبی (1391). درس خارج فقه.
  42. Chomsky, Noam (2002). On Nature and Language, Adriana Belletti & Luigi Rizzi (Ed), First Published, Cambridge: Cambridge University Press.
  43. Gauker, Christopher (2003). Words without Meaning, First Published, Massachusetts Institute of Technology, Massachusetts.
  44. McGilvray, James (1998). “Meanings Are Syntactically Individuated and Found in the Head”, in Mind and Language, Vol 13, Issue 2.
Statistics
Article View: 439
PDF Download: 397


Journal management system. designed by sinaweb