دانشگاه امام صادق علیه السلام
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق علیه السلام
سامانه جامع رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران
پرتال نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری MSRT
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام - ISC
ISI Web of Science
Scopus Elsevier
SJR
پایگاه دوآج
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID
پایگاه مجلات تخصصی نور - Noormags
بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran
پرتال جامع علوم انسانی - Ensani
پایگاه مرجه دانش - Civilica
پایگاه مرجع مجلات علمی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 News

 Statistics

Number of Journals20
Number of Issues513
Number of Articles4,443
Article View8,475,900
PDF Download4,499,451
سعیدی ابواسحقی, ., بهمن‌پوری, ., جوکار, . (2024). ارزیابی تطبیقی مجازات «حبس» در حقوق کیفری مدرن و فقه امامیه. Islamic Political Thought, 25(1), 95-126. doi: 10.30497/law.2024.245370.3446
محسن سعیدی ابواسحقی; عبدالله بهمن‌پوری; سیدمهدی جوکار. "ارزیابی تطبیقی مجازات «حبس» در حقوق کیفری مدرن و فقه امامیه". Islamic Political Thought, 25, 1, 2024, 95-126. doi: 10.30497/law.2024.245370.3446
سعیدی ابواسحقی, ., بهمن‌پوری, ., جوکار, . (2024). 'ارزیابی تطبیقی مجازات «حبس» در حقوق کیفری مدرن و فقه امامیه', Islamic Political Thought, 25(1), pp. 95-126. doi: 10.30497/law.2024.245370.3446
سعیدی ابواسحقی, ., بهمن‌پوری, ., جوکار, . ارزیابی تطبیقی مجازات «حبس» در حقوق کیفری مدرن و فقه امامیه. Islamic Political Thought, 2024; 25(1): 95-126. doi: 10.30497/law.2024.245370.3446

