News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,498,805 |
| PDF Download | 4,503,619 |
ادراک حسی و مبانی فلسفی آن ازنظر ابن‌سینا و لایب نیتس | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Volume 26, Issue 68, July 1401, Pages 25-50 PDF (473.68 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2023.243830.1603 | ||
| Author | ||
| مرضیه اخلاقی* | ||
| دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 08 October 2022, Revise Date: 27 June 2023, Accept Date: 26 July 2023 | ||
| Abstract | ||
| ادراک حسی، همواره یکی از مباحث موردتوجه فیلسوفان بوده و درحوزۀ معرفت‌شناسی در تأمین شناخت‌های انسان، نقشی اساسی ایفا کرده است. ابن‌سینا به عنوان فیلسوف مشائی مسلمان با اعتقاد به وحدت نفس، جدایی و تکثر قوا در انجام‌دادن افعال، و بیان چگونگی تعامل و ترابط قوای حسی و عقلی، به مسئلۀ ادراک حسی توّجه ویژه داشته و به‌تفصیل بدان پرداخته است. در عصر روشنگری که اصحاب عقل همه چیز را با محک عقل می‌سنجیدند و با شدت و حدتی غیرمنتظره، عقل و تجربه را منفک از یکدیگر می‌دانستند، لایب نیتس با اتکا به شناخت وسیع و جامع خویش دربارۀ حکمای مَدرسی و تلاش برای تلفیق عناصر فلسفۀ قدیم یونان با نظرات جدید، مابعدالطبیعۀ خاص خود را براساس اصول منتخب از منطق ارسطویی شکل داد و نظریۀ وحدت عمیق دو قوۀ حساسه و فاهمه را برخلاف فلاسفۀ پیش‌از خود، به‌گونۀ دیگری ترسیم کرد. در مقالۀ پیشِ‌روی، درپی بررسی و مقایسۀ این دو نگاه فلسفی نتیجه گرفته‌ایم اگرچه هردو فیلسوف به امکان‌پذیرنبودن شناخت حقیقت اشیای محسوس معتقدند و آن را محدود به شناخت خواص، اَعراض و لوازم اشیا می‌دانند، به‌دلیل وجودداشتن اختلاف‌نظر مبنایی در تفکر فلسفی‌شان که در جهان‌بینی، بینش وحدت‌گرایانه و کثرت‌گرایانه، و اصول فلسفی آن‌ها ریشه دارد، هرکدام به‌نحوی کاملاً متفاوت از دیگری به ضرورت ادراک حسی و نقش محسوسات اذعان داشته و ضمن تأکید بر عقل و روش عقلی، به حس و روش تجربی نیز توجه کرده‌اند. | ||
| Keywords | ||
| ادراک; ادراک حسی; محسوسات; ابن‌سینا; لایب نیتس | ||
| References | ||
|
ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین (1392). سخن ابن‌سینا و بیان بهمنیار (چاپ 1). تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد (چاپ 1). تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1371). المباحثات (محسن بیدارفر، مقدمه‌نویس و محقق) (چاپ 1). قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375). الإشارات و التنبیهات (چاپ 1). قم: نشر البلاغه.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمدتقی دانش‌پژوه، مقدمه‌نویس و مصحح) (چاپ 2). تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383). الأضحویة فی المعاد (حسن عاصی، محقق). تهران: شمس تبریزی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق-الف). التعلیقات (عبدالرحمان بدوی، محقق). قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق-ب). الشفاء: الإلهیات (سعید زائد و الأب قنواتی، مصححان). قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق-ج). الشفاء: الطبیعیات (3ج) (چاپ 2). قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1405ق-الف). الشفاء: المنطق. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1405ق-ب). منطق المشرقیین (چاپ 2). قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1989). الحدود (چاپ 2). قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (2007). أحوال النفس: رسالة فی النفس و بقائها و معادها (فؤاد الأهوانی، مقدمه‌نویس). پاریس: دار بیبلیون.
