News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,906 |
| PDF Download | 4,499,462 |
تاریخگذاری روایات سهو پیامبر (ص) در نماز و تحلیل شرایط اجتماعی - سیاسی جعل و نشر این روایات | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 4, Volume 17, Issue 2 - Serial Number 34, January 1403, Pages 53-91 PDF (1.75 M) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2024.244598.3780 | ||
| Authors | ||
| مرجان شیری محمدآبادی1; نصرت نیل ساز* 2 | ||
| 1دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 28 May 2023, Revise Date: 12 October 2023, Accept Date: 13 January 2024 | ||
| Abstract | ||
| در منابع روایی فریقین، روایاتی دربارۀ سهو پیامبر (ص) در نماز با طرق متعدد و متون مختلف آمده است. بسیاری از عالمان شیعه با استناد به ادلۀ مختلف این روایت را جعلی دانسته‌اند. در این پژوهش در گام اول با استفاده از دو روش تحلیل اسناد و تحلیل اسناد_متن درتاریخ‌گذاری روایات خاستگاه تاریخی و جغرافیایی و سیر تطور این روایات تبیین و سپس با بهره‌گیری از نتایج گام نخست شرایط اجتماعی_سیاسی جعل و نشر این روایات تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که این روایت در ابتدا توسط ابوهُرَیرَه برای توجیه اشتباهات خلفا در نماز جعل و در مدینه منتشر شده است. تحلیل اسناد_متن نشان می‌دهد که برخی راویان طبقات بعد تغییراتی عامدانه یا غیرعامدانه در آن ایجاد کرده‌اند. برای نمونه می‌توان اشاره کرد که در تحریرهای ابن‌سیرین به طور خاص بر حضور دو خلیفۀ اول در میان شاهدان سهو نبی تأکید شده است. در روایاتی هم که با اسناد ساختگی به ابن‌مسعود نسبت داده شده سهو نبی با تأکید بر بشر بودن پیامبر توجیه شده است که می‌توان هدف آن را پاسخ‌گویی به عقیدۀ غالب شیعیان در کوفه، یعنی عدم جواز سهو نبی، دانست. | ||
| Keywords | ||
| سهو پیامبر(ص); تاریخگذاری; تحلیل اسناد; تحلیل اسناد-متن; شرایط سیاسی- اجتماعی جعل روایت | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحدید(بی‌تا)، شرح نهج‌البلاغه، بیروت: داراحیاءالکتب العربیة.
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمان(1371ق)، الجرح والتعدیل، بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
ابن‌ابی‌شیبه، ابوبکر(1409ق)، المصنف، بیروت: دارالفکر.
ابن‌ابی‌عاصم، احمد(1413ق)، السنة، بیروت: المکتبةالأسلامی.
ابن‌حزم، علی‌بن‌احمد(بی‌تا)، المحلی بالآثار، بیروت: دارالفکر.
ابن‌حنبل، احمد(بی‌تا)، المسند، بیروت: دارصادر.
ابن‌سعد، محمد(بی‌تا)، الطبقات الکبری، بیروت: دارصادر.
ابن‌عساکر، علی(1415ق)، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دارالفکر.
ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله‌بن‌مسلم(1413ق)، الامامة و السیاسة، قم: شریف الرضی.
ابن‌ماجه، محمدبن‌یزید(بی‌تا)، السنن، بیروت: دارالفکر.
ابوریّه، محمود(بی‌تا)، شیخ المضیرة ابوهریرة، بیروت: مؤسسةالأعلمی للمطبوعات.
اتسلندر، پیتر(1371ش)، روشهای تجربی تحقیق اجتماعی، ترجمه: بیژن کاظم‌زاده، تهران: قدس.
بخاری، إسماعیل‌بن‌إبراهیم(1401ق)، صحیح البخاری، بیروت: دارالفکر.
بلاذری، احمدبن‌یحیی(1959م)، انساب الاشراف، مصر: دارالمعارف.
ترمذی، محمدبن‌عیسی(1403ق)، السنن، بیروت: دارالفکر.
جصاص، احمدبن‌علی(1415ق)، احکام القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة.
حلی، حسن‌بن‌یوسف(1416ق)، تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسةآل البیت(ع).
خطیب بغدادی، احمدبن‌علی(1417ق)، تاریخ بغداد، بیروت: دارالکتب العلمیة.
شرف‌الدین عاملی، سید عبدالحسین(بی‌تا)، ابوهریره، قم: مؤسسه انصاریان.
شافعی، محمدبن‌ادریس(1403ق)، الام، بیروت: دارالفکر.
شیری، مرجان؛ نیلساز، نصرت، (1401ش)، «تاریخگذاری روایات آغاز نزول وحی بر پیامبر اسلام (ص) در جوامع روایی اهلسنت»، مطالعات قرآن و حدیث، شماره دوم، سال15، پیاپی30، صص147-177.
صنعانی، عبدالرزاق(بی‌تا)، المصنف، بیروت: منشورات المجلس العلمی.
طبرانی، سلیمان(بی‌تا)، المعجم الکبیر، بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
طبرى آملى، محمدبن‌جریر(1415ق)، المسترشد، قم: کوشانپور.
طحاوی، احمدبن‌محمد(1416ق)، شرح معانی الآثار، بیروت: دارالکتب العلمیة.
طوسی، محمدبن‌حسن(1407ق)، الخلاف، قم: مؤسسةالنشرالاسلامی.
طوسی، محمدبن‌حسن(بی‌تا)، تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
عاملی، سیدجعفرمرتضی(1385ش)، الصحیح من سیرة النبی الأعظم(ص)، قم: دارالحدیث.
عجلی، احمدبن‌عبدالله(1405ق)، معرفة الثقات، مدینه: مکتبةالدار.
عسکری، مرتضی(1417ق)، القرآن الکریم و روایات المدرستین، بیروت: شرکة التوحید.
عینی، بدرالدین(بی‌تا)، عمدة القاری، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
کلینی، محمدبن‌یعقوب(1363ش)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
کیوی، ریمون؛ کامپنهود، لوک‌وان(1373ش)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه: عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: فرهنگ معاصر.
مجلسی، محمدباقر(1406ق)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم: مکتبةآیةالله مرعشی.
مدرسی طباطبایی، حسین(1386ش)، میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجرى، ترجمه: رسول جعفریان و علی قرایی، قم: بی‌نا.
مزّی، جمال‌الدین(1406ق)، تهذیب الکمال، بیروت: مؤسسةالرسالة.
مسعودی، علی‌بن‌حسین(1404ق)، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم: دارالهجرة.
مسلم، حجاج(بی‌تا)، الصحیح، بیروت: دارالفکر.
مفید، محمدبن‌محمد(1414ق)، عدم سهو النبی(ص)، بیروت: دارالمفید.
موتسکی، هارالد(1394ش)، «مطالعات حدیثی به کجا می‌رود؟»، تاریخگذاری حدیث؛ روش‌ها و نمونه‌ها، بهکوشش علی آقایی، تهران: حکمت.
نسائی، احمدبن‌شعیب(1348ق)، السنن الکبری، بیروت: دارالفکر.
نووی، محیی‌الدین‌بن‌شرف (بی‌تا)، المجموع، بیروت: دارالفکر.
هولستی، اُل-آر(1373ش)، تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، ترجمه: سالارزاده، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
Motzki,Harald, (2001), “The Collection of the Quran:A Reconsideration of Western Views in Light of Recent Methodologocal Development”,Der Islam. | ||
|
Statistics Article View: 293 PDF Download: 341 |
||