دانشگاه امام صادق علیه السلام
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق علیه السلام
سامانه جامع رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران
پرتال نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری MSRT
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام - ISC
ISI Web of Science
Scopus Elsevier
SJR
پایگاه دوآج
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID
پایگاه مجلات تخصصی نور - Noormags
بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran
پرتال جامع علوم انسانی - Ensani
پایگاه مرجه دانش - Civilica
پایگاه مرجع مجلات علمی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 News

 Statistics

Number of Journals20
Number of Issues513
Number of Articles4,443
Article View8,508,794
PDF Download4,506,511
میرزائی, . (2023). عدم تحقق تدلیس با سکوت و خودداری از بیان عیب هنگام معامله؛ مطالعه در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران. Islamic Political Thought, 24(2), 255-284. doi: 10.30497/law.2023.244775.3391
اقبال علی میرزائی. "عدم تحقق تدلیس با سکوت و خودداری از بیان عیب هنگام معامله؛ مطالعه در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران". Islamic Political Thought, 24, 2, 2023, 255-284. doi: 10.30497/law.2023.244775.3391
میرزائی, . (2023). 'عدم تحقق تدلیس با سکوت و خودداری از بیان عیب هنگام معامله؛ مطالعه در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران', Islamic Political Thought, 24(2), pp. 255-284. doi: 10.30497/law.2023.244775.3391
میرزائی, . عدم تحقق تدلیس با سکوت و خودداری از بیان عیب هنگام معامله؛ مطالعه در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران. Islamic Political Thought, 2023; 24(2): 255-284. doi: 10.30497/law.2023.244775.3391

عدم تحقق تدلیس با سکوت و خودداری از بیان عیب هنگام معامله؛ مطالعه در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران

پژوهش‌نامه حقوق اسلامی
Article 4, Volume 24, Issue 2 - Serial Number 60, June 1402, Pages 255-284    PDF (588.25 K)
Document Type: مقاله پژوهشی
DOI: 10.30497/law.2023.244775.3391
Author
اقبال علی میرزائی*
استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.
Receive Date: 04 July 2023,  Accept Date: 19 August 2023 
Abstract
قانون مدنی ایران در خصوص وقوع تدلیس با سکوت حکم صریحی ندارد. مطابق با ماده 438 این قانون، به طور کلی، عملیاتی که موجب فریب شود، تدلیس محسوب شده است. به عقیده برخی حقوقدانان، عملیات فریبنده با وقوع فعل یا ترک فعل واقع می‏‌شود. برخی دیگر، «عملیات» را شامل سکوت عمدی نیز می‌دانند. مشابه این اختلاف در میان فقیهان امامیه هم وجود دارد. به نظر برخی، پوشاندن عیب، با انجام اعمالی محقق می‏شود که مورد معامله را سالم و بی‏‌عیب نشان ‏دهد. به نظر دیگران امّا، سکوت و خودداری از بیان عیب، در صورت علم به آن، موجب پوشیده ماندن عیب و سبب تحقق تدلیس است. غالب فقها، حکم شرعی سکوت و اعلام نکردن عیب را بر مبنای غش و تدلیس استوار کرده‏‏‌اند. برخی دیگر، صدق مفهوم عرفی غش در صورت سکوت را دشوار دانسته‌اند، زیرا حیله و فریب با انجام کارهای فریبنده صورت می‌‏گیرد. به‏‌علاوه، وجود قصد فریب و سوءنیت شخص ساکت را عرفاً مسلّم نمی‌دانند. به‏‌ویژه که آنچه در روایات مربوط به غش مورد نهی واقع شده است، انجام امور نیرنگ‌‏آمیز مانند آمیختن مورد معامله با چیزهای دیگر و امثالذلک است.
     در این مقاله، دیدگاه‌‏های فوق‌‏الذکر مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است و این نتیجه حاصل شد که موافقان وقوع تدلیس با سکوت دلایل قانع‌کننده ندارند. همچنین، با دقت در مبانی و دلایل نظریه آنان، معلوم شد که استناد به تدلیس در موارد سکوت، جز شهرت فقهی پشتوانه دیگری ندارد. به‏‌ویژه که حرمت شرعی سکوت و عدم اظهار عیب، نزد بسیاری از فقیهان امامیه ثابت نیست. النهایه روشن شد، وجود «خیار عیب» به عنوان حکم وضعی سکوت و خودداری از بیان عیب، در فقه امامیه قابل پذیرش است.
Keywords
تدلیس; عملیات فریبنده; سکوت; خودداری از بیان عیب; خیار عیب
References
  1. قانون مدنی ایران.
  2. ابن منظور، جمال‌الدین محمدبن‌مکرم (1414ق). لسان‌العرب (جلد 6). بیروت: دار صادر.
  3. 3.اصغری آقمشهدی، فخرالدین و ابویی، حمیدرضا (بهار 1385). حسن نیت در انعقاد قرارداد در حقوق ایران و انگلیس. اندیشه ‏های حقوقی، سال 5، شماره 12، 49-29.
  4. اصفهانی، ابوالحسن (1380). وسیلة‌النجاة مع تعالیق ‌الامام خمینی. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (رحمت‌الله علیه).
  5. امامی، سیدحسن (1389). حقوق مدنی (جلدهای 1 و 4). تهران: اسلامیه.
  6. امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید (1378). حقوق تعهدات (جلد 2: اعمال حقوقی- تشکیل قرارداد). تهران: میزان.
  7. انصاری، مرتضی (1415ق). کتاب المکاسب (جلدهای 1 و 2). بیروت: مؤسسه اعلمی للمطبوعات.
  8. انصاری، مرتضی (بی‏تا). کتاب النکاح (جلد 1). قم: تراث الشیخ‌الاعظم.
  9. اوصیا، پرویز (1371). تدلیس؛ مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه، انگلیس، اسلام و ایران. مجموعه مقالات تحولات حقوق خصوصی (زیر نظر ناصر کاتوزیان)، انتشارات دانشگاه تهران.
  10. ایروانی، میرزاعلی (1384). حاشیه المکاسب (جلد 2). تهران: کیا.
  11. بابایی، ایرج (1383). حقوق بیمه. تهران: سمت.
  12. بازگیر، یدالله (بی‏تا). قانون مدنی در آینه آرای دیوان عالی کشور؛ حقوق خانواده (جلد 1). تهران: فردوسی.
  13. پاکباز، سیامک (1401). شرح قانون مدنی فرانسه؛ اصلاحات 2016 (ترجمه و پژوهش). تهران: نشر میزان.
  14. تبریزی، میرزاجواد (1389). ارشادالطالب فی شرح‌المکاسب (جلد 1). قم: دارالصدیقة الشهیدة.
  15. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1382). فرهنگ عناصرشناسی حقوق مدنی-‌حقوق جزا. تهران: گنج دانش.
  16. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1390). مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد 2). تهران: گنج دانش.
  17. جعفری‏تبار، حسن (1375). مسئولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا. تهران: دادگستر.
  18. جوهری، ابونصر اسماعیل‌بن‏حماد (1407ق). الصحاح تاج‌اللغة و صحاح العربیة (احمد عطار، محقق). (جلد 3 و 6). بیروت: دارالعلم للملایین.
  19. حر عاملی، محمدبن‌حسن (بی‌تا). وسائل‌الشیعه (جلدهای 12 و 17). قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام لاحیاء‌التراث.
  20. حسینی عاملی، سیدمحمدجواد (1419ق). مفتاح‌الکرامة فی شرح قواعدالعلامة (محمدباقر خالصی، محقق). (جلد 11). قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  21. حسینی مراغی، سیدمیرعبدالفتاح (1417ق). العناوین‌الفقهیة. قم: موسسه نشر اسلامی.
