News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,955 |
| PDF Download | 4,499,623 |
تحلیل دیدگاه ها در تفسیر آیات 6-8 سوره الضحی و چندمعنایی آن با تکیه بر روایات تفسیری | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 13, Volume 17, Issue 2 - Serial Number 34, January 1403, Pages 343-374 PDF (795.76 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2024.245199.3849 | ||
| Authors | ||
| لیلا علیخانی* 1; احمد زارع زردینی2; امیر جودوی3 | ||
| 1دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران. | ||
| 3دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
| Receive Date: 24 September 2023, Revise Date: 03 January 2024, Accept Date: 13 March 2024 | ||
| Abstract | ||
| آیات ششم تا هشتم سوره ضحی در مقام بیان مواهب خاص خداوند بر پیامبر خاتم (ص)، تعدد فهم تفسیرنگاران را به دنبال داشته است. این تنوع و اختلاف برخاسته از واژگان کاربسته، ساختار جملات و البته چندمعنایی آیات سهگانه است. چندمعنایی در آیات، انعکاس قدرت و حکمت خداوند در گزینش واژگان و چینش ساختارهایی است که سبب میشود یک واحد زبانی در یک بار استعمال و در یک متن مشخص از معانی متعدد برخوردار گردد و بتوان همه آن معانی را به عنوان مراد پروردگار پذیرفت. نوشتار حاضر با هدف بررسی تفسیری آیات ششم تا هشتم سوره ضحی در گام اول به تبیین نظرگاه مفسران میپردازد و سپس میکوشد با تحلیل واژگان کاربسته و ساختار جملات و بررسی روایات تفسیری، مناسبت و موافقت این دو را در چندمعنایی آیات به اثبات رساند. نتایج این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است نشان میدهد که روایات تفسیری در وفاق با مفردات و ساخت آیات مورد بحث، مؤید امکان خوانشهای مختلف و فهم معانی متعدد از آنها است. | ||
| Keywords | ||
| تفسیر قرآن; سوره ضحی; چندمعنایی; روایات تفسیری | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
آل غازی، عبدالقادر(۱۳۸2ق)، بیان المعانی، دمشق: مطبعة الترقی.
آلوسی، محمود بن عبدالله(۱۴۱5ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن بابویه، محمد بن علی (۱۳۷8ق)، عیون أخبار الرضا(ع)، تهران: نشر جهان.
ابن بابویه، محمد بن علی (۱۳۸5ش)، علل الشرایع، قم: کتابفروشی داوری.
ابن بابویه، محمد بن علی (۱۴۰3ق)، معانی الأخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن جزی، محمد بن احمد(۱۴۱6ق)، التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت: شرکة دارالأرقم.
ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی(۱۴۲2ق)، زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت: دارالکتاب العربی.
ابن عاشور، محمد طاهر(۱۴۲0ق)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن عطیه، عبدالحق بن غالب(۱۴۲2ق)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن فارس، احمد(۱۴۰4ق)، معجم مقاییس اللغة، بیجا: مکتبة الأعلام الاسلامی.
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم(۱۴۱1ق)، تفسیر غریب القرآن، بیروت: مکتبة الهلال.
ابن هشام، عبدالملک(بیتا)، السیرة النبویة، بیروت: دارالمعرفة.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی(۱۴۰8ق)، روض الجنان و روح الجنان، مشهد: آستان قدس رضوی.
اسعدی، محمد(۱۳۹4ش)، سایهها و لایههای معنایی، قم: بوستانکتاب.
اشکوری، محمد بن علی(۱۳۷3ش)، تفسیر شریف لاهیجی، تهران: دفتر نشر داد.
الربیعی، علی عباس سلمان(1439ق)، «بلاغة لغة القرآن الکریم فی سورة الضحی»، المصباح، شماره33، صص145-168.
امیدعلی، احمد؛ خلیلی، فاطمه (1396ش)، «بررسی واژگان چندمعنا و اهمیت آن در ترجمه بر اساس بافت»، مطالعات ادبی متون اسلامی، سال2، شماره8، صص39-60.
بحرانی، هاشم بن سلیمان(1389ش)، ترجمه تفسیر روایی البرهان، ترجمه: رضا ناظمیان و همکاران، تهران: کتاب صبح.
