News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,346 |
| PDF Download | 5,345,442 |
جایگاه پرورش تفکر مبتنی بر فلسفۀ تربیتی اسلام در رسانۀ تلویزیون | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| Volume 11, Issue 20, January 1402, Pages 99-132 PDF (889.99 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/esi.2023.244795.1640 | ||
| Authors | ||
| محمدحسین بخشی زاده مقدم1; فهیمه انصاریان* 2; معصومه صمدی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه تربیت و مشاوره، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| 2استادیار گروه تربیت و مشاوره، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
| 3دانشیار گروه تعلیم‌وتربیت اسلامی، پژوهشگاه مطالعات آموزشوپرورش، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 03 April 2023, Revise Date: 18 September 2023, Accept Date: 19 July 2023 | ||
| Abstract | ||
| هدف از پژوهش حاضر، بررسی امکان و جایگاه پرورش تفکر مبتنی بر فلسفۀ تربیتی اسلام در رسانۀ تلویزیون با تکیه بر آرای حکمت متعالیه و با تأکید بر قرائت علامه طباطبایی بوده است و برای انجام‌دادن تحقیق، از روش استنتاجی و تحلیل مضمون استفاده کرده‌ایم. این پژوهش کیفی با رویکرد استنتاجی- تحلیلی در دو بخش کیفی اجرا شده است: در بخش اول، برپایۀ ادبیات نظری پژوهش درخصوص مفهوم و هدف تفکر که در پژوهش دیگر استنتاج شده است، مؤلفه های پایۀ تفکر با استفاده از روش بازسازی فرانکنا استنتاج شد. این مؤلفه ها عبارت‌اند از: تفکر حسی، خیال انگیزی خلاقانه و تفکر منطقی- استدلالی. در بخش دوم کوشیده‌ایم برپایۀ گزاره های مفهوم، هدف و مؤلفه های تفکر، با بهره گیری از دیدگاه‌های خبرگان حوزۀ رسانه و تربیت، نسبت پرورش تفکر با تلویزیون و امکان آن را بررسی کنیم. با استفاده از روش تحلیل مضمون، طی مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته با خبرگان، در سه مرحلۀ کدگذاری پایه، سازمان دهنده و فراگیر، امکان پرورش‌یافتن تفکر در تلویزیون ذیل سه دیدگاه اصلی استنباط شد. نتایج پژوهش به شبکۀ مضامین مستخرج از دیدگاه‌های خبرگان، شامل «تلویزیون، جایگاه پرورش تفکر»، «تلویزیون، جایگاه واسطیِ پرورش تفکر» و «تلویزیون، عدم جایگاه پرورش تفکر» می‌پردازد و درمجموع، براساس تحلیل نتایج مضامین و برپایۀ ادبیات نظریِ پژوهش، دیدگاه مختار این پژوهش با دیدگاه دوم تناسب داشته است. تلویزیون دارای جایگاه واسطی در پرورش‌یافتن تفکر است که می‌توان آن را عبارت از «جایگاه دستیاریِ تربیتی در نظام تربیتی برمَدار برانگیختگی و گشودگی» تعریف کرد و پنج اصل محوری بدین شرح را برای آن برشمرد: رابطۀ دستیاری با نهاد سنتیِ تربیت، نقش مقدماتی و برانگیختگی در فرایند پرورش تفکر، حد گشودگی در فرارَوَندگی (سِیر ظاهر به باطن)، مقابله با تهدیدها در دوسویۀ «تلویزیون- مخاطب»، و ساختارچینی طراحی برپایۀ فرصت نگری و مخاطب فعال. | ||
| Keywords | ||
| پرورش تفکر; تلویزیون; واقع‌بینیِ فرارَوَنده; خیال‌انگیزیِ خلاقانه; تفکر منطقی; دستیاریِ تربیتی; برانگیختگی | ||
| References | ||
|
باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس؛ و توسلی، طیبه (1389). رویکردها و روشهای پژوهش در فلسفۀ تعلیم‌وتربیت. تهران: نشر پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. نسخۀ الکترونیک در نرم‌افزار فیدیبو. باهنر، ناصر (1387). رسانهها و دین: از رسانههای سنتی اسلامی تا تلویزیون. تهران: مرکز تحقیقات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران. باهنر، ناصر (1392). دین، رسانه و کودک. تهران: اتحادیۀ رادیو و تلویزیونهای اسلامی. بخشیزاده، محمدحسین؛ انصاریان، فهمیه؛ باهنر، ناصر؛ و صمدی، معصومه (1400). بازسازی اصول پرورش تفکر براساس هستیشناسی اسلامی به‌قرائت علامه طباطبایی. فصلنامۀ تحقیقات بنیادین علوم انسانی، 7(25)، 47-68. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1383). الشواهد الربوبیة (محمدجواد مصلح، مترجم). تهران: سروش. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة (جلد 4). بیروت: دار احیاء التراث العربی. طباطبایی، سید محمدحسین (1374). تفسیر المیزان (جلد 2). قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. طباطبایی، سید محمدحسین (1375). المیزان فی تفسیر القرآن (جلد 5). قم: مؤسسۀ نظر اسلامی. طباطبایی، سید محمدحسین (1386). اصول فلسفه و روش رئالیسم (جلد 1 و 2). تهران: صدرا. طباطبایی، سید محمدحسین (1387). رسالة الولایة (مجموعۀ رسایل). قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی. طباطبایی، سید محمدحسین (1390). نهایة الحکمة. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی. عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و شیخزاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکۀ مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی. اندیشۀ مدیریت راهبردی، 5(2)، 151-198. علم‌الهدی، جمیله (1398). نظریۀ اسلامی رشد انسان. تهران: دانشگاه شهید بهشتی. گیل، دیوید؛ و آدامز، بریجت (1384). الفبای ارتباطات (رامین کریمیان، مهران مهاجر و محمد نبوی، مترجمان). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها. لیتل‌جان، استیفن (1384). نظریه‌های ارتباطات (سید مترتضی نوربخش و سید اکبر میرحسنی، مترجمان). تهران: جنگل. محمدپور، احمد (1389). روش تحقیق کیفی ضدروش (جلد 1). تهران: جامعه‌شناسان. مک‌کوایل، دنیس (1387). مخاطب‌شناسی (مهدی منتظرقائم، مترجم). تهران: دفتر مطالعات و توسعۀ رسانهها. مهدی‌زاده، سید محمد (1391). نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: همشهری. نوذری، محمود (1380). بایسته‌های اساسیِ پژوهش در تعلیم‌وتربیت اسلامی. روش‌شناسیِ علوم انسانی، 7(28)، 34-51. هال، استوارت (1382). کدگذاری و کدگشایی: مطالعات فرهنگی (شهریار وقفی‌پور و نیما مَلِک، مترجمان). تهران: پژوهش‌های سیما. هال، استوارت (1387). رمزگذاری و رمزگشایی در گفتمان تلویزیون. در: نظریه‌های ارتباطات مفاهیم انتقادی در مطالعات رسانه‌ای و فرهنگی (سعیدرضا عاملی, سرویراستار)، 265-300. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. Hall, S. (1997). Encoding/Decoding. In: P. Marris and S. Thornham. Meda Studies: A Reader, 41-49. Wendy, H.; and Jefferson, T. (2000). Doing Qualitative Research Differently, Free Association, Narrative and the Interview Method. London: Sage. | ||
|
Statistics Article View: 396 PDF Download: 509 |
||