News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 515 |
| Number of Articles | 4,461 |
| Article View | 8,598,175 |
| PDF Download | 4,569,792 |
تعالی تفکر سینوی: گذار ابن سینا از مادّیت به تجرد قوۀ خیال و ادراکات خیالی | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 2, Volume 27, Issue 69, January 1402, Pages 37-57 PDF (1.03 M) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2023.244240.1614 | ||
| Authors | ||
| مصطفی مؤمنی* 1; محمد نجاتی2; فاروق طولی3 | ||
| 1دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران. | ||
| 2استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران. | ||
| 3استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران | ||
| Receive Date: 16 January 2023, Revise Date: 13 June 2023, Accept Date: 20 June 2023 | ||
| Abstract | ||
| یکی از مباحث مهم درحوزۀ نفس‌شناسی ابن‌سینا مجرد یا مادّی‌بودن قوۀ خیال است. نظر غالب در عبارات شیخ‌الرئیس، مادّی‌بودن آن‌هاست، ولی در برخی مواضع، وی عباراتی دارد که حاکی از تردید او در مادّیت خیال یا مستلزم تجرد خیال است؛ ازاین‌رو، می‌توان مواضع شیخ در این بحث را بر سه نوع تقسیم کرد: نخست، مواضع دالّ بر باورداشتن او به مادّیت قوۀ خیال، مانند النفس من کتاب الشفا که در آن، وی بر مادّیت قوۀ خیال تصریح و اقامۀ دلیل می کند؛ دوم، مواضعی همچون المباحثات که در آن‌ها بوعلی با شک‌وتردید، مسئلۀ مادّیت خیال و ادراکات خیالی را مطرح می‌کند؛ سوم، مواضعی همچون نمط پایانی الإشارات و التنبیهات که در آن، ابن‌سینا به تجرد خیال و ادراکات خیالی اذعان می‌کند. در این مقاله با درنظرداشتن مبنای «تعالی در تفکر سینوی»، ضمن تبیین سه رویکرد یادشده در آثار این فیلسوف، موضع اقبال وی به تجرد خیال تقویت می‌شود و به این نتیجه می‌انجامد که با توجه به گذار او از حکمت مشاء به حکمت متعالیه، نظر نهایی وی تجرد قوۀ خیال خواهد بود؛ هرچند به دلایلی، بوعلی مجال تبیین نظر نهایی‌اش را نیافته است، این تفکر وی می‌تواند الهام‌بخش فیلسوفانی مانند ملاصدرا در تبیین تجرد قوۀ خیال باشد. | ||
| Keywords | ||
| ابن سینا; تجرد قوۀ خیال; تعالی تفکر سینوی | ||
| References | ||
|
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1379 ق). الإشارات و التنبیهات (محمد بن محمد نصیرالدین طوسی، شارح). تهران: مطبعه حیدری.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1318). رسالة فیض الهی (به‌ضمیمۀ رسالۀ عشق) (ضیاءالدین درّی، مترجم). بی‌جا: بی‌نا.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1404 ق). الشفا: الطبیعیات (سعید زاید، محقق). قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1383). طبیعیات دانشنامۀ علائی (محمد مشکات، محقق). همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1375). کتاب النفس (حسن حسن‌زاده آملی، محقق). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1371). المباحثات. قم: بیدار.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ والمعاد (عبداللّه نورانی، به‌اهتمام). تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل با همکاری دانشگاه تهران.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1400 ق). رسائل. قم: بیدار.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1362). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمدتقی دانش‌پژوه، مصحح). تهران: دانشگاه تهران.
بهمنیار بن مرزبان (1375). التحصیل (مرتضی مطهری، مصحح). تهران: دانشگاه تهران.
حسن‌زاده آملی، حسن (1361). دروس معرفت النفس. تهران: علمی و فرهنگی.
حسن زاده آملی، حسن (1380). سرح العیون فی شرح العیون (ابراهیم احمدیان، مترجم). قم: قیام.
داوودی، علی‌مراد (1387). عقل در حکمت مشاء. تهران: حکمت.
ذبیحی، محمد (1386). فلسفۀ مشاء با تکیه بر اهمّ آرای ابن‌سینا. تهران: سمت.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981 م). أسفار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
صلیبا، جمیل (1393). از افلاطون تا ابن‌سینا (فریدالدین رادمهر، مترجم). تهران: مرکز.
فارابی، محمد بن محمد (بی‌تا). آراء اهل المدینه الفاضله و مضاداتها (تحقیق دکتور عل بومحلم). بیروت: دار و مکتبه الهلال للطباعه و النشر.
فخر رازی، محمد بن عمر (1411 ق). المباحث المشرقیة. قم: بیدار.
کرد فیروزجایی، یارعلی (1393). حکمت مشاء. قم: مجمع عالی حکمت اسلامی.
مصباح، محمدتقی (1375). شرح جلد هشتم اسفار (محمد سعیدی‌مهر، به‌اهتمام). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
نجاتی، محمد (1392). نخستین بارقههای تجرد خیال در حکمت سینوی. آموزه‌های فلسفۀ اسلامی، ش 13.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1379 ق). شرح الإشارات و التنبیهات. تهران: مطبعة حیدری. | ||
|
Statistics Article View: 309 PDF Download: 349 |
||