بغوی، حسین بن مسعود(۱۴۲0ق)، معالم التنزیل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بیضاوی، عبدالله بن عمر(۱۴۱8ق)، أنوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
پاکتچی، احمد(1397ش)، ترجمه شناسی قرآن کریم، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
تستری، سهل بن عبدالله(۱۴۲3ق)، تفسیر التستری، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد(۱۴۱8ق)، تفسیر الثعالبی (جواهر الحسان)، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
ثعلبی، احمد بن محمد(۱۴۲2ق)، الکشف و البیان، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
جرجانی، حسین بن حسن(۱۳۷8ق)، جلاء الأذهان و جلاء الأحزان، تهران: دانشگاه تهران.
جوادی آملی، عبدالله(۱۳۸9ش)، ادب فنای مقربان، قم: نشر إسراء.
حائری طهرانی، علی(۱۳۳8ش)، مقتنیات الدرر، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
حلبی، ابوالفرج(1427ق)، السیرة الحلبیة، بیروت: دارالکتب الاسلامیة.
خازن، علی بن محمد(۱۴۱5ق)، لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت: دارالکتب العلمیة.
خسروانی، علیرضا(۱۳۹0ق)، تفسیر خسروی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
خطیب شربینی، محمد بن احمد(۱۴۲5ق)، السراج المنیر، بیروت: دارالکتب العلمیة.
دشن، زهرا ، و اویسی کامران(1401ق)، «نقد و بررسی وجوه تفسیری آیه هفتم سوره ضحی»، مطالعات تفسیری، سال13، شماره52، صص49-66.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد(۱۴۱2ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
رجبی، محمود(۱۳۸8ش)، روششناسی تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رسعنی، عبدالرزاق(۱۴۲9ق)، رموز الکنوز فی تفسیر الکتاب العزیز، مکه: مکتبة الاسدی.
رضی، محمد بن حسین(1414ق)، نهج البلاغه، قم: هجرت.
زبیدی، محمد مرتضی(۱۴۱4ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر.
زحیلی، وهبة (۱۴۱1ق)، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، دمشق: دارالفکر.
زمخشری، محمود بن عمر(۱۴۰7ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت: دارالکتاب العربی.
زمخشری، محمود بن عمر (۱۴۱7ق)، الفائق فی غریب الحدیث، بیروت: دارالکتب العلمیة.
سامرایی، فاضل صالح(۱۳۹2ش)، درآمدی بر تفسیر بیانی قرآن کریم، ترجمه حمیدرضا میرحاجی، تهران: نشر سخن.
سبحانی، جعفر(1385ش)، فروغ ابدیت، قم: بوستان کتاب.
سلطان علی شاه، محمد بن حیدر(۱۴۰8ق)، بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
سمرقندی، نصر بن محمد(۱۴۱6ق)، تفسیرالسمرقندی(بحر العلوم)، بیروت: دارالفکر.
سید کریمی حسینی، عباس(۱۳۸2ش)، تفسیر علیین، قم: نشر اسوه.
سید مرتضی(علمالهدی)(۱۴۳1ق)، تفسیر الشریف المرتضی(نفائس التاویل)، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
شاه عبدالعظیمی، حسین(۱۳۶3ش)، تفسیر اثنی عشری، تهران: میقات.
شبر، عبدالله(۱۴۰7ق)، الجوهر الثمین فی الکتاب المبین، کویت: شرکة مکتبة الالفین.
شوکانی، محمد(۱۴۱4ق)، فتح القدیر، دمشق: دار ابن کثیر.
شیبانی، محمد بن حسن(۱۴۱3ق)، نهج البیان عن کشف معانی القرآن، قم: نشر الهادی.
صادقی تهرانی، محمد(۱۴۰6ق)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
صدیق حسن خان، محمدصدیق(۱۴۲0ق)، فتح البیان، بیروت: دارالکتب العلمیة.
صفوی، کوروش(۱۳۹7ش)، درآمدی بر معنی شناسی، تهران: انتشارات سوره مهر.
طالقانی، محمد(۱۳۶2ش)، پرتوی از قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبایی، محمد حسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، احمد بن علی(۱۴۰3ق)، الاحتجاج علی اهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضی.
طبرسی، فضل بن حسن(۱۳۷2ش)، مجمع البیان، تهران: ناصر خسرو.