  22. حلی، ابن ادریس (1410ق). السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی. مؤسسه نشر اسلامی.
  23. حلی، حسن‌بن‌یوسف (1368). تبصرة‌المتعلمین فی احکام‌الدین (جلد 1). تهران: فقیه.
  24. حلی، حسن‌بن‌یوسف (1414ق). تذکرةالفقها (جلدهای 11 و 12). قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام لاحیاء‌التراث.
  25. حلی، حسن‌بن‌یوسف (1419ق). قواعدالاحکام (جلد 3). قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  26. حلی، حسن‌بن‌یوسف (بی‏تا). تحریرالاحکام‌الشریعة علی مذهب‌الامامیة (جلد 1). مشهد: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
  27. خمینی، سیدروح‌الله (بی‌تا). کتاب البیع (جلدهای 1 و 2). قم: مطبعه مهر.
  28. خوانساری، سیداحمد (1405ق). جامع‌المدارک فی شرح مختصرالنافع (جلد 4). تهران: مکتبة‌الصدوق.
  29. خویی، ابوالقاسم (1377). مصباح‌الفقاهة فی‌المعاملات (جلدهای 1 و 7). (محمدعلی توحیدی، تحریر). قم: داوری.
  30. دهخدا، علی‌اکبر (1335). لغت‏نامه. تهران: سیروس.
  31. روحانی، محمدصادق (‌1412ق). فقه‌الصادق. قم: مدرسه امام‌صادق (علیه‌السلام).
  32. سبحانی، جعفر (1416ق). المواهب فی تحریر احکام‌المکاسب (سیف‌الله یعقوبی اصفهانی، تقریر). قم: مؤسسه امام‌صادق (علیه‌السلام).
  33. سکوتی نسیمی، رضا (پاییز و زمستان 1394). تأثیر تدلیس در نکاح و آثار آن. نشریه علمی-پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، سال 6، شماره 11، 247-213.
  34. سنهوری، عبدالرزاق احمد (1953م). مصادرالحق فی فقه‌الاسلامی، دراسة مقارنة فی فقه‌الغربی (جلد 1). بیروت: دار احیاء‌التراث‌العربی.
  35. شهید اول، شمس ‏الدین محمدبن‌مکی عاملی (1373). لمعة دمشقیة (جلد 1). قم: دارالفکر.
  36. شهید اول، شمس ‏الدین محمدبن‌مکی عاملی (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه‌الامامیة. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  37. شهید ثانی، زین‌الدین جبعی عاملی (‌1386). روضة‌البهیة فی شرح‌اللمعة‌الدمشقیة (سیدمحمد کلانتر، محقق). (جلد 5). جامعة النجف‌الدینیة.
  38. شهید ثانی، زین‌الدین جبعی عاملی (‌بی‌تا). مسالک‌الافهام الی تنقیح شرایع‌الاسلام (جلد 8). تهران: مؤسسه معارف‌الاسلامیه.
  39. شهیدی تبریزی، میرفتاح (‌بی‌تا). هدایة‌الطالب فی اسرارالمکاسب (جلد 1). قم: دارالکتاب.
  40. شهیدی، مهدی (1391). حقوق مدنی6: عقود معین 1؛ بیع، معاوضه، اجاره، قرض و صلح. تهران: مجد.
  41. صفایی، سیدحسین (1382). حقوق مدنی؛ قواعد عمومی قراردادها. تهران: میزان.
  42. صفایی، سیدحسین و امامی، اسدالله (1395). مختصر حقوق خانواده. تهران: میزان.
  43. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1370). حاشیه المکاسب (جلد 2). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  44. طبرسی، میرزاحسین (بی‌تا). مستدرک‌الوسائل و مستنبط‌المسائل. قم: مؤسسه‌آل‌البیت علیهم‌السلام لاحیاء‌التراث.
  45. طریحی، فخرالدین (بی‌تا). مجمع‌البحرین (محمود عادل، محقق). (جلد 3). بی‌جا.
  46. طوسی، ابوجعفر محمدبن‌حسن (1387). المبسوط فی فقه‌الامامیه (جلد 2). تهران: مکتبةالمرتضویة لاحیاءالآثار‌الجعفریة.
  47. قاسم‏زاده، سیدمرتضی (1383). اصول قراردادها و تعهدات. تهران: نشر دادگستر.
  48. کاتوزیان، ناصر (1401). دوره حقوق مدنی؛ قواعد عمومی قرادادها (جلد 5: انحلال قرارداد). تهران: گنج دانش.
  49. کاتوزیان، ناصر(1385). حقوق مدنی؛ خانواده (جلد 1: نکاح و طلاق، روابط زن و شوهر). تهران: شرکت سهامی انتشار.
  50. محسنی قندهاری و آصف، محمد (1426ق). الفقه و مسائل‌الطبیة (جلد 1). قم: بوستان کتاب.
  51. محقق کرکی، نورالدین علی‌بن‌حسین (1414ق). جامع‌المقاصد فی شرح‌القواعد (جلدهای 4 و 13). قم: آل‌البیت علیهم‌السلام لاحیاء‌التراث.
  52. محمدی، ابوالحسن (1374). قواعد فقه. تهران: یلدا.
  53. مصطفوی، سیدمحمدکاظم (1421ق). القواعدالفقهیه (جلد 1). قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  54. مفید، محمدبن‌محمد (1413ق). مقنعه. قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
  55. میرزای قمی، ابوالقاسم (بی‏تا). جامع ‏الشتات فی اجوبة‌السؤالات (جلد 3). بی‏نا.
  56. میرشکاری، عباس (1401). رساله عملی در قراردادها (جلد 1). تهران: شرکت سهامی انتشار.
  57. نجفی، شیخ محمدحسن (1368). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام (جلد 30). تهران: دارالکتب‌الاسلامیه.
  58. نقیبی، ابوالقاسم، تقی‏ زاده، ابراهیم و باقری، عباس (بهار و تابستان 1393). جایگاه حسن نیت در فقه امامیه. پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال 15، شماره 1 (پیاپی39)،  صص. 57-33.
Statistics
Article View: 492
PDF Download: 308


Journal management system. designed by sinaweb