News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,206 |
| PDF Download | 5,345,012 |
عوامل و موانع"گرایش به تفکر" در قرآن کریم و دلالت‌های تربیتی آن | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| Volume 11, Issue 23, October 1402, Pages 5-31 PDF (533.42 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/esi.2024.245595.1718 | ||
| Authors | ||
| اعظم رحیمی1; فاطمه وجدانی* 2; محمدتقی بیگدلی3 | ||
| 1دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران . | ||
| 3استادیار مرکز علم و فناوری تعلیم و تربیت اسلامی، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 17 December 2023, Revise Date: 27 February 2024, Accept Date: 13 January 2024 | ||
| Abstract | ||
| ایجاد «گرایش به تفکر» رویکردی است که اخیراً برای پرورش تفکر در نظام‌های آموزشی جهان موردِتوجه قرار گرفته است؛ چراکه صرفاً با آموزش «مهارت» اندیشیدن به فراگیران، نمی‌توان اندیشه‌ورز شدن آنها را تضمین کرد. ازآنجاکه گرایش فکری پدیدۀ فرهنگی است و از تعامل با باورها، ارزش و هنجارهای محیطی نشئت می‌گیرد، توجه به عناصر فرهنگی در «گرایش به تفکر»، بسیار حائز اهمیت است؛ ازاین‌رو، هدف در پژوهش حاضر، شناسایی عوامل و موانع گرایش به تفکر، براساس قرآن کریم و ارائۀ پیشنهاداتی برای نظام‌های تربیتی، بود. برای این منظور 232 آیه که حیطۀ مفهومی و مضامین آنها نمایان‌گر موضوع تفکر در قرآن کریم بودند، شناسایی و موردِتحلیل قرار گرفتند. پس‌از استخراج مفاهیم اولیه (28 مفهوم‌پایه)، درنهایت، 4 محور کلیدی برای عوامل و موانع «گرایش به تفکر»، از دیدگاه قرآن کریم، شناسایی شد. نتایج پژوهش حاضر، از نگاه قرآن کریم، بیانگر آن است که به جریان انداختن تفکر نیازمند عواملی چون منابع و موضوعاتی برای تفکر، روش مناسب، مصونسازی تفکر از عوامل بازدارنده (موانع) و تقویت و راهبری تفکر، از طریق عوامل تسهیلکننده، است. بر همین اساس، لازم است مربیان با ایفای نقش الگویی برای تفکرورزی، تهیه محتوای غنی و نافع، فراهم کردن فرصت‌ها و فعالیت‌هایی برای تفکر و چالش‌های فکری، فرضیه‌آزمایی، گسترش ظرفیت درک شهودی و باطنی، تربیت اخلاقی و تهذیب نفس و زمینۀ گرایش به تفکر را در فراگیران فراهم نمایند. | ||
| Keywords | ||
| تفکر; دلالت‌های تربیتی; «گرایش به تفکر»; قرآن کریم | ||
| References | ||
|
قرآن کریم
ابن فارس، ابوالحسن احمد بن فارس بن زکریا (1404 ق). «معجم مقایبس اللغه»، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بیروت: مکتبه الاعلام الاسلامی.
اخوان ملایری، جمیله(1398)، «تدوین بسته آموزشی تفکر انتقادی برای دوره کارشناسی براساس داستان‌ها و تمثیل‌های قرآن کریم»، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی- دانشکده علوم انسانی، اراک.
بخشی زاده مقدم، محمدحسین، ؛ انصاریان، فهیمه؛ صمدی، معصومه (1402). "جایگاه پرورش تفکر مبتنی بر فلسفه تربیتی اسلام در رسانه تلویزیون". علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، (20)11، 132-99.
جوادی آملی، عبدالله (1387). «تفسیر انسان به انسان». قم: اسرا.
خمینی، روح الله (1391). «چهل حدیث»، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر امام خمینی (س).
سیف، علی اکبر (1387 ). «روانشناسی پرورشی». چاپ چهارم، تهران: طرح نو .
راغب اصفهانی، حسن بن محمد (1388). «ترجمه مفردات الفاظ القران»، مترجم: مصطفی رحیمینیا، تهران: سبحان.
عجم، علی اکبر و مباشری، زهرا (1398). "اثربخشی «قصه‌های قرآنی» بر «ذهنیت فلسفی» و «گرایش به تفکر انتقادی» دانشآموزان دختر پایه ششم ابتدایی"، روانشناسی، (25)12، 51-68.
صحرایی پاریزی، فاطمه (1399). «ارائه مؤلفه‌های تفکر انتقادی با توجه به تربیت آیه‌های مستخرج از سوره مبارکه بقره»، پایان نامۀ کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
صداقت، مریم (1384). «بررسی مبانی و اصول پرورش تفکر در دانشآموزان»، طرح پژوهشی جهاد دانشگاهی تهران.
صداقت، مریم (1393). «تفکر از چیستی تا آموزش»، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
صفایی حائری، علی (1393). «مسئولیت و سازندگی» (جلد اول)، قم: لیله القدر.
طباطبایی، سید محمدحسین (1385). «تفسیر المیزان»، سید محمد باقرموسوی همدانی، نرم افزار جامع تفاسیر قرآن کریم، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
طبرسى، فضلبن حسن (1431). «مجمعالبیان»، بیروت: دارالمعرفه، بىتا
مصباح یزدی، محمدتقی(1388). «انسان سازی در قرآن»، قم: موسسه امام خمینی(ره).
مصباح یزدی، محمد تقی (1391). «تفکر در قرآن کریم»، سخنرانی در دفتر مقام معظم رهبری.
مطهّرى، مرتضى (1375). «انسان و ایمان»، جلد 2، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1385). «مجموعه آثار»، جلد 13، تهران: صدرا.
مکارم شیرازى، ناصر و دیگران (1376). «تفسیر نمونه»، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
Prkins, D.N., Tishman, S. (1998). Dispositionol aspect of intelligence.Retrieved January 20, 2007, from http://learnweb.harvard. Edu/ alps/thinking/ docs/Plymouth.htm. Richhart, R. (2015). Cultivating a culture of thinking in museums Journal of in museum education,32(2), 137-154. Richhart, R., & Prkins, D. N. (2000). life in the mindful classroom: Nurtureing the disposition of mindfulness ,Journal of social issues ,56(1), 27-47. Richhart, R., & Prkins,D. N. (2008). Making thinking visible.Education leadership, 65(5), 57-61. | ||
|
Statistics Article View: 450 PDF Download: 670 |
||