دانشگاه امام صادق علیه السلام
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق علیه السلام
سامانه جامع رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران
پرتال نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری MSRT
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام - ISC
ISI Web of Science
Scopus Elsevier
SJR
پایگاه دوآج
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID
پایگاه مجلات تخصصی نور - Noormags
بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran
پرتال جامع علوم انسانی - Ensani
پایگاه مرجه دانش - Civilica
پایگاه مرجع مجلات علمی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 News

 Statistics

Number of Journals20
Number of Issues518
Number of Articles4,516
Article View9,583,339
PDF Download5,342,860
حاجی‌علی‌خمسه, . (2023). ماهیت‌شناسی «سیاست‌های کلی نظام» در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران. Islamic Political Thought, 24(3), 617-646. doi: 10.30497/law.2023.245442.3449
مرتضی حاجی‌علی‌خمسه. "ماهیت‌شناسی «سیاست‌های کلی نظام» در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران". Islamic Political Thought, 24, 3, 2023, 617-646. doi: 10.30497/law.2023.245442.3449
حاجی‌علی‌خمسه, . (2023). 'ماهیت‌شناسی «سیاست‌های کلی نظام» در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران', Islamic Political Thought, 24(3), pp. 617-646. doi: 10.30497/law.2023.245442.3449
حاجی‌علی‌خمسه, . ماهیت‌شناسی «سیاست‌های کلی نظام» در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران. Islamic Political Thought, 2023; 24(3): 617-646. doi: 10.30497/law.2023.245442.3449

ماهیت‌شناسی «سیاست‌های کلی نظام» در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

