News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,873 |
| PDF Download | 4,499,417 |
تحلیل و نقدِ سندی - دلالی روایت شأن صدور تسبیحات حضرت فاطمه(س) در منابع عامّه | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 6, Volume 17, Issue 2 - Serial Number 34, January 1403, Pages 127-158 PDF (1006.9 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2024.244950.3814 | ||
| Authors | ||
| سید عمران موسوی گرمارودی* 1; محمد جواد توکلی خانیکی2 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآنی، دانشکده علوم قرآنی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مشهد، ایران. | ||
| 2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم قرآنی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مشهد، ایران. | ||
| Receive Date: 31 July 2023, Revise Date: 14 December 2023, Accept Date: 01 February 2024 | ||
| Abstract | ||
| تسبیحات حضرت فاطمه زهرا(س) همواره مورد توجّه و اهتمام مسلمانان بوده و از شهرت والایی برخوردار است چرا که از جانب رسول خدا(ص) به حضرت فاطمه(س) اعطا شده و در صدور و کیفیت مشهور آن تردیدی وجود ندارد. نوشتار حاضر، ضمن تأکید بر اصالت و قطعیّت صدور تسبیحات حضرت زهرا(س) با شیوهی توصیفی – تحلیلی، به تحلیل و نقدِ روایتی میپردازد که در منابع حدیثی و فقهی اهل تسنّن به‌عنوان شأن صدور این تسبیحات معرفی شده است. در این پژوهش ضمن بررسی اولین منابع ناقل روایت، به نقد سندی و دلالی آن پرداخته و رویکرد دانشوران فریقین نسبت به محتوای روایت، مقایسه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد روایتی که منابع عامّه آن را به عنوان شأن صدور تسبیحات حضرت فاطمه(س) تلقّی کردهاند، اوّلاً به دلایل و قرائن متعدّد سندی، متنی و برون متنی، از اعتبار ساقط بوده و متن آن در مصادر و کتب گوناگونِ عامّه، دستخوش جعل و تحریف قرار گرفته است. ثانیاً هدف از این تحریفات، توجیه مصادرهی مواردی چون فدک، سهم الارث حضرت فاطمه(س) از میراث مالی پیامبر(ص) و به ویژه غصب سهم خمس اهل بیت(ع) توسّط حاکمان وقت بوده است. گزارش‌های تاریخی نشان می‌دهد شماری از متکلّمان عامّه تلاش کردهاند با استناد به این روایت، رفتار خلفای اوّل و دوّم نسبت به مصادره سهم خمس اهل بیت(ع) را توجیه کنند. | ||
| Keywords | ||
| تسبیحات حضرت فاطمه(س); جعل و تحریف حدیث; غصب خمس; ابن حجر عسقلانی. | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
آقا بزرگ طهرانی، (1403ق)، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، بیروت: دار الأضواء.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، (1404ق)، شرح نهج البلاغة، قم: مرعشی.
ابن ابی شیبه، عبدالله بن محمد، (1409ق)، المصنّف، بیروت: دار الفکر.
ابن بابویه، محمد بن علی، (1376ش)، الأمالی، تهران: کتابچی.
ابن بابویه، محمد بن علی، (1385ق)، علل الشرایع، نجف: الحیدریة.
ابن بابویه، محمد بن علی، (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
ابن بطریق، یحیی بن الحسن، (1407ق)، عمدة عیون صحاح الأخبار، قم: بینا.
ابن حبّان، محمد بن حبّان، (1414ق)، صحیح ابن حبّان بترتیب ابن بلبان، بیجا: الرسالة.
ابن حجر عسقلانی، (1415ق)، الإصابة فی تمییز الصحابة، بیروت: دارالکتب.
ابن حجر عسقلانی، (بیتا)، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت: دارالمعرفة.
ابن حمدون، محمد بن الحسن، (1996م)، التذکرة الحمدونیة، بیروت: دار صادر.
ابن شهرآشوب، محمد بن علی، (1376ق)، مناقب آل ابی‌طالب، نجف: الحیدریة.
ابن شهرآشوب، محمد بن علی، (بیتا)، معالم العلماء، بمقدّمة صادق آل بحر العلوم، قم: بینا.
ابن طاووس، ابوالقاسم سید رضی الدین، (1399ق)، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، قم: خیام.
ابن طیفور، احمد بن ابی طاهر، (بیتا)، بلاغات النساء، قم: رضی.
