دانشگاه امام صادق علیه السلام
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق علیه السلام
سامانه جامع رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران
پرتال نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری MSRT
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام - ISC
ISI Web of Science
Scopus Elsevier
SJR
پایگاه دوآج
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID
پایگاه مجلات تخصصی نور - Noormags
بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran
پرتال جامع علوم انسانی - Ensani
پایگاه مرجه دانش - Civilica
پایگاه مرجع مجلات علمی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 News

 Statistics

Number of Journals20
Number of Issues513
Number of Articles4,443
Article View8,500,023
PDF Download4,504,029
زرودی, ., برزویی, . (2022). تاثیرات و پیامدهای بالقوه فضای مجازی در حوزة ایثار اجتماعی. Islamic Political Thought, 7(1), 35-70. doi: 10.30497/lcc.2023.242540.1071
علی زرودی; محمد رضا برزویی. "تاثیرات و پیامدهای بالقوه فضای مجازی در حوزة ایثار اجتماعی". Islamic Political Thought, 7, 1, 2022, 35-70. doi: 10.30497/lcc.2023.242540.1071
زرودی, ., برزویی, . (2022). 'تاثیرات و پیامدهای بالقوه فضای مجازی در حوزة ایثار اجتماعی', Islamic Political Thought, 7(1), pp. 35-70. doi: 10.30497/lcc.2023.242540.1071
زرودی, ., برزویی, . تاثیرات و پیامدهای بالقوه فضای مجازی در حوزة ایثار اجتماعی. Islamic Political Thought, 2022; 7(1): 35-70. doi: 10.30497/lcc.2023.242540.1071

تاثیرات و پیامدهای بالقوه فضای مجازی در حوزة ایثار اجتماعی

پژوهش‌نامه فرهنگ و رسانه (نامه فرهنگ و ارتباطات)
Article 3, Volume 7, Issue 1 - Serial Number 13, October 1401, Pages 35-70    PDF (689.28 K)
Document Type: مقاله پژوهشی
DOI: 10.30497/lcc.2023.242540.1071
Authors
علی زرودی* 1; محمد رضا برزویی2
1دانشجو دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه السلام
2دانشیار و رئیس دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه السلام
Receive Date: 13 January 2023,  Revise Date: 19 November 2023,  Accept Date: 06 February 2023 
Abstract
فضای مجازی به عنوان فضایی معنابخش و مؤثر بر سبک زندگی انسان، می‌تواند اندیشه‌ها و تصورات جامعه از ارزش‌های اخلاقی از جمله ایثار اجتماعی را تغییر دهد. ایثار از ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی در اسلام است که در آیات و روایات متعددی، به آن پرداخته شده است و در اصطلاح به معنای مقدم شمردن دیگری بر خود در کسب منفعتی یا پرهیز از ضرر و زیانی است. با توجه به جایگاه ایثار در مجموعه دین و جایگاه فضای مجازی در زندگی امروز، لازم است که به بررسی و شناسایی تأثیرات و پیامدهای فضای مجازی در حوزة این ارزش اسلامی پرداخته شود. در این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است، شش تأثیر این فضای دومِ زیست انسانی بر ایثار اجتماعی (تأثیرات مستقیم یا با واسطه) شناسایی و بررسی شده است که از این میان، دو تأثیر سازنده و مثبت (شامل بسط زمانی و مکانی ایثار و تبلیغ ایثار در فضای مجازی)، سه تأثیر مشروط و یا دوگانه (تغییر باورها و رفتارهای جامعه همچون ارتباطات اجتماعی و فرهنگ شفاهی) و یک تأثیر منفی و مخرب (تغییر عقلانیت حاکم بر جامعه) است. شناسایی تأثیرات و پیامدها، مقدمه سیاست‌گذاری و پیوست‌نگاری فضای مجازی معطوف به ایثار است، زیرا در پیوست نگاری، سیاست‌ها و راهکارهایی برای کاهش (یا حذف) تأثیرات مخرب و راهکارهایی برای تقویت تأثیرات سازنده فضای مجازی برای ایثار ارائه می‌شود. در انتهای مقاله نیز دو پیشنهاد بیان شده است: 1-تهیه پیوست فرهنگی برای فضای مجازی معطوف به ارزش‌ها از جمله ایثار و 2-رصد تحولات ارزش‌ها در فضای مجازی و معرفی نهادهای مسئول در مراحل مختلف رصد.  
Keywords
ایثار اجتماعی; فضای مجازی; رسانه های اجتماعی; فناوری اطلاعات و ارتباطات; اینترنت
References
      قرآن کریم.

