News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,495,948 |
| PDF Download | 4,503,168 |
تبیین الگوی نظری شهید آوینی در مطالعه دفاع مقدس، به مثابه الگوی مطالعه پدیده های اجتماعی دینی | ||
| دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق) | ||
| Article 9, Volume 30, Issue 2 - Serial Number 64, September 1402, Pages 597-624 PDF (892.47 K) | ||
| Document Type: علمی-پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/rc.2023.243977.1949 | ||
| Authors | ||
| سید حسام الدین حسینی* 1; نعمت اله کرم الهی2; علیرضا مومن آرانی3; اصغر اسلامی تنها4 | ||
| 1دانشجوی مقطع دکتری رشته دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام | ||
| 2دانشیار و معاون پژوهش دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم | ||
| 3دانشگاه تهران | ||
| 4دانشکده علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام | ||
| Receive Date: 17 December 2022, Revise Date: 02 July 2023, Accept Date: 05 July 2023 | ||
| Abstract | ||
| مسئله اصلی این تحقیق، بازخوانی روش‌شناختی الگوهای موفق مطالعات اجتماعی دین، در مسیر دستیابی به مدلسازی نظری و الگوی روش‌شناختی بدیل است. برای این هدف، مجموعه متون روایت فتح، نوشتههای شهید آوینی در رابطه با دفاع مقدس، به عنوان یک نمونه موفق در شناخت پدیدههای اجتماعی دینی، مورد مطالعه قرار گرفت. مجموعه آثار آوینی در رابطه با دفاع مقدس شاخصههای متعددی دارد که می‌توان آن را به عنوان یک مطالعه اجتماعی دین محسوب کرد؛ از جمله: تجربی بودن، اجتماعی بودن، روشمند بودن، نظری و تحلیلی بودن و ... . برای استخراج الگوی نظری روش شهید آوینی، از روش کیفی داده‌بنیاد استفاده گردید. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که الگوی نهایی حول مقوله محوری «حضور»، شکل گرفت. حضور به عنوان عنصر محوری روش‌شناسی آوینی دارای سه بعد حضور تجربی و میدانی، حضور اجتماعی و تاریخی و حضور معنوی است. عنصر «عشق و باور» پیش‌زمینه و مقدمه حضور است و عنصر «سنخیت» نتیجه آن. سنخیت و محرمیتی که حاصل نفی حجاب خودیت و غیریت است، منتج به تماشا، رازیابی، تجلی واقعیت در آیینه جان محقق و تحقق یافتن به «حقیقتِ» ساری و جاری در پدیده مورد مطالعه می‌شود. پس از آن عنصر و مقوله «روایت» قرار می‌گیرد که روشی برای بیان فطری، فرازمانی و فرامکانی و مستند نتایج تحقیق به غایبان و هم‌افق‌سازی آنها با حقیقت است. این الگوی روش‌شناختی شهید آوینی را می‌توان «حقیقتگرایی اشراقی» و تحقیقات حاصل از این روش را «دانش اجتماعی اشراقی» نامید. | ||
| Keywords | ||
| شهید آوینی; روش‎ شناسی; روایت فتح; مطالعات اجتماعی دین; حقیقت‏ گرایی اشراقی | ||
| References | ||
|
آزاد ارمکی، تقی (۱۳۷۷). الگوی تحلیل وبر از رابطه دین و توسعه. قبسات، (۷).
آوینی، سیدمرتضی (1382). یک تجربه ماندگار؛ مجموعه مستند روایت فتح چگونه ساخته شد؟. مجله فیلم، (132).
آوینی، سیدمرتضی (1391). گنجینه آسمانی؛ گفتار متن فیلمهای روایت فتح. تهران: واحه.
الیاده، میرچا (1375). دینپژوهی. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بهروزی لک، غلامرضا و علی‌یاری، حسن (۱۳۹۶). کاربرد روش تحقیق نظریه داده‌بنیاد در استخراج نظریه از متون دینی. فصل‌نامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال بیست و یک، (4).
پارسانیا، حمید (۱۳۸۵). روش رئالیستی و حکمت صدرایی. مقدمه کتاب روش در علوم اجتماعی؛ رویکرد رئالیستی. نوشته آندرو سایر. ترجمه عماد افروغ. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
حسینی، سیدحسام‌الدین (1395). نقش مسجد در نظام ولایی امامت و امت؛ با تأکید بر تمرکز و عدمتمرکز در مدیریت فرهنگی. (کارشناسی ارشد). فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
داناییفرد، حسن و امامی، سیدمجتبی (1386). استراتژیهای پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد. اندیشه مدیریت، سال اول. (2)، 69-97.