ابن عساکر، علی بن الحسن، (1415ق)، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دار الفکر.
ابن عمشلیق، احمد بن علی، (1416ق)، جزء ابن عمشلیق، بیروت: دار ابن حزم.
ابن ماجه، محمّد بن یزید، (بیتا)، سنن ابن ماجة، بیروت: دار الفکر.
ابن مردویه، احمد بن موسی، (1424ق)، مناقب علی بن ابی‌طالب و ما نزل من القرآن فی علی(ع)، قم: دار الحدیث.
ابو داوود، سلیمان بن أشعث، (1410ق)، سنن أبی داوود، بیروت: دارالفکر.
ابو یعلی، احمد بن علی، (بیتا)، مسند ابی یعلی، بیروت: دار المأمون.
احمد بن حنبل، شیبانی، (1403ق)، فضائل الصحابة، بیروت: موسسة الرسالة.
احمد بن حنبل، شیبانی، (بیتا)، مسند احمد، بیروت: دار صادر.
ایزدی، مهدی؛ فقیه ایمانی، سید محمد رضا، (1393ش)، «نقد و تحلیلی بر روایات منشأ پیدایش کنیه ابوتراب»، مطالعات قرآن و حدیث، سال 7، شماره 2، صص 173-202.
بادحدح، علی بن عمر، (1397)، دروس للشیخ بادحدح، https://shamela.ws/book/7721/209
بخاری، محمد بن اسماعیل، (1401ق)، صحیح البخاری، بیروت: دارالفکر.
بخاری، محمد بن اسماعیل، (1406ق)، الأدب المفرد، بیروت: الثقافیة.
بخاری، محمد بن اسماعیل، (بیتا)، التاریخ الکبیر، دیار بکر: المکتبة الإسلامیة.
بهائی عاملی، محمد بن الحسین، (بیتا)، الحبل المتین، بیروت: دارالأضواء.
تبریزی قراچه داغی، محمد علی، (1418ق)، اللمعة البیضاء فی شرح خطبة الزهراء(س)، قم: الهادی.
ثقفی کوفی، ابواسحاق، (بیتا)، الغارات، بیجا: بهمن.
جرجانی، عبدالله بن عدی، (1409ق)، الکامل فی الضعفاء، بیروت: دارالفکر.
جصّاص، ابو بکر، (1415ق)، احکام القرآن، بیروت: دار الکتب.
جوهری، ابوبکر، (1413ق)، السقیفة و فدک، بیروت: شرکة الکتبی.
حاکم نیشابوری، ابوعبدالله، (بیتا)، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالمعرفة.
حرّ عاملی، ابوجعفر، (1414ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: آل البیت.
حسینی جلالی، محمد حسین، (1422ق)، فهرس التراث، قم: دلیل ما.
حلّی، ابن داوود، (1392ق)، رجال ابن داوود، نجف: المکتبة الحیدریة.
حلّی، حسن بن یوسف، (بیتا)، تذکرة الفقهاء، بیجا: المکتبة المرتضویة.
خصیبی، ابوعبدالله، (1419ق)، الهدایة الکبری، بیروت: بلاغ.
خطیب بغدادی، احمد بن علی، (1417ق)، تاریخ بغداد، بیروت: دار الکتب.
خوارزمی، موفق ابن احمد، (1414ق)، المناقب، قم: نشر اسلامی.
خوئی، سید ابوالقاسم، (1413ق)، معجم رجال الحدیث، قم: بینا.
دارمی، عبدالله بن رحمن،(1349ق)، سنن الدارمی، دمشق: مطبعة الإعتدال.
دولابی، محمد بن احمد، (1407ق)، الذریة الطاهرة النبویة، قم: نشر اسلامی.
ربّانی، محمدحسن، (1387)، اصول و قواعد فقه الحدیث، قم: بوستان کتاب.
زرندی، محمد بن یوسف، (1377ق)، نظم درر السمطین فی فضائل المصطفی و المرتضی و البتول و السبطین(ع)، بیجا: مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین(ع).
سبحانی، جعفر، (1388)، ترجمهی اصول الحدیث و أحکامه، (سیّد علی آل طیب، مترجم)، قم: باقیات.
سخاوی، محمد بن عبد الرحمن، (1418ق)، الأجوبة المرضیة فیما سئل السخاوی عنه من الأحادیث النبویة، بیجا: دارالرایة.
شوکانی، محمد بن علی، (بیتا)، فتح القدیر الجامع بین فنی الروایة و الدرایة من علم التفسیر ، بیجا: عالم الکتب.
