News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 515 |
| Number of Articles | 4,459 |
| Article View | 8,585,797 |
| PDF Download | 4,560,551 |
شناسایی و تحلیل استعارههای ساختاری در تبیین مفهوم امامت و جایگاه اهل بیت (ع) در نهج البلاغه | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 5, Volume 17, Issue 1 - Serial Number 33, July 1402, Pages 87-109 PDF (1.01 M) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2023.244373.3757 | ||
| Authors | ||
| مریم توکل نیا1; یحیی میرحسینی* 2 | ||
| 1فارغ التحصیل دکتری علوم و معارف نهج البلاغه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران. | ||
| Receive Date: 20 March 2023, Revise Date: 29 July 2023, Accept Date: 10 August 2023 | ||
| Abstract | ||
| مهمترین مؤلفه هویتی شیعه، امامت و ولایت اهل بیت(ع) است که عامل تمایزبخش این مذهب، از دیگر مذاهب اسلامی است. این مفاهیم، بسامد بالایی در سخنان اولین امام شیعیان دارد؛ به نحوی که بازتاب فراوان آن در نهج‌البلاغه مشهود است. در این میان نکته شایان توجه، بهره گسترده حضرت علی(ع) از استعارههای مفهومی است؛ چه آنکه نیاز داشتند قوای شناختی مخاطبان خود را به خدمت گرفته و با استفاده از مفاهیم ملموس و محسوس، مراحل فهم و درک جایگاه امامت را آسان‌تر نمایند. در این نوشتار بر اساس زبان‌شناسی شناختی و با استفاده از رویکرد لیکاف و جانسون در استعاره‌ها، مهمترین استعارههای مفهومی از نوع ساختاری، در تبیین مفهوم امامت و جایگاه اهل بیت(ع) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان دهنده شش حوزه مبدأ است که بر مفاهیم متناظر در حوزه مقصد، نگاشت داده شده‌اند. پربسامدترین‌ها، حوزه‌های مفهومی «نور»، «سفر و حرکت» و «حیات و ممات» است. توجه به این نگاشت‌ها، اثر شایان توجهی در امر فهم و شرح نهج‌البلاغه خواهد داشت. | ||
| Keywords | ||
| امامت; اهل بیت (ع); حضرت علی (ع); نهج‌البلاغه; استعارههای مفهومی; استعاره ساختاری | ||
| References | ||
|
نهج البلاغه.
آقا جمال خوانسارى، محمد (1366ش)، شرح بر غرر الحکم، تهران: دانشگاه تهران.
آمدی، سیف‌الدین (1423ق)، أبکار الأفکار، قاهره: دار الکتب.
ابن ابی الحدید (1404ق)، شرح نهج البلاغة، به کوشش محمد ابراهیم، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
ابن سیده، على بن اسماعیل (1421ق)، المحکم و المحیط الأعظم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابن میثم بحرانی، میثم بن علی (1385ش)، شرح نهج البلاغه، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی.
ارفع، سیدکاظم (1378ش)، ترجمه روان نهج البلاغه، تهران: فیض کاشانی.
ازهری، محمد بن احمد (بی‌تا)، تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث.
ایمانیان، حسین؛ نادری، زهره (1392ش)، «استعارههای جهتی نهج‌البلاغه از بعد شناختی»، پژوهشنامه نهج البلاغه، شماره 4، صص73-92.
براتی، مرتضی (1395ش)، «بررسی استعاره مفهومی نور در قرآن کریم با رویکرد شناختی»، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، شماره 23، صص59-39.
بیدادیان، فهیمه (1395ش)، «بررسی استعارههای مفهومی و طرح‌واره های تصوری در صحیفۀ سجادیه»، زبان و شناخت، شماره1، صص 31-61.
پاکتچی، احمد؛ شیرزاد، محمد حسن؛ شیرزاد، محمد حسین (1398ش)، «معناشناسی تاریخی و فرهنگی سَبیل در قرآن کریم»، مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، شماره 65، صص 69-71.
توکل‌نیا، مریم؛ میرحسینی، یحیی؛ حسومی، ولی الله (1399ش)، «دراسة تحلیلیة حول الاستعارات المفاهیمیة عن الحیاة بعد الموت فی نهج البلاغة»، دراسات حدیثه فی نهج البلاغه، شماره 7: (صص95-110).
