News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,499,532 |
| PDF Download | 4,503,860 |
بررسی برهان‌های ابن سینا بر استحالۀ تناسخ مُلکی | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Volume 26, Issue 68, July 1401, Pages 245-267 PDF (355.62 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2023.243930.1609 | ||
| Author | ||
| مهدی خیاط زاده* | ||
| دکتری فلسفۀ معاصر دانشگاه تهران، دانشکدگان فارابی و همکار پژوهشی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 21 November 2022, Revise Date: 27 April 2023, Accept Date: 06 May 2023 | ||
| Abstract | ||
| تناسخ مُلکی عبارت است از تعلق نفس انسانی یا حیوانی به انسان، حیوان، نبات یا جماد. نظریۀ تناسخ مُلکی، رقیبی برای مسئلۀ معاد به‌شمار می آید و از این روی، تبیین استحالۀ آن به‌عنوان مقدمۀ اثبات معاد، ضروری به‌نظر می‌رسد. ابن‌سینا دو برهان برای استحالۀ تناسخ مُلکی دارد. برهان اول در آثار متعدد او آمده و براساس آن، تناسخ، مستلزم اجتماع دو نفس در بدن واحد است؛ اما برهان دوم تنها در الإشارات و التنبیهات به‌صورت مجمل ذکر شده است. بوعلی تفصیل و بسط این استدلال را به مواضع دیگری از آثارش حوالت داده است؛ بدون آنکه این مواضع را مشخص کند. خواجه نصیرالدین طوسی، فخرالدین رازی و قطب‌الدین رازی تقریرهای متفاوتی درخصوص این استدلال به‌دست داده اند. اختلاف این تقریرها در تعداد شقوق بیان‌شده ازسوی ابن سینا به‌عنوان تالی قیاس استثنایی و نیز وجه استحالۀ این شقوق است. ازمیان این سه تقریر، تنها تقریر قطب‌الدین رازی با کلام شیخ‌الرئیس مطابقت بیشتری دارد و در دو تقریر دیگر، کمبود یا زیادتی نسبت‌به متن ابن سینا دیده می‌شود. | ||
| Keywords | ||
| تناسخ مُلکی; معاد; ابن سینا; نفس مستنسَخ; مزاج بدنی | ||
| References | ||
|
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1378ق). عیون أخبار رضا علیه السلام (مهدی لاجوردی، محقق و مصحح) (جلد 2) (چاپ 1). تهران: نشر جهان.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد (چاپ 1). تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامى.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمدتقی دانش‌پژوه، مقدمه‌نویس و مصحح) (چاپ 2). تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1382). الأضحویة فی المعاد (حسن عاصی، محقق) (چاپ 1). تهران: شمس تبریزی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383). رسالۀ نفس (موسی عمید، مقدمه‌نویس، حاشیه‌نویس و مصحح) (چاپ 2). همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1387). الإشارات و التنبیهات (مجتبی زارعی، محقق) (چاپ 2). قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق-الف). التعلیقات (عبدالرحمان بدوی، محقق). بیروت: مکتبة الإعلام الإسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق-ب). الشفاء: الإلهیات (سعید زاید، مصحح). قم: مکتبة آیت‌الله المرعشى.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1417ق). النفس من کتاب الشفاء (حسن حسن‌زادۀ آملی، محقق) (چاپ 1). قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (2007). أحوال النفس: رسالة فی النفس و بقائها و معادها (فؤاد الأهوانی، مقدمه‌نویس و محقق). پاریس: دار بیبلیون..
حسن‌زادۀ آملی، حسن (1365). هزارویک نکته (چاپ 5). تهران: رجاء.
حسن‌زادۀ آملی، حسن (1385). عیون مسائل النفس و سرح العیون فی شرح العیون (چاپ 2). تهران: امیرکبیر.
حسینی زبیدی، محمد مرتضی (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس (علی شیرى، محقق و مصحح) (چاپ 1). بیروت: دار الفکر.
خوانساری، آقاحسین (1388). الحاشیة علی شروح الإشارات: الإشارات و شرح الإشارات و شرح الشرح و حاشیة الباغنوی (احمد عابدی، محقق) (جلد 2) (چاپ 2). قم: بوستان کتاب.
رازی، فخرالدین محمد بن عمر (1404ق). شرح الفخر الرازی علی الإشارات (شرحی الإشارات) (جلد 2). قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی.
سبزواری، ملاهادی (1369-1379). شرح المنظومة (حسن حسن‌زادۀ آملی، مصحح و تعلیقه‌نویس) (جلد 2 و 5) (چاپ 1). تهران: نشر ناب.
سوزنچی، حسین (1379). نظریۀ تناسخ 1: معرفی و تاریخچه. فصلنامۀ آموزش معارف اسلامی، 11(41)/، 30-36.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد (سید جلال‌الدین آشتیانی، مصحح). تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة (جلد 9) (چاپ 3). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طبرسی، احمد بن علی (1381). الإحتجاج علی أهل اللجاج (بهراد جعفری، مترجم) (چاپ 1). تهران: اسلامیه.
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد (1381). الإلهیات من المحاکمات بین شرحی الإشارات (مجید هادی‌زاده، محقق و مصحح). تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
کاپلستون، فردریک چارلز (1388). تاریخ فلسفه (جلد 1. یونان و روم) (سید جلال‌الدین مجتبوی، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1375). شرح الإشارات و التنبیهات مع المحاکمات (قطب‌الدین رازی، تعلیقه‌نویس) (جلد 3) (چاپ 1). قم: نشر البلاغة. | ||
|
Statistics Article View: 718 PDF Download: 292 |
||