دوویکتور، انیس (۱۳۹۹). روایت جنگ در دل جنگ؛ با نگاهی به مستندهای سیدمرتضی آوینی. ترجمه محمدمهدی شاکری، تهران: نشر واحه و انتشارات بنیاد سینمایی فارابی.
ساغروانی، سیما؛ مرتضوی، سعید؛ لگزیان، محمد و رحیم‌نیا، فریبرز (۱۳۹۳). تحمیل نظریه به داده‌ها و یا ظهور نظریه از داده‌ها: نظریه‌پردازی در علوم انسانی و اجتماعی، با روش‌شناسیِ نظریه داده‌بنیاد. پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، سال چهارم، بهار و تابستان، (1).
سایر، آندرو (۱۳۸۵). روش در علوم اجتماعی؛ رویکرد رئالیستی. ترجمه عماد افروغ. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شجاعیزند، علیرضا (1380). دین، جامعه و عرفی شدن: جستارهایی در جامعه‌شناسی دین. تهران: نشر مرکز.
شریفی، احمدحسین (۱۳۹۷). نشست تخصصی «بررسی کاربست روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد در علوم انسانی اسلامی». سایت روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)، تاریخ بازدید ۱۵/۵/۱۴۰۱. لینک بازدید: http://qabas.iki.ac.ir/node/5993
طائی، محمدعلی (1396). واقعگرایی اسلامی به‌مثابه نظریه فیلم؛ مرتضی آوینی و نظریه فیلم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۹۲). گلشن شیدایی: کامل‌ترین مجموعه اصلاحی اشعار عارف بزرگ علامه طباطبایی. تهران: کتاب همه.
طبرسی، فضل بن حسن (۱۳۹۳). تفسیر مجمع‌البیان. جلد ۱. تهران: نشر ارسباران.
فصیحی، امان‌الله (1388). بررسی روشهای مطالعه جامعهشناسانه دین. پژوهش، سال اول، (1)، 123-148.
فلیک، اووه؛ کاردورف، ارنست فون و اشتاینکه، اینس (1397). راهنمای روش تحقیق کیفی. تهران: جامعه‌شناسان.
کافی، مجید و جمشیدیها، غلامرضا (۱۳۹۱). مدل روش شناختی نظریه‌پردازی در علوم انسانی اسلامی. روش شناسی علوم انسانی، (72)، 81-110.
کیوی، ریمون و کامپنهود، لوک وان (۱۳۷۳). روش تحقیق در علوم اجتماعی؛ نظری و عملی. تهران: فرهنگ معاصر.
گیدنز، آنتونی (۱۳۷۶). جامعه‌شناسی. مترجم: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
محمدپور، احمد (۱۳۸۹). روش در روش. تهران: جامعه‌شناسان.
محمدرضایی، محمد (1382). نگاهی به دینپژوهی. قبسات، (27)، 39-72.
مددپور، محمد (1384). سینمای اشراقی؛ سینمای دینی و هنر اشراقی شهید آوینی با نظری به عکاسی اشراقی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی (سوره مهر وابسته به حوزه هنری).
معززینیا، حسین (1388). سینما و افقهای آینده؛ جستجویی در آرا و افکار سیدمرتضی آوینی. تهران: مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی.
مهرابی، امیرحمزه و دیگران (۱۳۹۰). معرفی روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد برای تحقیقات اسلامی. مدیریت فرهنگ سازمانی، سال نهم، (۲۳).
وبر، ماکس (۱۳۷۱). اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری. مترجم انگلیسی، تالکوت پارسونز. مترجم فارسی، عبدالمعبود انصاری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم‌انسانی دانشگاهی.
یامینپور، وحید (1399). ماجرای فکر آوینی؛ گفتارهایی در شناخت مفاهیم بنیادی تفکر شهید سیدمرتضی آوینی. قم: دفتر نشر معارف.
یورگنسن، ماریان و فلیپس، لوئیز (1392). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. تهران: نشر نی.
Charmaz, C. (1990). Discovering Chronic Illness: Using Grounded Theory. Social Science and Medicine, (30).
Charmaz, C. (2000). Grounded Theory: Objectivist and Subjectivist Methods. In N. Denzin & Y. Lincoln (Eds). Handbook of Qualitative Research. (2nd edition) London & Thousand Oaks: CA: Sage.
Giddens, Anthony (1976). Introduction. in Max Weber.The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism: 1-12. Allen & Unwin, 1976 (1930).
Glaser, Barney G. (1992). Emergence vs. Forcing: Basics of Grounded Theory Analysis. Sociology Press.
Strauss, Anselm L. & Corbin, Juliet (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. 2nd Ed., and Sage.
| ||
|
Statistics Article View: 727 PDF Download: 719 |
||