پژوهش‌نامه حقوق اسلامی
Article 9, Volume 24, Issue 3 - Serial Number 61, September 1402, Pages 617-646    PDF (621.54 K)
Document Type: مقاله مروری
DOI: 10.30497/law.2023.245442.3449
Author
مرتضی حاجی‌علی‌خمسه*
دانش‌آموخته دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
Receive Date: 14 November 2023,  Accept Date: 17 December 2023 
Abstract
از جمله مواردی که در اصلاحات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد توجه واقع شد، لحاظ کردن برخی ابزارها و صلاحیت‌ها برای مقام رهبری جهت تحقق کامل‌تر نقش ولی‌فقیه در راهبری کلان نظام و نیل به اهداف اصیل اسلامی بوده است. در همین راستا، تعیین سیاست‌های کلی نظام و نظارت بر حسن اجرای این سیاست‌ها، دو ابزار مهمی بود که به عنوان صلاحیت‌های مقام رهبری بدان تصریح شد. علیرغم اختلافات حادث شده در خصوص ماهیت این نهاد نوپا - ماهیت هنجاری و الزام‌آور یا ماهیت ارشادی و غیرلازم‌الاجرا - امروزه در مقام عمل، رویه اساسی بر ماهیت هنجاری و الزام‌آور سیاست‌های کلی نظام مستقر شده است. اما هم‌چنان در برخی اظهارات، اصرار بر ماهیت ارشادی سیاست‌های پیش‌گفته مشاهده می‌شود. بر همین اساس، این نوشتار به دنبال پاسخی برای این پرسش است که ماهیت سیاست‌های کلی نظام در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران چیست؟ در این تحقیق، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با ملاحظه منابع و اطلاعات کتابخانه‌ای، سعی شده است ادبیات موضوع به نحو جامع گردآوری، نقد و تحلیل شود. پژوهشگر در پی این امر بوده است که تمامی مطالب اصلی و هم‌چنین پیرامونی راجع به سیاست‌های کلی نظام را به صورت منقح‌شده پیش‌روی خوانندگان و پژوهشگران قرار دهد تا در پژوهش‌های آتی مورد استفاده واقع گردد.
Keywords
سیاست‌های کلی نظام; راهبری کلان نظام; مقام رهبری; ولایت فقیه; قانون اساسی; رویه اساسی
References
  1. ابوالحسنی، محسن و همکاران (1397). آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی؛ مدخل سیاست‌های کلی نظام (زیر نظر علی بهادری جهرمی و سیدحجت‌الله علم‌الهدی). (جلد 2). چاپ 1، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
  2. اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی (1380). صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی (جلد 3). چاپ 2، تهران: چاپخانه مجلس شورای اسلامی.
  3. ارسطا، محمدجواد، امیرارجمند، اردشیر، زارعی، محمدحسین، مهرپور، حسین و هاشمی، محمد (1380). جایگاه حقوقی سیاست‌های کلی نظام. راهبرد، شماره 20.
  4. اسماعیلی، محسن و طحان نظیف، هادی (1387). تحلیل ماهیت نهاد سیاست‌های کلی نظام در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 28. doi:10.30497/law.2012.1264
  5. اسماعیلی، محسن و طحان‌نظیف، هادی (1391). نسبت سیاست‏های کلی نظام با احکام حکومتی در حقوق اساسی ایران. پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 35. doi:10.30497/law.2012.1014
  6. اسماعیلی، محسن و منصوریان، مصطفی (1391). درآمدی بر نقش مجلس شورای اسلامی در حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام. دانش حقوق عمومی، شماره 2.
  7. اسماعیلی، محسن و بالایی، حمید (1394). الگوی راهبردی تأمین امنیت ملی در سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران. آفاق امنیت، شماره 27.
  8. بهادری جهرمی و همکاران (1389). بررسی ماهیت و حدود نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام. ویرایش دوم، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  9. ترمان، علی‌اکبر (1390)، بررسی نقش و جایگاه سند چشم‌انداز در نظام حقوقی ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه تبریز).
  10. جوادی آملی، عبدالله (1384). ولایت فقیه؛ ولایت فقاهت و عدالت. چاپ 6، قم: مرکز نشر اسرا.
  11. جهانی،‌ قاسم (1386). جایگاه سیاست‌های کلی نظام در جمهوری اسلامی ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه علامه طباطبایی (رحمت‌الله علیه)).
  12. حاجی علی خمسه، مرتضی (1393). سلسله‌مراتب قوانین در نظام جمهوری اسلامی ایران. تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
  13. حاجی علی خمسه، مرتضی (1397 الف). الگوی مطلوب نظام حقوقی حاکم بر سیاست‌های کلی نظام در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (رساله دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران).
  14. حاجی علی خمسه، مرتضی (1397 ب). تأملی بر لزوم «انطباق» یا «عدم مغایرت» قوانین با سیاست‌های کلی نظام. دانش حقوق عمومی، شماره 19.
  15. حاجی علی خمسه، مرتضی (1399 الف)، امکان‌سنجی اصرار مجلس (موضوع اصل 112) بر مصوبات مغایر با سیاست‌های کلی نظام. دانش حقوق عمومی، شماره 28. doi:10.22034/qjplk.2020.196
  16. حاجی علی خمسه، مرتضی (1399 ب). امکان‌سنجی نسخ قوانین و مقررات توسط سیاست‌های کلی نظام. پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 51. doi:10.30497/law.2020.2771
  17. حسن‌خانی، عباس (1377). نقش مجمع تشخیص مصلحت نظام در حل معضلات و مشکلات حقوقی نظام جمهوری اسلامی ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه شیراز).
  18. حسن‌نژاد، حسین (1375). نهاد مجمع تشخیص مصلحت نظام در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه تهران).
  19. درویش متولی، میثم (1396). الگوی مطلوب دادرسی اساسی بر اساس الزامات و ظرفیت‌های مقرر در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (رساله دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران).
  20. درویش متولی، میثم (1399)، آشنایی با جایگاه و صلاحیتهای شورای نگهبان؛ نظارت شورای نگهبان بر مصوبات مجلس شورای اسلامی بر اساس اسناد بالادستی، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان، شماره مسلسل: 13930150.
  21. دولت‌رفتار حقیقی، محمدرضا (بی‌تا). تعیین سیاست‌های کلی نظام توسط رهبری و جمهوریت نظام. بی‌جا.
  22. راسخ، محمد (1396). نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی. چاپ 4، تهران: دراک.
  23. رضایی‌زاده، محمدجواد و اکبری، احسان (1396). درآمدی بر ابعاد حقوقی سیاست‌های کلی نظام اداری. چاپ 1، تهران:‌ مجد.
  24. صفایی‌فر، احمد (1382). سیاست‌های کلی نظام. مجموعه مقالات علوم انسانی، شماره 7.
  25. طحان‌نظیف، هادی (1388). ماهیت و جایگاه سیاست‌های کلی نظام در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه امام‌صادق (علیه‌السلام)).
  26. طحان‌نظیف، هادی (1396). شرح بند 1 اصل یکصد و دهم قانون اساسی (زیرنظر عباسعلی کدخدایی). چاپ 1، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
  27. علم‌الهدی، سیدحجت‌الله (1394). تضمین اجرای قانون اساسی؛ مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا (رساله دکتری حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران).
  28. عمید زنجانی، عباسعلی (1377). فقه سیاسی (نظام سیاسی و رهبری در اسلام) (جلد 2). چاپ 4، تهران: امیرکبیر.
  29. عمید زنجانی، عباسعلی (1385). حقوق اساسی ایران شامل دوره باستان، دوره اسلامی، مشروطه و جمهوری اسلامی ایران با اصلاحات بازنگری 1368. چاپ 1، تهران: دانشگاه تهران.
  30. عمید زنجانی، عباسعلی (1390). سیاست‌های کلی نظام. کیهان فرهنگی،‌ شماره‌های 299‌–‌200، صص. 14‌–‌17.
  31. غلامی، علی و بهادری جهرمی، علی (1392). مفهوم، ماهیت و نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی نظام. بررسی‌های حقوق عمومی،‌ شماره 5.
  32. غمامی، سیدمحمدمهدی (1390). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. چاپ 1، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  33. کاتوزیان،‌ ناصر (1392). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران. چاپ 89، تهران: سهامی انتشار.
  34. کرمی‌زاده، آمنه (۱۳۹۴). بررسی جایگاه و ماهیت حقوقی سیاست‌های کلی نظام در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. دومین کنفرانس بین‌المللی حقوق و توسعه پایدار جامعه مدنی.
  35. کعبی، عباس (1394)، تحلیل مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر اصول قانون اساسی؛ اصول کلی (اصول اول تا هفتم) (جلد 1). چاپ 1، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
  36. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1388). در تکاپوی حقوق اساسی. چاپ 2، تهران: جنگل‌ - ‌جاودانه.
  37. گروه حقوق عمومی و بین‌الملل (1389). بررسی ماهیت و حدود نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  38. گودرزی، احمد (1394). ضمانت اجرای «سیاست‌های کلی نظام» در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه قم).
  39. مختاری، جمال (1390). بررسی راهبردی و کاربردی مصلحت نظام با نگرشی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی).
  40. موسی‌زاده، ابراهیم (1387). تأملی در مفهوم، ماهیت و جایگاه حقوقی سیاست‌های کلی نظام. فقه و حقوق، شماره 17.
  41. نیکزاد، عباس (1383). قوه مقننه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. رواق هنر و اندیشه، شماره 32.
  42. ویژه، محمدرضا (1388). تأملی بر سلسله‌‌مراتب هنجارها در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران. راهبرد،‏ شماره 50.
Statistics
Article View: 675
PDF Download: 573


Journal management system. designed by sinaweb