ارزیابی تطبیقی مجازات «حبس» در حقوق کیفری مدرن و فقه امامیه

پژوهش‌نامه حقوق اسلامی
Article 5, Volume 25, Issue 1 - Serial Number 63, January 1403, Pages 95-126    PDF (637.19 K)
Document Type: مقاله پژوهشی
DOI: 10.30497/law.2024.245370.3446
Authors
محسن سعیدی ابواسحقی1; عبدالله بهمن‌پوری* 2; سیدمهدی جوکار3
1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
2دانشیار، گروه الهیات، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
3استادیار، گروه الهیات، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
Receive Date: 05 November 2023,  Accept Date: 29 January 2024 
Abstract
غفلت از عقلانیت کیفری حاکم بر مجازات‌ها، باعث پذیرش صورت مدرن و امروزی زندان در نظام حقوقی ایران شده است. زندان مدرن با تغییر در سازوکار قدرت بوجود آمده است؛ در دوران مدرن، قدرت شکل انضباطی به خود گرفته است و هدف آن تصرّف در روح و اراده فرد و بهنجار کردن وی برای زندگی اجتماعی است. در همین راستا آنچه در عقلانیت کیفری مدرن اصالت دارد، پیوند شخصیت و ساختار روانشناختی فرد بزهکار و جرم ارتکابی اوست، و زندان مجازات غالب و اصلی می‌شود تا به عنوان تکنولوژی انضباطی، محلی برای تصرّف در شخصیت بزهکار و اصلاح روانشناختی و بهنجارسازی وی باشد؛ زندان مدرن بستری برای تولید انسان است. امّا در دیگر سوی، در عقلانیت کیفری اسلام، قدرت شکل انضباطی ندارد، بلکه قدرت معطوف به سعادت اُخروی و هدف شریعت و قوانین کیفری، استکمال نفس انسانی است. اگرچه در عقلانیت کیفری اسلام نیز اصلاح‌گری مجرم اصالت دارد، امّا این امر تفاوت بنیادینی با بهنجارسازی در گفتمان مدرن دارد. در بهنجارسازی مدرن، بزهکار اُبژه تکنولوژی انضباطی می‌شود اما در رویکرد استکمال نفس، آزادی و اختیار بزهکار در اصلاح خویش اصالت جدی دارد و اصول کیفرزدای قابل‌توجهی برای این مهم فراهم می‌شود؛ اصل با عناصر کیفرزدا است و تنبیه و کیفر جنبه استثنایی خواهد داشت. همین رویکرد در فقه امامیه در خصوص مجازات «حبس» نیز وجود دارد و حبس صرفاً سالب حق آزادی است، بر خلاف «زندان مدرن» که آزادی سلب می‌شود تا در بستر زندان فرد بهنجار تولید شود. لذا حبس فقهی، زندان مدرن نیست. بر این اساس، حقوق کیفری ایران نیازمند «بازخوانی مجدد عقلانیت کیفری حاکم بر مجازات‌ها» است تا رویکرد متناسب با سنت فقهی اسلام را در مجازات حبس اعمال کند.
Keywords
حبس; زندان; عقلانیت کیفری; قدرت انضباطی; تکنولوژی انضباطی
References
  1. ابن سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1376). الالهیات من کتاب‌الشفا. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  2. ابن سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1385). الهیات؛ نجات. قم: بوستان کتاب.
  3. اسمارت، بری (1385). میشل فوکو (لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، مترجمان). تهران: اختران.
  4. الهام، غلامحسین، وطنی، امیر و حسن‌زاده لیلاکوهی، محبوبه (1400). تحولات قانون‌گذاری کیفری جمهوری اسلامی در مورد حبس با رویکرد فقهی. فصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، 22 (54)، صص. 499-518. doi:10.30497/law.2022.241379.3080
  5. ایروانی، محمدباقر (1384). دروس تمهیدیة فی‌القواعدالفقهیة. قم: مؤسسه الفقه للطباعة والنشر.
  6. باختر، علی‌اصغر (1400). آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی مصوب1400. تهران: نوای عدالت.
  7. بروجردی، محمدتقی (1417ق). نهایة‌الافکار. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  8. حاجی ده‌آبادی، احمد (1389). قواعد فقه جزایی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  9. حلی، حسن‌بن‌یوسف (1411ق). تبصرة‌المتعلمین فی احکام‌الدین‌. تهران: مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‌.
  10. حلی، نجم‌الدین (1408ق). شرائع‌الاسلام فی مسائل‌الحلال والحرام‌. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  11. خویی، سیدابوالقاسم (1422ق). مبانی تکملة‌المنهاج‌. قم: مؤسسه احیاء آثارالامام الخویی (رحمت‌الله علیه)‌.
  12. دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل (1379). میشل فوکو؛ فراسوی ساخت‌گرایی و هرمنوتیک (حسین بشیریه، مترجم). تهران: نشر نی.
  13. سیدمن، استیون (1390). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی (هادی جلیلی، مترجم). تهران: نشر نی.
  14. شاهرودی، هاشمی (1382ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت (علیهم‌السلام). قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت (علیهم‌السلام).
  15. صادقی، محمدهادی (1373). گرایش سیاست کیفری اسلام (رساله دکتری). دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
  16. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1360). شواهدالربوبیه. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  17. صدوق، محمدبن‌علی‌بن‌بابویه (1378). من لایحضره‌الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  18. طباطبایی، سیدجواد (1393). تأملی درباره ایران؛ نظریه حکومت قانون در ایران (بخش دوم: مبانی نظریه مشروطه‌خواهی). (جلد 2). تهران: مینوی خرد.
  19. طباطبایی، سیدعلی (1418ق). ریاض‌المسائل فی تحقیق‌الاحکام بالدلائل. قم: مؤسسه آل‌البیت (علیهم‌السلام).
  20. طباطبایی، محمدحسین (1388). قرآن در اسلام. قم: بوستان کتاب.
  21. طبسی، نجم‌الدین (1382). حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام. قم: بوستان کتاب.
  22. طوسی، محمدبن‌حسن (1387ق). المبسوط فی فقه‌الامامیه‌. تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاءالآثارالجعفریه‌.
  23. عاملی، حر (1409ق). تفصیل وسائل‌الشیعة الى تحصیل مسائل‌الشریعة‌. قم: مؤسسه آل‌البیت (علیهم‌السلام‌).
  24. عاملی، زین‌الدین‌بن‌علی (1413ق). مسالک‌الافهام (جلد 3). قم: مؤسسه معارف اسلامی.
  25. عاملی، محمدبن‌مکی (1410ق). اللمعة‌الدمشقیة فی فقه‌الامامیة‌. بیروت: دارالتراث- الدارالاسلامیه‌.
  26. عاملی، محمدبن‌مکی (1430ق). القواعد والفوائد. قم: کتاب‌فروشی مفید.
  27. فارابی، محمدبن‌محمد (1364). فصول منتزعه. تهران: مکتبة‌الزهرا سلام‌الله‌علیها.
  28. فارابی، محمدبن‌محمد (1384). سعادت از نگاه فارابی. قم: دارالهدی.
  29. فارابی، محمدبن‌محمد (1996م). احصاالعلوم. بیروت: الهلال.
  30. فاضل لنکرانی، محمد (1422ق). تفصیل‌الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة؛ الحدود‌. قم: مرکز فقهى ائمه اطهار (علیهم‌السلام)‌.
  31. فاضل مقداد، مقدادبن‌عبدالله (1361). نضدالقواعدالفقهیه علی مذهب‌الامامیه. قم: کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
  32. فوکو، میشل (1387). مراقبت و تنبیه (افشین جهاندیده و نیکو سرخوش، مترجمان). تهران: نشر نی.
  33. گلدوزیان، ایرج (1401). محشای قانون مجازات اسلامی. تهران: مجد.
  34. مجلسی، محمدباقر (بی‌تا). حدود و قصاص و دیات. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  35. محقق داماد، سیدمصطفی (1381). قواعد فقه؛ بخش قضایی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  36. محقق داماد، سیدمصطفی (1391). قواعد فقه؛ بخش جزایی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  37. مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم‌السلام) (بی‌تا). موسوعة ردالشبهات‌الفقهیة‌المعاصرة (الحدود). قم.
  38. مستشارالدوله، یوسف خان (بی‌تا). یک کلمه. بی‌جا.
  39. منتظری، حسینعلی (1367). دراسات فی ولایة‌الفقیه و فقه‌الدولة‌الاسلامیه. قم: کیهان.
  40. موسوی اردبیلی، عبدالکریم (1427ق). فقه‌الحدود والتعزیرات. قم: مؤسسه نشر دانشگاه مفید.
  41. موسوی بجنوردی، سیدمحمد (1394). فقه تطبیقی؛ بخش جزایی. تهران: سمت.
  42. موسوی بجنوردی، سیدمحمد (1401ق). قواعد فقهیه. تهران: مؤسسه عروج.
  43. موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1381). تقریرات فلسفه امام‌خمینی (رحمت‌الله علیه). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  44. موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1383). تحریرالوسیله. قم: موسسه مطبوعات دارالعلم.
  45. نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهرالکلام فی شرح شرائع‌الاسلام‌. بیروت: دار احیاء‌التراث‌العربی‌.
  46. هاشمی، سیدمحمود (بی‌تا). مجله فقه اهل‌البیت (علیهم‌السلام)‌. قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‌بیت (علیهم‌السلام)‌.
Statistics
Article View: 494
PDF Download: 410


Journal management system. designed by sinaweb