احمدی، احمد (1388). بن‌مایه‌های شناخت. تهران: سمت.
امید، مسعود (1388). بازخوانی نظریۀ فطرت ادراک ابن‌سینا. خردنامۀ صدرا، 57، 33-41.
توماس، هنری (1365). بزرگان فلسفه (فریدون بدره‌ای، مترجم). تهران: کیهان- علمی و فرهنگی.
تهانوی، محمدعلی بن علی (1996). کشّاف إصطلاحات الفنون و العلوم (چاپ 1). بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
حسنزادۀ آملی، حسن (1386). شرح إشارات و تنبیهات ابن‌سینا: نمط سوم (جلد 1). قم: آیت اشراق.
حسنزادۀ آملی، حسن (1417ق). النفس من کتاب الشفاء (چاپ 1). قم: مکتب الإعلام الإسلامی، مرکز النشر.
راسل، برتراند (1384). شرح انتقادی فلسفۀ لایب‌نیتس (به‌ضمیمۀ قطعات برجسته) (ایرج قانونی، مترجم) (چاپ 2). تهران: نشر نی.
صانعی دره‌بیدی، منوچهر (1383). فلسفۀ لایب‌نیتس. تهران: ققنوس.
فروغی، محمدعلی (1367). سِیر حکمت در اروپا (چاپ 2). تهران: زوّار.
کاپلستون، فردریک چارلز (1386). تاریخ فلسفه (غلام‌رضا اعوانی، مترجم) (جلد 4) (چاپ 3). تهران: علمی و فرهنگی.
لاتا، رابرت (1384). فلسفۀ لایب‌نیتس (فاطمه مینایی، مترجم). تهران: هرمس.
لایبنیتز، گتفرید ویلهلم (1372). مونادولوژی و چند مقالۀ دیگر (عبدالکریم رشیدیان، مترجم) (چاپ 1). تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
لایب‌نیتس، گتفرید ویلهلم (1375). مونادولوژی (بوتر و دیگران، مقدمه‌نویسان و شارحان) (یحیی مهدوی، مترجم) (چاپ 1). تهران: خوارزمی.
لایب‌نیتس، گتفرید ویلهلم (1381). گفتار در مابعدالطبیعه (ابراهیم دادجو، مترجم). تهران: حکمت.
لیب‌نیتز، گتفرید ویلهلم (1983). أبحاث جدیدة فی الفهم الإنسانی نظریة المعرفة (احمد فؤاد کامل، مترجم و محقق). مغرب: دار الثقافة للنشر و التوزیع.
مجتهدی، کریم (1373). نگاهی به فلسفه‌های جدید و معاصر در جهان غرب (چاپ 1). تهران: امیرکبیر.
مؤمنی، مصطفی (1397). مفهوم‌شناسی فطرت و نفی ادراکات فطری در اندیشۀ سینوی. جاویدان‌خرد، 34، 161-178.
میرزایی، داوود؛ میرزایی، علی؛ و ماحوزی، رضا (1397). رابطۀ ادراک حسی با تجربۀ ایتتیکی و زیبایی در استتیک لایب‌نیتس. مجلۀ پژوهش‌های فلسفی دانشگاه تبریز، 12(23)، 178-194.
نصر، سید حسین (1345). نظر متفکران اسلامی دربارۀ طبیعت (چاپ 2). تهران: دهخدا.
نصر، سید حسین (1384). سه حکیم مسلمان (احمد آرام، مترجم) (چاپ 6). تهران: علمی و فرهنگی.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1375). شرح إشارات و تنبیهات ابن‌سینا (نمط سوم) (جلد 2) (چاپ 1). قم: البلاغة.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1383). أجوبة المسائل النصریة (عبدالله نورانی، به‌اهتمام). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نیکولاس، جالی (1391). لایب‌نیتس (سید مسعود حسینی توشمانلویی، مترجم). تهران: ققنوس. | ||
|
Statistics Article View: 389 PDF Download: 337 |
||