دانشگاه امام صادق علیه السلام
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق علیه السلام
سامانه جامع رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران
پرتال نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری MSRT
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام - ISC
ISI Web of Science
Scopus Elsevier
SJR
پایگاه دوآج
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID
پایگاه مجلات تخصصی نور - Noormags
بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran
پرتال جامع علوم انسانی - Ensani
پایگاه مرجه دانش - Civilica
پایگاه مرجع مجلات علمی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 News

 Statistics

Number of Journals20
Number of Issues513
Number of Articles4,443
Article View8,508,773
PDF Download4,506,507
شاهنوش فروشانی, . (2024). تبیین کاربست «اصول حقوقی» به منظور حفظ تمامیت نظام قانونی، در برابر کاربست «اصول لفظی» به منظور کشف مراد قانون‌گذار. Islamic Political Thought, 24(4), 647-674. doi: 10.30497/law.2023.245526.3463
محمد عبدالصالح شاهنوش فروشانی. "تبیین کاربست «اصول حقوقی» به منظور حفظ تمامیت نظام قانونی، در برابر کاربست «اصول لفظی» به منظور کشف مراد قانون‌گذار". Islamic Political Thought, 24, 4, 2024, 647-674. doi: 10.30497/law.2023.245526.3463
شاهنوش فروشانی, . (2024). 'تبیین کاربست «اصول حقوقی» به منظور حفظ تمامیت نظام قانونی، در برابر کاربست «اصول لفظی» به منظور کشف مراد قانون‌گذار', Islamic Political Thought, 24(4), pp. 647-674. doi: 10.30497/law.2023.245526.3463
شاهنوش فروشانی, . تبیین کاربست «اصول حقوقی» به منظور حفظ تمامیت نظام قانونی، در برابر کاربست «اصول لفظی» به منظور کشف مراد قانون‌گذار. Islamic Political Thought, 2024; 24(4): 647-674. doi: 10.30497/law.2023.245526.3463

تبیین کاربست «اصول حقوقی» به منظور حفظ تمامیت نظام قانونی، در برابر کاربست «اصول لفظی» به منظور کشف مراد قانون‌گذار

