News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,509,432 |
| PDF Download | 4,506,992 |
الگوی مدرسه اسلامی حکمت ازمنظر دلالتهای تربیتی عقل | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| Volume 12, Issue 24, January 1403, Pages 5-36 PDF (782.14 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/esi.2024.245545.1711 | ||
| Authors | ||
| رحمت اله مرزوقی1; سجاد رضاییان* 2 | ||
| 1استاد مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران . | ||
| Receive Date: 11 December 2023, Revise Date: 21 January 2024, Accept Date: 29 January 2024 | ||
| Abstract | ||
| در جهان‌بینی اسلامی، پرورش‌یافتن جنبه‌های عقلانی برای سامان‌دهی نظام فکری و ایدئولوژی انسان اهمیت فراوان دارد و بنابراین، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تعلیم‌وتربیت اسلامی، تکیه بر عقل و تأکید بر پرورش بُعد عقلانی است. هدف از این پژوهش، بررسی عقل و دلالتهای تربیتی آن در ابعاد مبانی، مبدأ، مربّی، متربی، مواعظ و اصول، محیط، منابع، موانع، مسیر، مرکب، میل، معرفت، مجاهدت، ممارست، مقاصد، منازل، مراحل، معیار، محاسبه و ارزیابی، معینان و مشوقان، متد (روش)، محتوا و محصول بود که 21 «میم» تعلیم‌وتربیت نامیده می‌شوند. پژوهش حاضر ازنوع کیفی و توصیفی- تحلیلی بود و جامعۀ آن، آیات مرتبط با موضوع و دیگر اسناد دارای ارتباط با این حوزه درقالب کتاب و مقاله را شامل می‌شد. براساس یافته‌های این پژوهش، در مدرسۀ اسلامی حکمت، تربیت متربیان باید با تمرکز بر پرورش تمام ابعاد عقل، شامل عقل پرسشگر، کنشگر و پرستشگر صورت گیرد تا در سایۀ این پرورش مطابق با آموزههای الهی، حرکت زندگی در مسیر حکیمانه تحقق یابد. ازطریق تعریف و تبیین عناصر 21گانۀ مذکور میتوان الگوی مدرسۀ اسلامی حکمت را سامان‌دهی کرد؛ به‌گونه‌ای که رهیافتی عملی و اجرایی نیز درپی داشته باشد. بهره‌گیری از این الزامات، انسان را در مسیر تربیت یاری می‌دهد و هدایت می‌کند و بدین ترتیب، این الزامات می‌توانند راهگشای والدین، معلمان، مدیران، متخصصان و دیگر دست اندرکاران نظام تعلیم‌وتربیت باشند. | ||
| Keywords | ||
| مدرسۀ اسلامی حکمت; دلالتهای تربیتی; پرورش عقل; الگو | ||
| References | ||
|
قرآن کریم (1398). (محمدمهدی فولادوند، مترجم). تهران: پیام عدالت. نهج البلاغه (1401). (محمد دشتی، مترجم) (چاپ 4). مشهد: بِه‌نشر. آقایی، زینب؛ و شرفی، محمدرضا (1399). تربیت عقلانی با تأکید بر مبانی انسان‌شناختی و معرفت‌شناختی علامه طباطبایی (ره). فصلنامۀ پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 28(46)، 77-102. ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین (1382). عقلانیت و معنویت در اسلام. فصلنامۀ هفت آسمان، 5(20)، 9-30. ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین (1403ق). عوالی اللآلی الغریزیة فی الأحادیث الدینیة (جلد 1). قم: مؤسسۀ سیدالشهدا (ع). باقری، خسرو (1401). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (جلد 1) (چاپ 52). تهران: مدرسه. بهشتی، سعید (1399). تأملات فلسفی در تعلیم‌وتربیت (چاپ 2). تهران: بین‌الملل. بهشتی، سعید؛ و رشیدی، شیرین (1392). اصول تربیت عقلانی برمبنای سخنان امام رضا (ع). فصلنامۀ پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 18، 51-67. پارسانیا، حمید (1381). از عقل قدسی تا عقل ابزاری. فصلنامۀ علمی علوم سیاسی، 19، 7-16. پاینده، ابوالقاسم (1382). نهج الفصاحه: مجموعۀ کلمات قصار رسول اکرم با ترجمۀ فارسی (چاپ 3). تهران: دنیای دانش. پورمحمودی، عارف؛ و ملکی، حسن (1394). تربیت عقلانی ازدیدگاه علامه جعفری و پیامدهای تربیتی آن. پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 29، 29-48. تقیزادۀ پاسندی، مرضیه؛ قاسمی، حمیدمحمد؛ و میریان، سید احمد (1401). سبک تربیت عقلانی در سیرۀ صادقین (ع). سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 29، 153-163. