News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,647 |
| PDF Download | 5,346,020 |
قاعدة وجود (قاعدة فرعیت/استلزام) و نتیجه‌شدن منطقی درباب دیدگاه ابن‌سینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 2, Volume 27, Issue 70, July 1402, Pages 29-57 PDF (682.58 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2024.245878.1665 | ||
| Author | ||
| داود حسینی* | ||
| دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس. تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 10 February 2024, Revise Date: 29 February 2024, Accept Date: 29 February 2024 | ||
| Abstract | ||
| قاعدة فرعیت/استلزام در سنت فلسفة اسلامی دست‌کم به دو شکل فهم شده است: ثبوت ب برای الف فرع/مستلزم ثبوت الف است؛ صدق حکم ایجابی الف ب است، صدق حکم الف موجود است را نتیجه می‌دهد. ابن‌سینا این قاعده را در شکل دوم آن و در مباحث منطق (کتاب العبارة) بحث کرده است. این شکل دوم را قاعدة وجود می‌نامم. دلایلی اقامه خواهم کرد که قاعدة وجود ازنظر ابن‌سینا یک استنتاج منطقی نیست، بلکه یک استلزام متافیزیکی است. برای این منظور تعریفی از نتیجه‌شدن منطقی از نگاه ابن‌سینا در چهارچوب امروزین منطق تنظیم می‌کنم و نشان می‌دهم طبق این تعریف، قاعدة وجود یک استنتاج منطقی نیست. پس‌ازآن، نشان می‌دهم که اگر تفسیر من از ابن‌سینا صحیح باشد، آنگاه صورت‌بندی‌های طیف وسیعی از معاصران از گزاره‌های محصوره نزد ابن‌سینا نادرست هستند. نیز نشان می‌دهم که این تفسیر از ابن‌سینا چگونه می‌تواند قواعد مرسومی را که او در منطق به‌روشنی پذیرفته است (به‌خصوص قاعدة عکس نقیض موافق) معتبر تلقی کند. تنها معضل قاعدة عکس نقیض موافق است. با استناد به برخی متن‌های ابن‌سینا استدلال می‌کنم که او قائل به عدم یکنواختی تحلیل گزاره‌هاست. براین‌اساس، قاعدة عکس نقیض موافق نیز بدون اشکال پذیرفته خواهد شد. | ||
| Keywords | ||
| استلزام متافیزیکی; قاعدة عکس نقیض; قاعدة فرعیت/استلزام; قاعدة وجود; نتیجه‌شدن منطقی | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1381). الإشارات والتنبیهات (مجتبی زارعی، به‌کوشش). قم: بوستان کتاب قم.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1394). دانشنامه علائی (محمد معین، سید محمد مشکوة، تقی بینش، به‌کوشش). تهران: انتشارات مولی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1960 م). الشفاء، الإلهیّات. قاهره: دار الکاتب العربی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1952 م). الشفاء، المنطق 3، العبارة. قاهره: دار الکاتب العربی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1964 م). الشفاء، المنطق 4، القیاس. قاهره: دار الکاتب العربی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1364). النجاة (محمدتقی دانش‌پژوه به‌کوشش). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حسینی، داود (1402). فرعیت یا استلزام؟ یک دوگانه نادرست؛ خوانشی ازنظر میردد از منظری منطقی. جاویدان خرد، 20(44)، ص 57-77.
حسینی سنگچال، سید احمد (1401). قاعدة فرعیه در سازمان فکری محقق دوانی. تاریخ فلسفه در جهان اسلام، 1(1)، ص 75-102.
سلیمانی امیری، عسکری (1386). چیستی قاعدة فرعیت. معارف عقلی، ش 6، ص 95-108.
سلیمانی امیری، عسکری (1378). قاعدة فرعیت و ثبوت الثابت. نشریه معرفت، ش 29، ص 26-35.
سلیمانی امیری، عسکری (1380). قاعدة فرعیت و وجود محمولی. خردنامه صدرا، ش 23، ص 52-58.
فلاحی، اسدالله (1386). صورت‌بندی جدیدی از قضایای حقیقیه و خارجیه. آینه معرفت، 5(11)، ص 31-60.
فلاحی، اسدالله (1387). قاعدة فرعیه در منطق جدید، گزارشی انتقادی از نزاع پنجاه‌ساله منطق قدیم و جدید دربارة پیش‌فرض وجودی در ایران. آینه معرفت، 6(15)، ص 41-66.
فلاحی، اسدالله (1389الف). قضیه خارجیه در منطق حذف این همانی و منطق مرتبه دوم هنکین. معرفت فلسفی، 7(4)، ص 39-56.
فلاحی، اسدالله (1395). منطق تطبیقی. تهران: سمت.
فلاحی، اسدالله (1389ب). منطقهای مبتنی بر عکس نقیض. منطق‌پژوهی، 1(1)، ص 113-142.
فلاحی، اسدالله (1388). ناسازگاری قاعدة فرعیه و عکس نقیض. خردنامه صدرا، ش 58، ص 98-117.
کیانخواه، لیلا؛ اکبریان، رضا؛ سعیدی‌مهر، محمد (1391). تعریف و موضوع مابعدالطبیعه از دیدگاه ابن‌سینا: بررسی تأثیر رساله اغراض مابعدالطبیعه فارابی. حکمت سینوی، 47(1)، ص 27-51.
مصاحب، غلامحسین (1334). مدخل منطق صورت. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
وحید، حمید (1367). مدل و صورت منطق. فرهنگ، 2(3). ص 575-589.
Etchemendy, J. (1999). The Concept of Logical Consequence. Mass: Harvard University Press. Fallahi, A. (2019). Fārābī and Avicenna on Contraposition. History and Philosophy of Logic, 40(1), p 22-41. Hodges, W. (2012). Affirmative and negative in Ibn Sīnā, in C. D. Novaes and O. T. Hjortland (eds.), Insolubles and Consequences: Essays in Honour of Stephen Read, London: College Publications, p 119-134. Yi, B. (2021). Categorical propositions and existential import: A postmodern perspective, History and Philosophy of Logic, 42(4), p 307-373. Yi, B. (manuscript). Al-Fārābī and Existential Import. Zolghadr, B. (2021). How to Abū Hāšim Meinong. The Monist, 14(3). p 300-318. | ||
|
Statistics Article View: 500 PDF Download: 430 |
||