
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 509 |
Number of Articles | 4,399 |
Article View | 8,252,203 |
PDF Download | 4,248,146 |
مالکیت مراعی؛ مفهوم و مصادیق | ||
پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
Article 2, Volume 25, Issue 1 - Serial Number 63, January 1403, Pages 1-32 PDF (648.02 K) | ||
Document Type: مقاله پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/law.2023.243942.3334 | ||
Authors | ||
سیدمصطفی محقق داماد1; علی ساعتچی* 2; محمدهادی جواهرکلام3 | ||
1استاد، گروه حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
2استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
3استادیار، گروه حقوق خصوصی و اقتصادی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
Receive Date: 27 November 2022, Accept Date: 01 July 2023 | ||
Abstract | ||
در پژوهش حاضر، مفهوم و مصادیق «مالکیت مُراعی» و مهمترین احکام و آثار آن، با روش توصیفی تحلیلی، از منظر فقه امامیه و حقوق ایران مورد مطالعه قرارگرفته است. در تحقیق پیشرو با این پرسشها مواجه بودیم که مفهوم مالکیت مراعی چیست و با مفاهیم مشابه، نظیر مالکیت متزلزل، مالکیت موقت و مالکیت معلق چه وجوه افتراقی دارد؟ بهعلاوه، مهمترین مصادیق مالکیت مراعی در نظام فقهی و حقوقی کدام است؟ وانگهی، چه احکام و آثاری بر مالکیت مراعی بار میشود و سبب تمایز آن از مفاهیم مشابه میگردد؟ پس از مطالعه گسترده در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران، این نتیجه حاصل شد که مالکیت مراعی بدان معناست که قطعی شدن مالکیتِ منتقلالیه، منوط به تعیین تکلیف یک وضعیت احتمالی دیگر است؛ بدین نحو که با منتفی شدن مانعِ احتمالی کشف میشود که انتقالگیرنده از آغاز مالک مال بوده است و با اثرگذاری مانع، معلوم میگردد که هیچگاه منتقلالیهِ ظاهری، مالک مال مورد انتقال نشده است؛ چنانکه ماده 878 قانون مدنی ایران مالکیت مراعی را در همین معنا بهکار برده است. بدین ترتیب، تفاوت مالکیت مراعی با مفاهیم مشابه، بهویژه مالکیت متزلزل آشکار میشود. مهمترین مصادیق قانونی یا شرعی مالکیت مراعی عبارت است از: مالکیت ورثه نسبت به ترکه پیش از ادای دیون مورّث، مالکیت ورثه نسبت به ترکه غیرمنقول معادل سهم زوجه متوفی، مالکیت حمل نسبت به ترکه یا موصیبه، مالکیت زن نسبت به نفقه، مالکیت خریداران بعدی در بیع متضمن احدی از خیارهای قراردادی، مالکیت خریداران بعدی حصه مشاع پیش از اخذ به شفعه توسط شفیع، مالکیت عامل و مالک در عقد مضاربه و النهایه مالکیت مغصوبعنه در بدل حیلوله. همچنین نمونههای بارز مالکیت مراعی با منشأ ارادی و قراردادی، شامل بیع معلق، خیار شرط و شرط فاسخ است، اگر طبق توافق اثر قهقرایی برای آنها مقرر شده باشد. لذا پیشنهاد میشود ضمن پرهیز از اختلاط مفاهیم، دکترین حقوقی و رویه قضایی، بر اساس ضابطه پیشگفته، مالکیت مراعی را بر مصادیق مشابه دیگر، با احکام و آثار یادشده، تطبیق داده و اعمال نمایند. | ||
Keywords | ||
مالکیت مراعی; مالکیت متزلزل; مالکیت موقت; وضعیت مراعی; مصادیق مالکیت | ||
References | ||
| ||
Statistics Article View: 1,500 PDF Download: 710 |