News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,322 |
| PDF Download | 5,345,367 |
نقش عقل فعال در شایستگی نبی برای ریاست و رهبری جامعۀ سیاسی از دیدگاه ابن‌سینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 8, Volume 27, Issue 69, January 1402, Pages 173-198 PDF (878.23 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2023.244318.1619 | ||
| Author | ||
| احمد جهانی نسب* | ||
| دانش آموخته دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، مازندران، ایران | ||
| Receive Date: 26 February 2023, Revise Date: 27 September 2023, Accept Date: 30 September 2023 | ||
| Abstract | ||
| مبحث ضرورت وجود نبی در رهبری مدینه و نسبت نبوت با سیاست در فلسفۀ اسلامی از دیرباز، موردتوجه فراوان بوده است. ابن‌سینا نیز دراین‌باره اتصال نبی به عقل فعال به‌عنوان موجودی مجرد و مستقل از نفس، و برقراری رابطه میان نبی با سیاست در تئوریزه‌کردن زعامت و رهبری اتباع مدینه را مطرح کرده است؛ ازاین‌رو، تبیین چگونگی اتصال نبی به عقل فعال، و پیوند نبوت و سیاست براساس منابع دینی و حکمت سینوی از دستاوردهای بوعلی در فلسفۀ سیاسی است؛ بدین ترتیب، در پژوهش حاضر، درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش بوده‌ایم که شیخ‌الرئیس بر چه اساس، بر رابطۀ نبوت و سیاست صحه گذاشته و طبق کدام مبنای نظری، نبی را شایستۀ زعامت و رهبری مدینه دانسته است. در این تحقیق، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلیِ موردی، بر یک مورد واحد و مشخص در آرای سیاسی ابن‌سینا متمرکز شده و با بهره‌گیری از رویکرد تفسیری- تفهمی ازنوع هرمنوتیک روش‌شناسانۀ ویلهلم دیلتای نتیجه گرفته‌ایم شرط اتصال نبی به عقل فعال به‌عنوان حلقۀ واسط عالم محسوس با عالم معقول، راهبریِ سیاسی و دینی وی درخصوص اتباع مدینه را نیز توجیه می‌کند و بدین صورت، نبی بهواسطۀ داشتن سه ویژگی قوۀ عقلیۀ قوی، قوۀ متخیله و قوۀ متصرفه بهمثابۀ منشأ صدور اعجاز، لازمۀ رهبری مدینه بهسوی سعادت دنیوی و رستگاری اخروی به‌شمار می‌آید. ریاست فاضلۀ نبی با اتصال قوۀ متخیله و نفس ناطقۀ نبی، یعنی اتصال عقل مستفاد به عقل فعال و همچنین تجلی پدیدۀ وحی، به حد اعلای سعادت می‌رسد و دیگران را نیز به‌سمت این سعادت هدایت می‌کند. بوعلی قوۀ عقلیۀ نبی را مستعد دریافت پرتو نورانی عقل فعال دانسته است که به مرتبۀ عقل قدسی دست می‌یابد؛ ازاین‌رو، این اتصال موجب می‌شود مردم فقدان آن را در خود ببینند و از قوانین شریعتِ ابلاغ‌شده ازجانب نبی پیروی کنند؛ بنابراین، حصول اتباع به سعادت حقیقی، لزوم رهبری نبی را به‌دلیل اتصال به عقل فعال و دریافت وحی ازمنظر ابن‌سینا اثبات می‌کند. | ||
| Keywords | ||
| ابن‌سینا; عقل فعال; عنایت الهی; قوۀ عاقله; قوۀ متخیله; نبی; وحی | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1393). سخن ابن‌سینا و بیان بهمنیار. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383). الإشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1368). اشارات و تنبیهات: طبیعیات، الهیات، عرفان و تصوف (حسن ملکشاهی، مترجم). تهران: سروش.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1377). الهیات نجات (سید یحیی یثربی، مترجم). تهران: فکر روز.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1373). برهان شفاء (مهدی قوام صفری، مترجم). تهران: فکر روز.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1326). تسع رسائل فی الحکمة والطبیعیات: فی السیاسة النبوات. قاهره: دار العرب للبستانی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379 الف). التعلیقات. قم: دفتر تبیلغات اسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1978 م). التعلیقات علی حواشی کتاب «النفس» لأرسطاطالیس: ارسطو عند العرب (عبدالرحمان بدوی، محقق). کویت: وکالة المطبوعات.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1360). رسائل ابن‌سینا (ضیاء‌الدین دُرّی، مترجم). تهران: مرکزی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1400 ق). رسائل ابن‌سینا: رسالة فی الفعل والإنفعال وأقسامهما. قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404 ق). الشفاء: إلهیات (ابراهیم مدکور، مصحح و مقدمه‌نویس). قم: مکتبة آیة الله مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1371). المباحثات (محسن بیدارفر، محقق). قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد (عبدالله نورانی، به‌کوشش). تهران: دانشگاه تهران و دانشگاه مک‌گیل کانادا.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1364). النجاة. تهران: مرتضوی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379 ب). النجاة من الغرقِ فی البَحر الضلالات (محمدتقی دانش‌پژوه، مترجم). تهران: دانشگاه تهران.
