News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,477,562 |
| PDF Download | 4,501,595 |
بازسازی و تحلیل انتقادی برهان عامّ ابن‌سینا در اثبات وجود نفس | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 9, Volume 27, Issue 69, January 1402, Pages 199-224 PDF (926.98 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2023.245303.1649 | ||
| Authors | ||
| کرامت ورزدار* 1; فاطمه سادات کتابچی2 | ||
| 1دانش آموخته دکتری فلسفه و کلام اسلامیِ دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانش آموخته دکتری رشتۀ فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 21 October 2023, Revise Date: 04 November 2023, Accept Date: 26 November 2023 | ||
| Abstract | ||
| مسئلة اصلی این پژوهش سنجش قوت برهان ابن‌سینا در اثبات وجود نفس در جانداران و هدف از آن بازسازی این برهان و نشان دادن ناکارآمدی آن در اثبات نفس گیاهی است. بوعلی در ابتدای نفس شفا برهانی عامّ را برای اثبات نفوس در تمامی جانداران اقامه می‌کند. این برهان، همان برهان اثبات صورت نوعیّه در همة اجسام است که به اثبات نفس به‌مثابة صورت نوعی اجسام جاندار تخصیص خورده‌است. ازنظر ابن‌سینا، ازآنجاکه مبدأ ویژگی‌های پنج‌گانه، یعنی حس، حرکت ارادی، تغذیه، رشد و تولیدِمثل، صورت جسمی اشیاء نیست؛ پس به ناچار در برخی از اجسام مبدئی به نام نفس وجود دارد که صورت نوعیه یا همچون صورت نوعیّة آن‌هاست و مبدأ ویژگی‌های پنج‌گانه به شمار می‌رود. این برهان که از سنخ استنتاج از طریق بهترین تبیین است، به‌دلیل بررسی‌نکردن تمامی شقوق و رد آن‌ها تامّ نیست. نگارندگان ابتدا این برهان را براساس تقریر خواجه نصیر طوسی و صدرالمتألهین بازسازی می‌کنند و پس از نشان‌دادن ناتمامیّت این دو تقریر، برای دفاع از این برهان، بازسازی مختار خود را براساس بررسی تمامی شقوق محتمل بیان می‌کنند. باوجوداین، این برهان براساس ابتناء به برخی از مبانی فیزیکی باطل‌شده در ردّ مزاج به‌عنوان مبدأ حرکت، توانایی اثبات نفس گیاهی را ندارد. | ||
| Keywords | ||
| ابن‌سینا; اثبات نفس; ادراک; استنتاج از طریق بهترین تبیین; صورت نوعی | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1952 م). أحوال النفس ـ رسالة فی النّفس وبقائها ومعادها (احمد فؤاد الإهوانی، محقق). قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404 ق الف). التعلیقات (عبدالرّحمن بدوی، محقق). بیروت: مکتبة الأعلام الإسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1388). رسالة أضحویّة (در مجموعه رسائل ابن‌سینا). قم: آیت اشراق.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404 ق ب). الشفا (الاهیات). قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404 ق ج). الشفا (الطبیعیات). قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383). طبیعیات دانشنامه علایی (سید محمّد مشکات، مصحح). همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمّدتقی دانش‌پژوه، مصحح). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
اسعدی، علیرضا (1398). درس‌نامه علم النّفس فلسفی. قم: بوستان کتاب.
جوادی آملی، عبدالله ( 1401 ش). رحیق مختوم، شرح حکمت متعالیه. قم: اسراء.
ذاکری، مهدی (بهار و تابستان 1401 ش). بازسازی روش ابن‌سینا در نفس‌شناسی. حکمت سینوی، 26(67)، ص 5-23.
سرل، جان (1399). راز آگاهی (رضا امیررحیمی، مترجم). تهران: آگاه.
سهروردی، یحیی بن حبش (1373). حکمة الإشراق، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981 م). الحکمة المتعالیه فی الأسفار الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). الشواهد الرّبوبیة فی المناهج السلوکیة (سید جلال‌الدین آشتیانی، مصحح). مشهد: المرکز الجامعی للنّشر.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1382). شرح و تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفا (نجفقلی حبیبی، مصحح). تهران: بنیاد حکمت صدرا.
طاهری، اسحاق (1393). نفس و قوای آن از دیدگاه ارسطو، ابن‌سینا و صدرالدّین شیرازی. قم: بوستان کتاب.
عبودیت، عبدالرسول (1391). درآمدی به نظام حکمت صدرایی، جلد سوم: انسان‌شناسی، تهران: سمت.
فخر رازی، محمد بن عمر (1411 ق). المباحث المشرقیّة فی علم الإهیات والطبیعیات، قم: بیدار.
کریمیان صیقلانی، علی (1396). علم النّفس فلسفی در اندیشه ابن‌سینا. قم: نشر ادیان.
مسلین، کیت (1391) درآمدی به فلسفه ذهن (مهدی ذاکری، مترجم). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مصطفوی، سیدحسن سعادت (1400 ش). شرح اشارات و تنبیهات (نمط سوم). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
مصباح، محمّد تقی (1401 ش). شرح جلد هشتم أسفار الاربعه (محمّد سعیدی‌مهر، محقق). قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی (ره).
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1403 ق). شرح الإشارات والتنبیهات مع المحاکمات، قم: دفتر نشر الکتاب.
یاریان، مجید؛ رحیم‌پور، فروغ‌السادات (1396). تأثیر شناخت بدن در نفس‌شناسی ابن‌سینا (بررسی هشت مسئله از علم‌النفس سینوی). حکمت سینوی، 58 (21)، ص 103-122.
Aristotle (2011). De Anima. (Mark Shiffman, Translater). MA: Focus Publishing .
De Boer, Sander (2013). The Science of the Soul: The Commentary Tradition on Aristotle's De anima, c. 1260–c.1360 (Ancient and Medieval Philosophy–Series 1), Leuven University Press.
Frede, Michael (1995). On Aristotle's Conception of the Soul, in Nussbaum, M. C. & A. O. Rorty, Essays on Aristotle's De Anima, Oxford: Clarendon Press.
Miller, Fred (1999). Aristotle's Philosophy of Soul, The Review of Metaphysics, Vol. 53, No. 2, p. 309-337.
Munowitz, M. (2005). Knowing the nature of physical law. London: Oxford University Press.
Oerter, Robert (2006). The Theory of Almost Everything: The Standard Model, the Unsung Triumph of Modern Physics. New York: Plume publisher.
Witt, Charlotte (1995). Dialectic, Motion, and Perception: De Anima Book, Essays on Aristotle's De Anima (Martha Craven Nussbaum & Amélie Rorty, editors). Oxford: Clarendon Press. | ||
|
Statistics Article View: 262 PDF Download: 284 |
||