شیحی، علی بن محمد، (1415ق)، تفسیر الخازن، بیروت: دارالکتب.
صنعانی، عبدالرزاق بن همّام، (بیتا)، المصنّف، بیجا: بینا، تحقیق: حبیب الرحمن الاعظمی.
طبرانی، سلیمان بن احمد، (1413ق)، الدعاء، بیروت: دارالکتب.
طبرانی، سلیمان بن احمد، (1415ق)، المعجم الأوسط، بیجا: دار الحرمین.
طبرانی، سلیمان بن احمد، (بیتا)، المعجم الکبیر، بیروت: إحیاء التراث.
طبرسی، احمد بن علی، (1403ق)، الإحتجاج علی أهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضی.
طبرسی، رضی الدین، (1392ق)، مکارم الأخلاق، بیجا: شریف رضی.
طحاوی، احمد بن محمد، (1416ق)، شرح معانی الآثار، بیروت: دارالکتب.
طرابلسی، خیثمة بن سلیمان، (1400 ق)، کتاب حدیث خیثمة، بیروت: دار الکتاب.
طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن، (1373ش)، رجال الطوسی، قم: نشر اسلامی.
طیالسی، سلیمان بن داوود، (بیتا)، مسند الطیالسی، بیروت: دارالمعرفة.
عدوی مصری، ابوعبدالله مصطفی، (1397)، دروس للشیخ مصطفی العدوی،https://shamela.ws/book/
عظیم آبادی، ابوالطیب، (1415ق)، عون المعبود شرح سنن ابی داوود، بیروت: دارالکتب.
عینی، محمود بن احمد، (بیتا)، عمدة القاری شرح البخاری، بیروت: دار إحیاء التراث.
غزالی، ابوحامد، (بیتا)، إحیاء علوم الدین، بیروت: دارالکتاب.
فخر رازی، محمد بن عمر، (1420ق)، تفسیر الکبیر، بیروت: إحیاء التراث.
کاشانی، فتح الله، (1333ش)، تفسیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، بیجا: محمد حسن علمی.
کسّی، عبد بن حمید بن نصر، (1408ق)، منتخب مسند عبد بن حمید، بیجا: مکتبة النهضة العربیة.
کشّی، محمّد، (1363ش)، رجال الکشّی، قم: آل البیت.
کلینی، ابوجعفر محمد، (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
کورانی، علی، (1425ق)، جواهر التاریخ، بیجا: دار الهدی.
مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع)، بیروت: إحیاء التراث.
مجلسی، محمّدتقی، (1414ق)، لوامع صاحبقرانی (شرح فقیه)، قم: اسماعیلیان.
مرعشی نجفی، شهادب الدین، (بیتا)، شرح إحقاق الحق، قم: المکتبة المرعشی.
مزی، یوسف، (1413ق)، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، بیروت: موسسة الرسالة.
مسلم نیشابوری، ابن حجاج، (بیتا)، صحیح مسلم، بیروت: دارالفکر.
مغربی، قاضی نعمان، (بیتا)، شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار(ع)، قم: نشر اسلامی.
مفید، ابوعبدالله محمد بن النعمان، (1410ق)، المقنعة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
مفید، ابوعبدالله محمد بن النعمان، (1413ق)، الإختصاص، قم: المؤتمر العالمی لألفیة المفید.
مفید، ابوعبدالله محمد بن النعمان، (1414ق)، الأمالی، بیروت: دار المفید.
مناوی، محمد بن ابراهیم، (1425ق)، کشف المناهج و التناقیح فی تخریج أحادیث المصابیح، بیروت: دارالعربیة.
موسوی گرمارودی، سیّد عمران، (1399)، دفاع از حضرت فاطمهی زهرا(س)، تهران: دلیل ما.
نسائی، احمد بن شعیب، (1411ق)، السنن الکبری، بیروت: دارالکتب.
نووی، ابو زکریا، (بیتا)، المجموع (شرح المهذّب)، بیروت: دار الفکر.
هیثمی، علی بن ابی بکر، (1408ق)، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت: دار الکتب العلمیة.
وحید بهبهانی، محمد باقر، (1424ق)، مصابیح الظلام فی شرح مفاتیح الشرایع، بیجا: مؤسسة علّامه وحید بهبهانی. | ||
|
Statistics Article View: 229 PDF Download: 310 |
||