News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,495,933 |
| PDF Download | 4,503,166 |
توصیف و تحلیل لذت و شاخصه‌های آن بر مبنای تعریف ابنسینا در اشارات و تنبیهات | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 8, Volume 27, Issue 70, July 1402, Pages 159-177 PDF (641.96 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2024.245330.1650 | ||
| Authors | ||
| محمد آزادی* 1; علیرضا اعرافی2 | ||
| 1دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران . | ||
| 2استاد دروس خارج حوزه‌های علمیه، قم، ایران. | ||
| Receive Date: 26 October 2023, Revise Date: 24 February 2024, Accept Date: 26 February 2024 | ||
| Abstract | ||
| اندیشمندان بسیاری برای تبیین معنای لذت‌والم، تعاریف گوناگونی بیان کرده‌اند. در تحقیق حاضر با روش تحلیلی و مقایسه‌ای بررسی می‌شود که از میان مشهورترین این تعاریف در تاریخ فلسفه اسلامی، کدام تعریف، اتقان و جامعیت و مانعیت بیشتری دارد. بنابر دیدگاه برگزیده، تعریف ابنسینا در کتاب اشارات و تنبیهات، نسبت به سایر تعاریف، دقت و جامعیت و مانعیت بیشتری دارد. البته این تعریف بر مقدماتِ حصول لذت تمرکز دارد و لذت را مصداقی از ادراک حضوری و نیل معرفی می‌کند؛ اما بنابر دیدگاه برگزیده در این مقاله، لذت، کیف نفسانی متمایز از ادراک و علم حضوری است؛ به‌بیان‌دقیق‌تر، لذت عبارت است از انبساط، بهجت و سروری که در نتیجة ادراک و وصول به آن چیزی حاصل می‌شود که نزد شخص مدرِک، ملائم و کمال است. این ادراک و وصول باید در شرایطی محقق شود که امر مضاد و مزاحمی برای حصول لذت وجود نداشته باشد. بنابر قیودی که در تعریف مذکور بیان شده، لذت، کیفی نفسانی، متمایز از ادراک، اختیاری، نسبی و برخاسته از نیازهای انسان است. در صورتی شخص به لذت دست می‌یابد که قدرت درک امر ایجادکنندة لذت را داشته باشد و آن را برای خود خیروکمال ببیند. ابنسینا، لذت عقلانی را برترین لذت میداند. ازنظر او، میان مراتب گوناگون لذت‌های نفسانی می‌تواند تزاحم وجود داشته باشد و برای رفع این تزاحم باید نظام اولویت‌بندی منطقی و جامعی ارائه شود. | ||
| Keywords | ||
| ابنسینا; ادراک حضوری; الم; سرور; لذت; نیل | ||
| References | ||
|
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1375). الإشارات والتنبیهات. قم: نهج البلاغه.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1382). الأضحویة فی المعاد. تهران: شمس تبریزی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1953 م). رسائل ابنسینا. استانبول: دانشکده ادبیات استانبول.
ارسطو (1378). اخلاق نیکوماخوس (محمدحسن لطفی، مترجم). تهران: طرح نو.
بکر، لارنس سی. (1378). تاریخ فلسفه اخلاق غرب (گروه مترجمان). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
پالمر، مایکل (1385). مسائل اخلاقی (علیرضا آل‌بویه، مترجم). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ترابی، نفیسه؛ و جوادی، محسن (زمستان 1391). چیستی لذت ازمنظر ابنسینا و فخر رازی. فصلنامه فلسفه و الهیات، 17(4)، ص 37-61.
جعفری تبریزی، محمدتقی (1389). پیام خرد. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
حائری، کاظم (1385). تزکیة النفس. قم: دار البشیر.
خادمی، عینالله (بهار و تابستان ١٣٨٩). جستاری دربارۀ چیستی لذت ازمنظر ابنسینا. فلسفه و کلام اسلامی، 43(١)، ص29-50.
دغیم، سمیح (2001 م). فرهنگنامه فلسفی. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
رستمی جاهد، فاطمه؛ و پاشایی، محمدجواد (پاییز و زمستان 1401 ش). لذت و رنج ازمنظر بوعلی سینا و علامه طباطبایی. حکمت سینوی، 26(68)، ص 269-288.
سبزواری، هادی بن مهدی (1383). أسرار الحکم. قم: مطبوعات دینی.
سبزواری، هادی بن مهدی (1360). التعلیقات علی الشواهد الربوبیة. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
سلیمانی، فاطمه (1389). لذت‌والم از نگاه ابنسینا. حکمت سینوی، 14(44)، ص5-23.
سهروردی، یحیی بن حبش (1373). حکمة الإشراق. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شجاعی باغینی، حوریه؛ و خادمی، عینالله (زمستان 1399). بررسی چیستی لذت ازطریق مؤلفهها و جایگاه طرح آن در فلسفة سینوی. حکمت و فلسفه، 16(64)، ص 119-142.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981 م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1986 م). الأربعین فی أصول الدین. قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420 ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1384). شرح الإشارات والتنبیهات. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1411 ق). المباحث المشرقیة فی علم الإلهیات والطبیعیات. قم: بیدار.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1403 ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مصباح، محمدتقی (1394). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. قم: مؤسسه امام خمینی.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1375). شرح الإشارات والتنبیهات. قم: نهج البلاغه.
Mill, John Stuart (2001). Utilitarianism. Kitchener: Batoche Books. Moore, G. E. (2005). Ethics: And the Nature of Moral Philosophy (William H. Shaw, editor). Oxford: Clarendon Press. | ||
|
Statistics Article View: 207 PDF Download: 254 |
||