
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 508 |
Number of Articles | 4,393 |
Article View | 8,242,962 |
PDF Download | 4,234,536 |
همایندی ادراک دانشآموزان دربارۀ نقش متوازن خانواده و مدرسه در تربیت دینی: پژوهشی پدیدارشناختی | ||
علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
Volume 11, Issue 20, January 1402, Pages 5-33 PDF (682.28 K) | ||
Document Type: علمی - پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/esi.2023.244238.1609 | ||
Authors | ||
فاطمه شاکری صفت1; منصوره حاج حسینی* 2; محمد خدایاری فرد3 | ||
1دانشآموختۀ کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
2استادیار گروه مشاوره و روانشناسی تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
3استاد گروه مشاوره و روانشناسی تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
Receive Date: 16 January 2023, Revise Date: 12 August 2023, Accept Date: 19 May 2023 | ||
Abstract | ||
پژوهش حاضر بهمنظور بررسی نقش خانواده و مدرسه در تربیت دینی و ادراک دانشآموزان دربارۀ همایندی میان آنها با رویکرد کیفی و با استفاده از روش پدیدارشناختی انجام شد. مشارکتکنندگان در این تحقیق، هجده دانشآموز دختر از مقطع متوسطه بودهاند که با استفاده از روش انتخاب هدفمند گزینش و براساس اصل اشباع به فرایند پژوهش وارد شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبۀ نیمه ساختاریافته بود و داده های بهدستآمده با استفاده از روش اسمیت تحلیل شد. یافته های پژوهش در چهار مقولۀ نقش خانواده و مدرسه در دینداری، همایندی/ تعارض میان آنها، راهبرد دانش آموزان در مواجهه با تعارض و راهکار پیشنهادی جهت ارتقای همایندی دسته بندی شد. نقش خانواده در بُعد مثبت، شامل الگوی عملگرا، جلب مشارکت خانوادگی و انعطاف پذیری در آداب دینی، و در بُعد منفی، مشتمل بر انفعال در تربیت دینی و تعارضهای خانوادگی بوده است. نقش مدرسه در بُعد ثمربخش با توانمندی های معلم، انعطافپذیری و احترام در رفتار مرتبط بوده و در بُعد تخریب کننده، رفتارهای خشن و تبعیض آمیز، و اجبار بدون آگاهی بخشی شناسایی شد. در بُعد همایندی مدرسه و خانواده، طیفی وسیع، از همایندی کامل تا اختلاف در روشهای تربیتی و مبانی اعتقادی دیده شد و اهداف این دو بافت نیز دارای تنوع و طیفی وسیع بود. نتیجۀ همایندی، تقویت و رشد دانشآموزان در باورهای دینی و نتیجۀ ناهمایندی، سردرگمی آنان، اجبار به گزینش یک سو و گاه انحراف آنها از مسیر برنامهریزیشده بهسمت دینداری بوده است. در بُعد راهبردها، سه شیوۀ قانونمداری، همراهی با خانواده و انتخاب مسیر بهینه دیده شد. جهت ارتقای همایندی، سه راهکار آگاهی از ویژگیهای نوجوانان، تعامل بهتر خانواده و مدرسه، و تشویق دانش آموزان پیشنهاد شد. | ||
Keywords | ||
تربیت دینی; همایندی خانواده و مدرسه; تعامل خانواده و مدرسه; تعارض تربیتی | ||
References | ||
اسپیلکا، برنارد؛ هود، رالف دبلیو.؛ هونسبرگر، بروس؛ و گرساچ، ریچارد (1400). روانشناسی دین براساس رویکرد تجربی (محمد دهقانی، مترجم). تهران: رشد. استراوس، انسلم؛ و کوربین، جولیت (1397). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینهای (ابراهیم افشار، مترجم). تهران: نشر نی. اسدنژاد، فرزانه (۱۳۹۳). مقایسۀ نقش خانواده و مدرسه در جامعهپذیری دینی دانشآموزان دختر مقطع متوسطۀ فیروزآباد فارس. (پایاننامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه یزد، یزد، ایران. افشارمنش، محمود (۱۳۹۷). موانع و تهدیدهای فرارویِ همکاری خانواده و مدرسه برای ارتقای تربیت دینی دانشآموزان دورۀ ابتدایی ازنظر کارشناسان تربیت دینی. معرفت، ۲۵۴، ۷۱-۱۰۱. افشارمنش, محمود؛ و نوذری، محمود (1400). راهکارهای همکاری خانه و مدرسه درراستای تقویت تربیت دینی دانشآموزان دورۀ ابتدایی. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 1(4), 7-30. امامی سیگارودی، عبدالحسین؛ دهقان نیری، ناهید؛ رهنورد، زهرا؛ و نوری، سعیدعلی (1391). روششناسی تحقیق کیفی. پدیدارشناسی پرستاری و مامایی جامعنگر. 66، 154-162. برک، لورا (1400). روانشناسی رشد از لقاح تا کودکی (یحیی سیدمحمدی، مترجم). تهران: ارسباران. حاجحسینی، منصوره (1389). روانشناسی رشد: ابعاد تحول آدمی در گسترۀ حیات. تهران: جهاد دانشگاهی. خطیب زنجانی، نازیلا؛ و فرجاللهی، مهران (1391). عوامل مؤثر در اشاعۀ مفاهیم و باورهای دینی بین دانشآموزان دورۀ راهنمایی و متوسطۀ منطقۀ 2 تهران. روانشناسی تربیتی، 8(25)، 20-25. رحمانپور، محمد؛ و بختیار نصرآبادی، حسنعلی (1390). بازاندیشی در معنا، جایگاه، چالشها و آثار عادتدادن در فرایند تربیت اسلامی. معرفت، 14(160)، 59-72. رضاییان، حمید؛ و توتونچی، بهاره (1398). پیشبینی هویت دینی فرزندان براساس الگوهای تعاملی خانواده، دینداری والدین و تفکر انتقادی نوجوان. مطالعات زن و خانواده، 7(3/15)، 108-129. زربخش، محمدرضا؛ رستمنژاد، مریم؛ محمدی تیلهنویی، سمیه؛ و سلیمانی سبینی، شهربانو (1399). رابطۀ جوّ عاطفی- اجتماعی مدرسه و انگیزش تحصیلی با خودکارآمدیِ تحصیلی. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 13(5/63)، 505-512. سفیری، خدیجه؛ کمالی، افسانه؛ و مصلح، نرجسخاتون (1394). بررسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی خانواده و مشارکت دینی با هویت دینی نوجوانان. جامعهشناسی ایران، ۱۵(3)، ۱62-۱9۸. سیف، علیاکبر (1400). روانشناسی پرورشیِ نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: دوران. کرین، ویلیام (1400). نظریههای رشد: مفاهیم و کاربردها (غلامرضا خوینژاد و علیرضا رجایی، مترجمان). تهران: رشد. گال، مردیت دامین؛ بورگ، والتر؛ و گال، جویس (1400). روشهای تحقیق کمّی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی. تهران: سمت. محسنی، نیکچهره (1397). نظریهها در روانشناسی رشد. تهران: جاجرمی. نازکتبار، حسین؛ و ویسی، رضا (۱۳۸۷). واکاوی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی خانواده با تحصیل فرزندان. فرایند مدیریت و توسعه، ۲۱، 121-149. Bandura, A. (1992). Social Cognitive Theory of Social Referencing. In: Social Referencing and the Social Construction of Reality in Infancy, 175-208. Boston: MA: Springer US. Boulanger, D. (2019). Bronfenbrenner’s Model as a Basis for Compensatory Intervention in School-Family Relationship: Exploring Metatheoretical Foundations. Psychology and Society, 11(1), 212-230. Bronfenbrenner, U. (1977). Toward an Experimental Ecology of Human Development. American Psychologist, 32(7), 513. Cohen-Malayev, M.; Schachter, E. P.; and Rich, Y. (2014). Teachers and the Religious Socialization of Adolescents: Facilitation of Meaningful Religious Identity Formation Processes. Journal of Adolescence, 37(2), 205-214. Copen, C.; and Silverstein, M. (2008). Transmission of Religious Beliefs across Generations: Do Grandparents Matter?. Journal of Comparative Family Studies. 38. 497-510. Crespo, C.; Jose, P. E.; Kielpikowski, M.; and Pryor, J. (2013). “On Solid Ground”: Family and School Connectedness Promotes Adolescents' Future Orientation. Journal of Adolescence, 36(5), 993-1002. Fowler, J. (1981). Stages of Faith: The Psychological Quest for Human Meaning. San Francisco, CA: Harper. Hedegaard, M. (2005). Strategies for Dealing with Conflicts in Value Positions between Home and School: Influences on Ethnic Minority Students’ Development of Motives and Identity. Culture and Psychology, 11(2), 187-205. Leung, J. T.; and Shek, D. T. (2019). The Influence of Parental Expectations and Parental Control on Adolescent Well-Being in Poor Chinese Families. Applied Research in Quality of Life, 14(4), 847-865. Lloyd, G. M. (1996). Research and Practical Application for School, Family, and Community Partnerships. Family-School Links: How do They Affect Educational Outcomes, 255-264. Marcia, J. E. (1980). Identity in Adolescence. Handbook of Adolescent Psychology, 9(11), 159-187. Nastasi, B. K. (2017). Cultural Competence for Global Research and Development: Implications for School and Educational Psychology. International Journal of School and Educational Psychology, 5(3), 207–210. Petts, R. J.; and Knoester, C. (2007). Parents' Religious Heterogamy and Children's Well‐Being. Journal for the Scientific Study of Religion, 46(3), 373-389. Povey, J. et al. (2016). Engaging Parents in Schools and Building Parent-School Partnerships: The Role of School and Parent Organisation Leadership. International Journal of Educational Research, 79, 128-141. Sánchez-Medina, J. A.; Macías-Gómez-Stern, B.; and Martínez-Lozano, V. (2014). The Value Positions of School Staff and Parents in Immigrant Families and Their Implications for Children's Transitions between Home and School in Multicultural Schools in Andalusia. Learning, Culture and Social Interaction, 3(3), 217-223. Sheldon, S. B.; and Epstein, J. L. (2002). Improving Student Behavior and School Discipline with Family and Community Involvement. Education and Urban Society, 35(1), 4-26. Smith, C.; and Denton, M. L. (2009). Soul Searching: The Religious and Spiritual Lives of American Teenagers. Oxford University Press. Stearns, M.; and McKinney, C. (2019). Perceived Parent-Child Religiosity: Moderation by Perceived Maternal and Paternal Warmth and Autonomy Granting and Emerging Adult Gender. Psychology of Religion and Spirituality, 11(3), 177. Willig, C. (2013). EBOOK: Introducing Qualitative Research in Psychology. McGraw-Hill Education (UK). | ||
Statistics Article View: 341 PDF Download: 390 |