اخوان کاظمی، بهرام (1394). پیوستگیِ نبوت و سیاست در فلسفۀ سیاسی ابن‌سینا. دوفصلنامۀ انسان‌پژوهی دینی، 12(33)، 163-181.
اخوان کاظمی، بهرام (1382). عدالت در اندیشه‌های سیاسی اسلام. قم: بوستان کتاب.
بستانی، احمد؛ و قادری، حاتم (1387). تخیل، نبوت و سیاست در فلسفۀ ابن‌سینا. خردنامۀ صدرا، -(54)، ص 60-72.
جابری، محمد عابد (1397). ما و میراث فلسفی‌مان: خوانشی نوین از فلسفۀ فارابی و ابن‌سینا (سید محمد آل‌مهدی، مترجم). تهران: نشر ثالث.
جهانی‌نسب، احمد (1401 ش). چهار گفتار درباب نظریه‌پردازی دولت: سنت آگوستین، ابن‌سینا، ابن‌خلدون و ماکیاولی. ساری: هاوژین.
حلبی، علی‌اصغر (1372). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در ایران و جهان اسلامی. تهران: بهبهانی.
دادجو، ابراهیم (1396). علم‌النفس مشائیان مسلمان. تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر.
داودی، علی‌مراد (1389). عقل در حکمت مشاء. تهران: حکمت.
دیلتای، ویلهلم (1391). دانش هرمنوتیک و مطالعۀ تاریخ (منوچهر صانعی دره‌بیدی، مترجم). تهران: ققنوس.
رحیم‌پور، فروغ السادات؛ و زارع، فاطمه (1391). نقش عقل فعال در مسئلۀ نبوت ازمنظر ابن‌سینا و ملاصدرا. آموزه‌های فلسفۀ اسلامی، 7(10)، ص 143-161.
رحیمیان، سعید؛ و رهبری، مسعود (1390). جایگاه معرفت‌شناختی عقل فعال در اندیشۀ ابن‌سینا. فصلنامۀ اندیشۀ دینی، -(38)، ص 71-94.
ژیلسون، اتین (1395). تاریخ فلسفۀ مسیحی در قرون وسطا(رضا گندمی نصرآبادی، مترجم). قم: دانشگاه ادیان و مذاهب؛ تهران: سمت.
سجادی، جعفر (1373). فرهنگ و معارف اسلامی. تهران: دانشگاه تهران.
شایگان، داریوش (1397). هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی (باقر پرهام، مترجم). تهران: آگه.
شریف‌فخر، فاطمه (1392). اتصال عقل به عقل فعال در اندیشۀ فلسفی ابن‌سینا. پژوهش‌های فلسفی- کلامی، 15(2)، ص 97-119.
شکوری، ابوالفضل (1398). فلسفۀ سیاسی ابن‌سینا و تأثیر آن بر ادوار بعدی. قم: عقل سرخ.
طباطبائی، جواد (1377). زوال اندیشۀ سیاسی در ایران: گفتار در مبانی نظری انحطاط ایران. تهران: کویر.
علیخانی، علی‌اکبر (1386). سیاست نبوی: مبانی، اصول، راهبردها. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
عمید زنجانی، عباسعلی (1387). مبانی اندیشۀ سیاسی اسلام. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
عنایت، حمید (1379). بنیاد فلسفۀ سیاسی در غرب: از هراکلیت تا هابز. تهران: زمستان.
فارابی، محمد بن محمد (1995 م). آراء أهل مدینة الفاضلة ومضاداتها (علی ابوملحم، محقق). بیروت: دار ومکتبة الهلال.
کوربن، هانری (1387). ابن‌سینا و تمثیل عرفانی (انشاءالله رحمتی، مترجم). تهران: جامی.
کوربن، هانری (1373). تاریخ فلسفۀ اسلامی (جواد طباطبائی، مترجم). تهران: کویر.
محمدی‌کیا، طیبه (1386). مفهوم نبی و جایگاه آن در فلسفۀ سیاسی ابن‌سینا. فصلنامۀ علوم سیاسی، 10(37)، ص 141-179.
موسوی، سید محمد (1386). هرمنوتیک بهمثابۀ روش در اندیشۀ سیاسی. فصلنامۀ علوم سیاسی، 4(7)، ص 161-186.
نصر، حسین (1383). سنت عقلانی اسلامی در ایران (سعید دهقانی، مترجم). تهران: قصیده‌سرا.
یوسفی‌راد، مرتضی (1387). مفهوم‌شناسی فلسفۀ سیاسی مشاء. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
Davidson, H. A. (1992). Alfarabi, Auicenna and Auerroes on Intellect. Oxford: Oxford University Press.
Dilthey, W. (1989). Selected Worlds. Introduction to Human Science (vol 1). Princeton University Press.
Legenhausen, H. M. (2013). Ibn-Sina's Practical Philosophy. Religious Inquiries, 2(3), p 5-27.
Rosenthal, E. J. (2009). IBN-SINA: The Synthesis, Political Thought in Medieval Islam. New York: Cambridge University Press.
Strauss, L. (1995). Philosophy and Law: Contributions to the Understanding of Maimonides and His Predecessors (E. Adler, Translator and Introduction Writer). Albany: State University of New York Press. | ||
|
Statistics Article View: 884 PDF Download: 390 |
||