پژوهش‌نامه حقوق اسلامی
Article 3, Volume 24, Issue 4 - Serial Number 62, December 1402, Pages 647-674    PDF (607.06 K)
Document Type: مقاله پژوهشی
DOI: 10.30497/law.2023.245526.3463
Author
محمد عبدالصالح شاهنوش فروشانی*
استادیار، گروه حقوق اسلامی، دانشکده حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران.
Receive Date: 27 November 2023,  Accept Date: 20 December 2023 
Abstract
«اصول لفظی» را ابزار کشف مراد گوینده دانسته‌اند. بنابراین، اصول لفظی تنها در جایی قابل استفاده می‌باشند که گوینده یا نویسنده معنایی را اراده کرده باشد. امّا متن همواره توسط یک گوینده یا نویسنده ایجاد نمی‌شود و ممکن است با مشارکت اراده دو یا چند نفر نگاشته شود. در این صورت، اصول لفظی ابزاری برای کشف معنای مورد اراده ایشان خواهد بود؛ به این معنا که به استناد این اصول می‌توان معنای مستفاد از ساختار لفظ - یا همان معنای ظاهر - را به گوینده یا نویسنده نسبت داد. در این مقاله به این نتیجه رسیده‌ایم که اگر چه «اصول لفظی» کاشف از اراده گوینده یا نویسنده هستند، لکن در مواردی که اراده‌های متعدد سازنده متن بوده‌اند، نمی‌توان به نحو مطلق به این اصول برای استناد یک معنا به گویندگان یا نویسندگان تکیه کرد؛ مثلاً در خصوص متن یک قرارداد که ساخته و پرداخته اراده اصحاب آن قرارداد است، گاه ممکن است اصول لفظی به نحوی مطلق و بدون تکیه بر معنایی که طرفین قرارداد اراده کرده‌اند، تعهدی را بر ایشان تحمیل کند. از سوی دیگر، در متون مصوّب مجلس قانون‌گذاری نیز «اصول حقوقی» که مقتضای عدالت یا انصاف یا ابعاد دیگر اخلاق هستند، می‌توانند مانع اجرای «اصول لفظی» شوند. در خصوص قسم اخیر، در این پژوهش چنین حاصل آمد که درباره قوانین مصوّب پارلمان که از اراده‌های متکثر وکلای ملت تشکیل شده است، به جای کشف مراد قانون‌گذار، لازم است تمامیت نظام حقوقی لحاظ گردد؛ حافظ تمامیت نظام حقوقی نیز «اصول حقوقی» آن نظام است که رویکرد کلی آن نظام حقوقی را به صحنه نمایش می‌گذارد. در نتیجه، «اصول لفظی» تا جایی نسبت به متن قوانین جاری و ساری خواهند بود که منجر به نادیده انگاشتن و به محاق رفتن «اصول حقوقی» آن نظام حقوقی نشود.
Keywords
اصول لفظی; اصول حقوقی; اراده قانون‌گذار; مجلس قانون‌گذاری; تمامیت نظام حقوقی
References
  1. آخوند خراسانى، محمدکاظم‌بن‌حسین‏‏ (1409ق). کفایة‌الاصول. موسسه آل‌البیت (علیهم‌السلام).‏
  2. آشتیانى، محمدحسن‌بن‌جعفر (1429ق). بحرالفوائد فى شرح‌الفرائد (جلد 2). مؤسسه التاریخ‌العربی.
  3. اصفهانی، محمدحسین (1429ق). نهایة‌الدرایة فی شرح‌الکفایة (جلد 3). مؤسسه آل‌البیت (علیهم‌السلام) لاحیاءالتراث.
  4. امینی، منصور و شاهنوش فروشانی، محمدعبدالصالح (بهار 1392). نقش عرف در تعیین مفاد قرارداد. مجله تحقیقات حقوقی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی (رحمت‌الله علیه)، شماره 61.
  5. انصاری، شیخ‌مرتضی (1415ق). کتاب المکاسب (جلد 4). مجمع‌الفکرالاسلامی.
  6. انصارى، شیخ‌مرتضى (1428ق). فرائدالاصول (جلد 1).‏ مجمع‌الفکرالاسلامی.
  7. حلی، کمال‌الدین حسن‌بن‌یوسف (1381). الجوهرالنضید. انتشارات بیدار.
  8. خویى، سیدابوالقاسم (1422ق). محاضرات فى اصول‌الفقه (محمداسحاق فیاض‏). (جلد 4). مؤسس احیاء آثار الامام‌الخویی (قدس سره‏).
  9. خویى، سیدابوالقاسم (1428ق). غایة‌المأمول ‏(محمدتقى جواهرى، مقرر‏). (جلد 2). مجمع‌الفکر الاسلامی‏.
  10. خویى، سیدابوالقاسم (بی‌تا). مصباح‌الفقاهه (جلد 7). بی‌جا.
  11. رازی، قطب‌الدین (1382ق). تحریرالقواعدالمنطقیه فی شرح‌الرسالة‌الشمسیة، انتشارات بیدار.
  12. صدر، سیدمحمدباقر (1417ق). بحوث فی علم‌الاصول (‏محمود هاشمى شاهرودى، مقرر). (جلد 4). موسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت (علیهم‌السلام).
  13. طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم‌بن‌عبدالعظیم (1419ق). العروه‌الوثقى (المحشَّى). (جلد 5). چاپ 1، دفتر انتشارات اسلامى.
  14. عاملی، محمدجواد حسینی (1425ق). مفتاح‌الکرامة (جلد 14). مؤسسه النشرالاسلامی.
  15. عراقى، ضیاءالدین‏ (1370ق). بدائع‌الافکار فی‌الاصول‏ (میرزاهاشم آملى، مقرر). ‏المطبعة‌العلمیة.
  16. عراقى، ضیاءالدین‏ (1417ق). نهایة‌الافکار (محمدتقى بروجردى نجفى، مقرر)‏. (جلد 3). دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
  17. عراقى، ضیاءالدین‏ (1420ق). مقالات‌الاصول (جلد 2). مجمع‌الفکرالاسلامی.
  18. کاتوزیان، ناصر (1383). قواعد عمومی قراردادها (جلد 3). سهامی انتشار.
  19. کاشف‌الغطا، محمدحسین (1359ق). تحریرالمجلة (جلد 1). چاپ 1، نجف: المکتبةالمرتضویه.
  20. کمره‌اى، محمدباقر (بی‌تا). اصول‌الفوائدالغرویة فی مسائل علم اصول‌الفقه‌الاسلامى (جلد 1). مطبعه فردوسی.
  21. مراغی، میرفتاح حسینی (1425ق). العناوین‌الفقهیه (جلد 2). مؤسسه النشرالاسلامی.
  22. موسوى بجنوردى، میرزاحسن (1419ق). القواعدالفقهیه (جلد 3). چاپ 1، نشر الهادی.
  23. موسوى قزوینى، على (1427ق). تعلیقة على معالم‌الاصول‏ (جلد 5). دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
  24. نایینى، محمدحسین (1352). ‏اجودالتقریرات‏ (ابوالقاسم خویى، مقرر‏). (جلد 1). مطبعه العرفان.
  25. نایینى، محمدحسین (1376). ‏فوائدالاصول‏ (محمدعلی کاظمى خراسانى، مقرر‏). (جلد 3). جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
  26. نایینى، میرزامحمدحسین غروى (1373ق). منیة‌الطالب (جلد 2). المکتبة‌المحمدیة.
  27. نجفی ایروانی، میرزاعلی (1426ق). حاشیه کتاب المکاسب، صبح‌الصادق.
  28. نجفى، محمدحسن‌بن‌باقر (1404ق). جواهرالکلام (جلد 23). دارالاحیاء‌التراث‌العربی.
  29. نجفی اصفهانى، محمدرضا (1413ق). وقایة‌الاذهان. موسسه آل‌البیت (علیهم‌السلام).
  30. نجم‌آبادى، ابوالفضل (1380). الاصول (جلد 1)‏. موسسه آیت‌الله‌العظمی البروجردی لنشر معالم اهل‌البیت‏ (علیهم‌السلام).
  31. Chitty, Joseph, Chitty on contracts, Sweet & Maxwell (2004). , volume 1.
  32. Dworkin, Ronald (1977). Taking rights seriously, Harvard University Press.
  33. Dworkin, Ronald (1986). Law's Empire, Harvard University Press.
  34. Kelsen, Hans (2002). Introduction to the Problems of Legal Theory, Oxford University Press.
  35. Kelsen, Hans (2008). the pure theory of law, University of California Press.
  36. Marmor, Andrei (2009). Social Conventions From Language to Law, Princeton University Press.
  37. Marmor, Andrei (2010). The Pure Theory of Law (https://plato.stanford.edu/entries/lawphil-theory/).
  38. Marmor, Andrei (2011). Philosophy of Law, Princeton University Press.
  39. Ratnapala, Suri (2009). Jurisprudence, Cambridge University Press.
Statistics
Article View: 486
PDF Download: 394


Journal management system. designed by sinaweb