توکل‌نیا، مریم؛ میرحسینی، یحیی؛ حسومی، ولی الله (1397ش)، «کارکرد استعارههای مفهومی در تبیین مفهوم خدا در نهج البلاغه»، پژوهش‌های نهج البلاغه، شماره 58، صص 171-189.
جوهری، اسماعیل (1407ق)، الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، بیروت: دار العلم.
حاجی بابایی، مجید (1391ش)، «رویکردی تاریخی به تحول مفهوم خلافت در عصر خلفای سه‌گانه»، فصلنامه پژوهشنامه تاریخ اسلام، شماره8، صص7-27.
حائری قزوینی، سید محمدکاظم (1381ش)، شرح نهج البلاغه، بیروت: مطبعه عمر منیمنه.
حسینی، مطهره؛ قائمی‌نیا، علیرضا (1396ش)، «استعاره مفهومی رحمت الهی در قرآن کریم»، فصلنامه ذهن، شماره69، صص27-52.
خوئى، میرزا حبیب الله (1358ش)، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهران: مکتبة الإسلامیة.
دنبلی خویی، ابراهیم بن حسین (بی‌تا)، درة النجفیه فی شرح نهج‌البلاغه، بی‌جا: بی‌نا.
راغب اصفهانى، حسین (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دار العلم.
شوالیه، ژان؛ آلن، گربران (1378ش)، فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
شهیدی، سیدجعفر (1380ش)، ترجمه نهج البلاغه، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
شیرزاد، محمدحسن (1398ش)، کاربرد الگوهای انسان‌شناسی حمل و نقل در تفسیر قرآن کریم، رساله دکتری علوم قرآن و حدیث، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
صبحی صالح (1370ش)، فرهنگ نهج البلاغه، ترجمه مصطفی رحیمی‌نیا، تهران: انتشارات اسلامی.
صعیدی، عبدالفتاح (1410ق)، الافصاح فی فقه اللغة، قم: مکتب الاعلام.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1410ق)، العین، قم: دار الهجرة.
فیض الاسلام اصفهانی، سیدعلی نقی (1381ش)، ترجمه و شرح نهج البلاغه، تهران: فقیه.
قرشی بنابی، علی اکبر (1387ش)، قاموس القرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
کاشانی، ملافتح الله (1378ش)، تنبیه الغافلین و تذکرة العارفین، تهران: انتشارات پیام حق.
کووچش، زلتان (1394ش)، استعاره در فرهنگ جهانی‌ها و تنوع، ترجمه نیکتا انتظام، تهران: سیاهرود.
لاهیجی، عبدالرزاق بن علی (1387ش)، گوهر مراد، تهران: نشر سایه.
قائمی‌نیا، علیرضا (1390ش)، معناشناسی شناختی قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
لیکاف، جورج؛ جانسون، مارک (1397ش)، استعاره‌هایی که با آن‌ها زندگی می‌کنیم، ترجمه جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
مدرس وحید، احمد (بی‌تا)، شرح نهج البلاغه، قم: خیام.
مصطفوی، حسن (1360ش)، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مکارم شیرازی، ناصر (1375ش)، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
میرحسینی، یحیی (1396ش)، «تاریخ انگاره امت وسط و مقایسه آن با برساخت‌های معنایی واژه»، مجموعه قرآن‌پژوهی و تاریخ انگاره‌ها، به کوشش فرهنگ مهروش، تهران: پژوهشکده قرآن و عترت.
نزهت، بهمن (1388ش)، «نماد نور در ادبیات صوفیه»، مطالعات عرفانی، ش9، صص155-184.
نواب لاهیجی، محمد باقر بن محمد (1379ش)، شرح نهج‌البلاغه، تصحیح محمدمهدی جعفری، تهران: میراث مکتوب.
Lakoff, George Johnson, Mark (1980); Metaphors We live by; Chicago:The University Of Chicago Press. Feldman, e.g. and Narayanan, S. (2004); Embodied meaning in a neural theory of language. Brain and Language, 89, No 2, p: 385–392. Grady, J. E. (2007); “Metaphor”, in The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics, ed. Dirk Geeraerts and Hubert Cuyckens, Oxford: Oxford University Press. | ||
|
Statistics Article View: 344 PDF Download: 344 |
||