
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 509 |
Number of Articles | 4,399 |
Article View | 8,258,050 |
PDF Download | 4,252,354 |
پاسخ ابنسینا به دو پرسش بنیادی دربارة گسترة معرفتهای بشری | ||
حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
Article 1, Volume 27, Issue 70, July 1402, Pages 5-27 PDF (786.33 K) | ||
Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/ap.2024.244615.1627 | ||
Author | ||
محمد ذبیحی* | ||
استاد گروه فلسفه دانشکده الهیات دانشگاه قم، قم، ایران. | ||
Receive Date: 31 May 2023, Revise Date: 28 January 2024, Accept Date: 30 January 2024 | ||
Abstract | ||
ابنسینا که تحقیقات گستردة وی دربارة انسان ازجهات زیستی و بیولوژیکی و ساحتهای وجودی و بهطورویژه نفس انسانی در دنیای اسلام، اگر ادعا نشود بینظیر، بهیقین کمنظیر است، تعقل کلیات را برترین مراتب ادراک و عالیترین مرتبة نفس انسانی میداند. گسترة ادراک کلیات، که کلید ورود به دریای بیکران علوم وحقایق است، ازجهت محدود یا نامحدود بودن و اینکه میزان شناخت انسان از مصادیق و کنه اشیا تا چه اندازه است، ابهامات و مجادلاتی را بین فیلسوفان برانگیخته است. باتوجهبه اهمیت و نقش کارکردی آگاهیها درتمامی عرصههای زندگی، پژوهش پیشِرو کوشیده است برای دو پرسش ازدیدگاه ابنسینا پاسخی بایسته دهد: یک: دامنة معرفتهای بشری تا کجا است؟ دو: آیا نقش تعاریف حدی تنها تمایز میان اشیا است یا انسان را بر شناخت تمام ذاتیات توانا میسازد؟ برای رسیدن به داوری علمی، نخست دو گروه از عبارات ابنسینا بیان شده است و پس از ارزیابی و تحلیل با سودجستن از عمومات فلسفی، که معرفتهای بشری را محدود نمیدانند، و درنهایت با بهرهمندی از مبانی فلسفی ابنسینا بهویژه دیدگاه وی دربارة پیوند نفس و بدن، و تأکیدبر توانایی توسعة ظرفیتهای وجودی، این نتیجه گرفته شده است که انسان در سیر افقی برای کسب کمالات با مرز بستهای روبهرو نخواهد شد و بر شناخت کنه اشیا توانایی خواهد داشت. روش نوشتار تحلیلی و عقلی است. چنانچه خرده گرفته شود که در باره ادراک کلیات و مسئلة موردِپژوهش افزونبر متون کهن فلسفی، رسائل و مقالات بسیاری نوشته شده است، پاسخ این است آنچه این پژوهش را متمایز از تحقیقات پیشین میسازد، تبیین و تأکید ظرفیتهای وجودی انسان است که درصورت شکوفایی افقهایی نو پیرامون گسترة معرفت بر روی انسان میگشاید و نادرستی این پندار را که گفتارهای ابنسینا دربارة حدود معرفتهای بشری با هم سازگاری ندارد، آشکار میسازد. | ||
Keywords | ||
ابنسینا; ادراک کلیات; حدود معرفت و تعاریف; نفس | ||
References | ||
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1403 ق). الإشارات والتنبیهات (نصیرالدین طوسی و قطبالدین رازی، شارحان). قم: دفتر نشر الکتاب.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1383). الإشارات والتنبیهات (نصیرالدین طوسی و قطبالدین رازی، شارحان؛ کریم فیضی، بهکوشش). قم: مؤسسه مطبوعات دینی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (۱۳۸۲). الأضحویة فی المعاد (حسن عاصی، بهکوشش). تهران: شمس تبریزی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (۱۳64). ترجمه رساله اضحویه (حسن خدیوجم، بهکوشش). تهران: اطلاعات.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1379). التعلیقات. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (2002 م). التعلیقات (حسن مجیدی العبیدی، بهکوشش). بغداد: بیت الحکمة.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404 ق). التعلیقات (عبد الرحمن بدوى، بهکوشش). قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1383). رساله نفس (موسی عمید، بهکوشش). همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (بیتا). رسائل. قم: بیدار.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1363 الف). الشفاء، الاالهیات (الأب قنواتی و سعید زاید). تهران: انتشارات ناصر خسرو.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1375 ق). الشفاء الفن الخامس من المنطق فی البرهان (ابراهیم مدکور و ابوالعلاء عفیفی، المطبعة الامیریة قاهره
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404 ق). الشفاء الفن السادس، کتاب النفس. قم: منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1363 ب). المبدأ والمعاد (عبدالله نورانی، بهکوشش). تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران.
ذبیحی، محمد (1401 ش). داوریها، شناختشناسی و نظام نوری در فلسفه اشراق. تهران: سمت.
ذبیحی، محمد (1398). فلسفة مشاء با تکیه بر اهم آراء ابنسینا. تهران: سمت.
سهروردی، یحیی بن حبش (بیتا). حکمة الاشراق (قطبالدین شیرازی، شارح). چاپ سنگی.
سهروردی، یحیی بن حبش (1372). مجموعه مصنفات (هنری کربن، بهکوشش؛ حسین نصر، و نجفقلی حبیبی، مصححان). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
فارابی، محمد بن محمد (1413 ق). الأعمال الفلسفیة (جعفر آلیاسین، بهکوشش). بیروت: دار المناهل.
سبزواری، هادی بن مهدی (۱۳۷۶). رسائل حکیم سبزواری (جلالالدین آشتیانی، بهکوشش). تهران: اسوه.
شریف، میانمحمد (1362). تاریخ فلسفه در اسلام (نصرالله پورجوادی، بهکوشش). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (ملاهادی سبزواری، حاشیهنویس؛ و سیدجلالالدین آشتیانی، بهکوشش). مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1381). المبدأ والمعاد فی الحکمة المتعالیة (محمد ذبیحی و جعفر شانظری، بهکوشش). تهران: بنیاد حکمت اسلامی ملاصدرا.
قطبالدین شیرازی، محمود بن مسعود (بیتا). حکمة الاشراق (ر.ک: سهروردی).
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1403 ق). شرح الإشارات والتنبیهات (ر.ک: ابنسینا).
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1383). شرح الإشارات والتنبیهات (ر.ک: ابنسینا). | ||
Statistics Article View: 195 PDF Download: 252 |