طبری، محمد بن جریر(1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
طریحی، فخرالدین(۱۳۷5ش)، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی.
طنطاوی، محمد(۱۹۹7م)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: نهضة مصر.
طوسی، محمد بن حسن (۱۴۰9ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
طه، حبیب(1352ق)، «تفسیر سورة والضحی شی من سیرته صلی الله علیه و سلم»، مجلة نورالاسلام، شماره33، صص183-193.
طیب، عبدالحسین(۱۳۶9ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام.
طیب حسینی، محمود(۱۳۹5ش)، چندمعنایی در قرآن کریم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه(۱۴۱5ق)، تفسیر نور الثقلین، قم: نشر اسماعیلیان.
عسکری، حسن بن عبدالله(۱۴۰0ق)، الفروق فی اللغة، بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
فخررازی، محمد بن عمر(۱۴۲0ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فرات کوفی، فرات بن ابراهیم(1410ق)، تفسیر فرات الکوفی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فضل الله، محمد حسین(۱۴۱9ق)، من وحی القرآن، بیروت: دارالملاک.
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (۱۴۱5ق)، الصافی، تهران: مکتبة الصدر.
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (۱۴۱8ق)، الأصفی، قم: مرکز النشر التابع لمکتب الأعلام الاسلامی.
فیضی، ابوالفیض بن مبارک(۱۴۱7ق)، سواطع الالهام، قم: دار المنار.
فیومی، احمد بن محمد(۱۴۱4ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم: مؤسسة دار الهجرة.
قرطبی، محمد بن احمد(۱۳۶4ش)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن(۲۰۰0م)، لطایف الاشارات، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
قمی نیشابوری، نظام الدین حسن بن محمد(۱۴۱6ق)، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: دار الکتبالعلمیة.
کاشانی، فتح الله(۱۴۲3ق)، زبدة التفاسیر، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
کاشانی، فتح الله (۱۳۳6ش)، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
کاشفی، حسین بن علی(بیتا)، تفسیر حسینی (مواهب علیه)، سراوان: کتابفروشی نور.
کلینی، محمد بن یعقوب(۱۴۰7ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
ماتریدی، محمد بن محمد(۱۴۲6ق)، تأویلات اهل السنة، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ماوردی، علی بن محمد(بیتا)، النکت و العیون، بیروت: دارالکتب العلمیة.
محمدجعفری، رسول، و محمدی، حسین(1396ش)، «نقد و بررسی روایات اسباب النزول سوره ضحی»، مجله حدیث و اندیشه، شماره23، صص28-46.
مجلسی، محمدباقر(۱۴۰3ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مدرسی، محمد تقی(۱۴۱9ق)، من هدی القرآن، تهران: دار محبیالحسین.
مدنی، محمدحسین(1398ش)، «بررسی تطبیقی آرای مفسران در تبیین مفهوم ضلالت در آیه (وَ وَجَدَکَ ضَالاًّ فَهَدى)»، پژوهشهای تفسیر تطبیقی، سال4، شماره9، صص169- 193.
مراغی، احمد مصطفی(بیتا)، تفسیرالمراغی، بیروت: دارالفکر.
مستنبط غروی، مرتضی(۱۳۸1ق)، مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن، تبریز: شرکت سهامی چاپ کتاب آذربایجان.
مصطفوی، حسن(۱۳۶8ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مغنیه، محمد جواد(۱۴۲4ق)، التفسیر الکاشف، دمشق: دارالقلم.
مکارم شیرازی، ناصر(۱۳۷1ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
مهائمی، علی بن احمد(۱۴۰3ق)، تبصیر الرحمن و تیسیر المنان، بیروت: عالم الکتاب.
میبدی، احمد بن محمد(۱۳۷1ش)، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تهران: امیر کبیر.
نظام الأعرج، حسن بن محمد(1416ق)، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: دارالکتب العلمیة.
نکونام، جعفر؛ جلالی شورهدلی، زهرا؛ امین ناجی، محمدهادی(1401ش)، «بازتاب تنگنای مالی پیامبر(ص) در سوره ضحی»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره30، صص31-41.
نهاوندی، محمد(۱۳۸6ش)، نفحات الرحمن، قم: مؤسسة البعثة. | ||
|
Statistics Article View: 325 PDF Download: 323 |
||