  1. ابوالقاسمی، محمود؛ نوروزی، عباسعلی؛ طالب زاده نوبریان، محسن (1392). «تأثیر اینترنت بر ارزش‌های خانواده از منظر هویت دینی و ملی»، مطالعات ملی، سال 14، شماره 3، صص 3-24.
  2. البرزی دعوتی، هادی و کوهی اصفهانی، احمد. (1395). آینده پژوهی رسانه. تهران: آثار فکر.
  3. انصاری، ابراهیم؛ کیانپور، مسعود؛ عطایی، پری (1397). «تحلیل جامعه‌شناختی تأثیر استفاده از فضای مجازی بر فرهنگ شفاهی (مورد مطالعه: شهر اصفهان)»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال 29، شماره پیاپی 69، صص 18-40.
  4. اوجی، فرزانه؛ زارع، زهرا؛ کردی، ناهید (1393). «بررسی عوامل فردی و خانوادگی مؤثر بر درخواست حمایت‌های اجتماعی از شبکه‌های مجازی (آنلاین) در بین دانشجویان دانشگاه آزاد تهران»، مطالعات رسانه‌ای، شماره 25، صص 139-152.
  5. آزادی، جواد (1398). نشست علمی در مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
  6. تمیمى آمدى‏، عبد الواحد بن محمد (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم‏، قم: دار الکتاب الإسلامی‏.
  7. حاجی حیدری، حامد (1391). «طرح مبحث فروپاشی اجتماعی»، فیلوجامعه‌شناسی، بازیابی شده در 29 دی 1397 از http://www.philosociology.ir/daily-articles/972-1391-03-29-05-15-43.html .
  8. حاجی حیدری، حامد (1393). «مرور آرای فرهنگ‌گرایان در مورد فضای شهری»، فیلوجامعه‌شناسی، بازیابی شده در 29 دی 1397 از http://www.philosociology.ir/daily-articles/3248-1393-01-21-04-36-07.html .
  9. حسینی، سید عباس (1390). «نقش اینترنت در تغییر ارزش‌های دینی»، دین و رسانه، سال اول، شماره 4، صص 114-131.
  10. حق پناه، حسین (1396). «بررسی جامعه‌شناختی تأثیر سلبریتی‌ها بر گروه‌های مرجع دانش‌آموزان»، مهرخانه، بازیابی شده در 29 دی 1397 از http://mehrkhane.com/fa/news/41999 .
  11. خبرگزاری دفاع مقدس (1390). فرهنگ ایثار و شهادت و شاخصه‌های آن، بازیابی شده در 10 دی 1397 از http://dnws.ir/193741 .
  12. دیلینی، تیم (1392). نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی، ترجمة بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، تهران: نشر نی.
  13. ذکایی، محمد سعید؛ حسنی، محمد حسین (1394). «گونه شناسی کاربران رسانه‌های اجتماعی»، راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 17، صص 37-64.
  14. ربیعی، علی؛ محمدزاده یزد، فرشته (1392). «آسیب شناسی فضای مجازی؛ بررسی تأثیر استفاده از اینترنت بر انزوای اجتماعی دانشجویان»، راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال دوم، شماره ششم، صص 43-60.
  15. رسول زاده اقدم، صمد؛ میرمحمدتبار، سیداحمد؛ افشار، سیمین؛ عدلی پور، صمد (1394). «تحلیل جامعه‌شناختی پیامدهای رسانه‌های اجتماعی بر ارزش‌های جوانان ایرانی»، راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 17، صص 65-94.
  16. ریتزر، جورج (1393). نظریة جامعه شناسی، ترجمة هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
  17. زرودی، علی (1397). «پیوست فرهنگی اینترنت اشیاء در جمهوری اسلامی ایران»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات.
  18. زرودی، علی؛ نصراللهی، محمدصادق (1397). «مبانی و اصول رسانه‌های اجتماعی مطلوب از منظر قرآن کریم»، چکیدة مقالات اولین همایش بین‌المللی دین، فرهنگ و فناوری، تهران: دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام، شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، دانشگاه صنعتی شریف.
  19. سالاری‌فر، محمدرضا (1393). روان‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ تهران: سمت.
  20. سجادیان، ایلناز؛ نادی، محمد علی (1385). «ارتباط بین افسردگی و انزوای اجتماعی کاربران اینترنت نوجوان و جوان با مدت زمان روزانه معمول کاربری اینترنت»، تحقیقات علوم رفتاری، شماره 7 و 8، صص 33-38.
  21. شکرخواه، یونس (1390). واژه‌نامه ارتباطات، تهران: سروش.
  22. صدیق سروستانی، رحمت الله؛ هاشمی، سید ضیاء (1381). «گروه‌های مرجع در جامعه شناسی و روانشناسی اجتماعی با تأکید بر نظریه‌های مرتن و فستینگر»، نامه‌ علوم اجتماعی، شماره 20، صص 149-167.