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم (چاپ 2). قم: دار الکتاب الإسلامی. جعفری، محمدتقی (1397). ترجمه و تفسیر نهج البلاغه. تهران: دفتر فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. جوادی آملی، عبدالله (1388). تسنیم موضوعیِ قرآن کریم. قم: مرکز نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1390). تفسیر موضوعیِ قرآن کریم: مبادی اخلاق در قرآن. قم: مرکز نشر اسراء. خلیفه، قدرت‌الله؛ و مرعشی، سید منصور (1390). مبانی، اصول و روشهای تربیت عقلانی ازمنظر قرآن و روایات. فصلنامۀ مطالعات اسلامی در تعلیم‌وتربیت، 3، 35-72. دلشاد تهرانی، مصطفی (1385). سِیری در تربیت اسلامی (چاپ 3). تهران: دریا. رضایی، محمدجعفر؛ نوروزی، رضاعلی؛ و سپاهی، مجتبی (1394). غایتشناسی تربیت عقلانی در ساحت فردی ازدیدگاه آیت‌الله جوادی آملی. فصلنامۀ پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 25، 39-57. رضایی، محمدجعفر؛ نوروزی، رضاعلی؛ و سپاهی، مجتبی (1397). کارکردهای تربیت عقلانی ازدیدگاه آیت‌الله جوادی آملی. فصلنامۀ پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، (38)26، 29-53. ساجدی، ابوالفضل؛ و خطیبی، حسین (1392). مفهوم تربیت عقلانی در سبک اسلامیِ تربیت دینی. ماهنامۀ معارف، 97، 24-27. شکوهی، غلام‌حسین (۱۳۸۱). مبانی و اصول آموزش‌وپرورش. مشهد: آستان قدس رضوی. صفاییمقدّم، مسعود؛ رشیدی، علیرضا؛ و پاک‌سرشت، محمدجعفر (1385). بررسی اصل عقلانیت در منابع اسلامی و استلزامات تربیتی آن. علوم تربیتی، 13(4)، 1-29. طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (جلد 3). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. عادل‌زادۀ نایینی، فریبا؛ نوروزی، رضاعلی؛ و رحمانی، جهان‌بخش (1401). الگوی تربیت عقلانی ازمنظر فارابی با تأکید بر عقل عملی. اندیشه‌های نوین تربیتی، 3(18)، 119-141. عشوری، مریم؛ حیدری، محمدحسین؛ و بختیار نصرآبادی، حسن‌علی (1392). موانع تربیتی ازدیدگاه شهید مطهری. مجلۀ معرفت، 194، 101-114. عشوری، مریم؛ و خوشناموَند، محسن (1401). تحلیل مبانی، اهداف، اصول و روشهای تربیت عقلانی ازدیدگاه شهید مطهری. فصلنامۀ پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 56، 317-348. عظمت‌مدار فرد، فاطمه؛ و بدخشان، نعمت‌الله (١٣٩٠). بررسی نظریۀ فطرت ازدیدگاه قرآن و ارتباط آن با تربیت. پژوهش‌های اعتقادی کلامی، ٤، ٢٥-٥٤. فارابی، محمد بن محمد (1995). آراء أهل المدینة الفاضلة و مضاداتها (على بوملحم، مقدمه‌نویس، شارح و تعلیقه‌نویس) (چاپ 1). بیروت: دار و مکتبة الهلال. قاسمپور، محسن (1390). جایگاه عقل در تربیت دینی ازدیدگاه علامه طباطبایی. نشریۀ پژوهش دینی، 22، 66-90. قانع، احمدعلی؛ و عصاره‌نژاد دزفولی، سینا (1396). دلالتهای نظریۀ فطرت در نظام تربیتی اسلام. علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 5(9)، 37-64. قیصری گودرزی، کیومرث (1402). تحلیل مفهوم عقل ازدیدگاه امام علی (ع) و استنتاج دلالتهای آن در مبانی و اصول تربیت عقلانی. فصلنامۀ پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 31(58), 120-154. کلینی رازی، محمد بن یعقوب (1426ق). أصول الکافی (چاپ 1). بیروت: دار المرتضی. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار. جلد 52، بیروت: دار احیاء التراث العربی. مداحی، جواد؛ شرفی جم، محمدرضا؛ و باقری نوع‌پرست، خسرو (1396). بررسی معنای زندگی براساس دیدگاه انسان‌شناختی علامه جعفری و اصول تربیتی ناظر بر آن. علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 5(8)، 35-58. مرزوقی، رحمت‌الله (1401). نظریه‌های ساختاری در پارادایم تعلیم‌وتربیت (چاپ 6). تهران: آوای نور. مرزوقی، رحمت‌الله؛ و امیری، مهدی (1397). دلالتهای تربیتی فطرت در مدرسۀ موحدانۀ اسلامی. مجلۀ دستاوردهای نوین در مطالعات اسلامی، 9، 121-134. مرزوقی، رحمت‌الله؛ و صفری، یحیی (1386). مبانی و روشهای تربیت عقلانی ازمنظر متون اسلامی. دوفصلنامۀ تربیت اسلامی، 5، 115-134. مصباح، علی (1374). روانشناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی. تهران: سمت. مطهری، مرتضی (1389). مجموعۀ آثار (جلد 1) (چاپ 17). تهران: صدرا. ملکی، حسن (1383). اصول تعلیم‌وتربیت ازدیدگاه شهید مطهری. فصلنامۀ مصباح، 50، 103-126. نوروزی کوهدشت، رضا؛ و مهدیان، محمدجعفر (1395). رویکردی در نظریة ساختاریِ-عملکردی مبتنی‌بر تعلیم‌وتربیت فطرت‌گرا. فصلنامۀ بصیرت و تربیت اسلامی، 13(38)، 55-73. هاشمی رکاوندی، سید مجتبی (1375). تربیت و شخصیت انسانی (جلد 3). تهران: بوستان کتاب. هوشیار، محمدباقر (1335). اصول آموزش‌وپرورش. تهران: دانشگاه تهران. | ||
|
Statistics Article View: 981 PDF Download: 749 |
||