  23. طباطبایی، محمدحسین (1374). ترجمة تفسیر المیزان، ترجمة محمدباقر موسوی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامى‏.
  24. طریحی، ناصر؛ صمدی، مهران (1395). «مطالعه رابطه بین میزان مصرف رسانه‌ای نسل جوان و نگرش آنان به فرهنگ ایثار و شهادت»، مطالعات جامعه‌شناسی، دوره 9، شماره 32، صص 53-72.
  25. عاملی، سعید رضا (1390). مطالعات جهانی شدن: دو فضایی شدن‌ها و دو جهانی شدن‌ها، تهران: سمت.
  26. عاملی، سعید رضا؛ حاجی جعفری، مجتبی (1391). «رویکرد دوفضایی به آسیب‌های مجازی و دین: نگرش‌ها و تجربه ها»، دین و ارتباطات، سال 19، شماره پیاپی 41، صص 95-127.
  27. علیزاده، مهدی (1389). اخلاق اسلامى؛ مبانى و مفاهیم، قم: دفتر نشر معارف.‏
  28. علی مهدی، مسلم (1396). زیارت مجازی: مفهوم‌ها و الگوها، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  29. فصیحی رامندی، مهدی (1393). «ارزش اخلاقی»، پژوهه، بازیابی شده در 4 دی 1397 از https://goo.gl/SFVbNL .
  30. فیروزآبادی، سید ابوالحسن (1396). فضای مجازی، اجتماع و فرهنگ، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  31. قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
  32. قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
  33. گودرزی، سعید (1388). «تغییر ارزش‌های جوانان و عوامل مرتبط بر آن»، رفاه اجتماعی، سال 10، شماره 39، صص 421-444.
  34. گیدنز، آنتونی (1389). جامعه‌شناسی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
  35. لغتنامه برخط واژه یاب. ایثار در لغت‌نامة دهخدا، بازیابی شده در 10 دی 1397 از https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%A7%DB%8C%D8%AB%D8%A7%D8%B1 .
  36. محسنی، منوچهر؛ دوران، بهزاد؛ سهرابی، محمد هادی (1385). «بررسی اثرات استفاده از اینترنت بر انزوای اجتماعی کاربران اینترنت (در میان کاربران کافی‌نت‌های تهران)»، جامعه‌شناسی ایران، شماره 28، صص 72-95.
  37. مستخدمین حسینی، حمید (1394). «مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی»، کار و جامعه، شماره 187، صص 55-69.
  38. مطهری، مرتضی. نرم‌افزار مجموعه آثار استاد شهید مطهرى‏، جلد دوم، قم: مجموعه نرم‌افزارهای نور مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى‏.
  39. مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  40. نجف‌پور، عزیز (1398). ارائه در کلاس دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
  41. نصراللهی، محمدصادق (1394). «الگوی سیاست‌های فرهنگی-ارتباطی حاکم بر تنظیم مقررات شیوة پالایش فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران»، رسالة دکتری، دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات.
  42. وب سایت ایران پژوهان. روش تحقیق در مطالعات کتابخانه‌ای، بازیابی شده در 30 دی 1397 از https://goo.gl/WG1M3b .
  43. وب سایت مرکز ملی فضای مجازی. جایگاه شبکه ملی اطلاعات در مدل مفهومی لایه‌ای فضای مجازی. بازیابی شده در فروردین 1399 از http://majazi.ir/general_content/79656/swd_id/13825/unitWdId/53769/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%D9%84-%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C.html?t=%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C.
  44. ویکی پدیا. ایثار، بازیابی شده در 10 دی 1397 از https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AB%D8%A7%D8%B1 .
  45. ویکی فقه. ایثار در قرآن، بازیابی شده در 10 دی 1397 از http://wikifeqh.ir/%D8%A7%DB%8C%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 .
  46. یوسفی سرخنی، میثم (1401). «نقش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت»، نخستین همایش ملی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت.
  47. Statista Inc. (2019). Digital Media – Iran, Statista Market Forecast.
  48. Subramanian, Kalpathy Ramaiyer (2017). "Influence of Social Media in Interpersonal Communication", INTERNATIONAL JOURNAL OF SCIENTIFIC PROGRESS AND RESEARCH (IJSPR), Issue 109, Volume 38, Number 02, Pages 70-75.
Statistics
Article View: 332
PDF Download: 313


Journal management system. designed by sinaweb