News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,893 |
| PDF Download | 4,499,442 |
تحلیل مفهوم و ابعاد «قانون» در پرتو اندیشه‌های شهید آیت الله دکتر بهشتی (ره) | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| Article 2, Volume 24, Issue 1 - Serial Number 59, March 1402, Pages 1-28 PDF (579.65 K) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/law.2023.243993.3338 | ||
| Authors | ||
| هادی طحان نظیف1; محمدصادق داریوند* 2 | ||
| 1استادیار، گروه حقوق عمومی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 10 December 2022, Accept Date: 17 May 2023 | ||
| Abstract | ||
| «قانون» پایه و اساس ایجاد یک نظام حقوقی محسوب می‌گردد. از عصر مشروطه تاکنون، همواره متفکران و اندیشمندان مسلمان تلاش خود را مصروف این امر داشته‌اند تا قانون و مسائل مرتبط با آن را مورد کنکاش قرار داده و نسبت میان تقنین و تشریع را بررسی نمایند. در بین این اندیشمندان، دیدگاههای شهید سید محمد بهشتی به دلیل توانمندی بالای علمی و فقهی و نیز ایفای نقشی فعال در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از جایگاه ارزنده‌ای برخوردار است. پژوهش پیش‌رو با استفاده از روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که قانون و مسائل مرتبط با آن از چه جایگاهی در اندیشه شهید بهشتی برخوردار است؟ نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که از نظر شهید بهشتی، وجود «قانون» در جامعه برای مدیریت آن ضروری بوده و صرفاً عامل «تربیت» نمی‌تواند جامعه را به سعادت واقعی برساند و به همین جهت ایشان قانون را قاعده‌ای الزام آور از سوی یک منبع دارای قدرت می‌دانند که تکالیفی برای جامعه وضع می‌کند که در صورت سرپیچی افراد از آن، مشمول مجازات خواهند بود. از نگاه ایشان قانون بر تمامی روابط میان افراد حاکم بوده و همگان در مقابل آن به شکل برابر خواهند بود و نیز در نگاه وی، قانون به سه قسم استبدادی، ملی و جهانی تقسیم می‌شود. ایشان بر این اعتقاد است که نسبت قانون و آزادی در جامعه اسلامی بدین نحو است که قانون، حدود آزادی را معین می‌کند و روند تقنین در نظام اسلامی عرصه تلاقی مکتبی‌بودن و مردمی‌بودن است و در روند نگارش قوانین باید به سه اصل مهم حاکمیت اسلام، رعایت مصالح عمومی جامعه و عدالت محوری توجه شود. | ||
| Keywords | ||
| قانون; آزادی; شهید بهشتی; ضرورت قانون; مفهوم قانون; حاکمیت قانون; تقنین | ||
| References | ||
|
قرآن کریم. احسانی، رضا و طحان نظیف، هادی (1396). خوانشی نو از دیدگاههای تحلیلی نسبت به مفهوم قانون در عصر مشروطه. پژوهشنامه حقوق اسلامی، 18(45)، 57-80. احسانی، رضا و طحان نظیف، هادی (1397). مفهوم قانون از منظر فقه امامیه و مکتب اثبات‌گرایی حقوقی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام). اردشیری لاجیمی، حسن (1390). گزیده‌‌ای از دیدگاههای شهید بهشتی. قم: نشر بوستان کتاب. انتشارات واحد فرهنگی بنیاد شهید (1361). او به تنهایی یک امت بود. ج1-3، تهران: انتشارات واحد فرهنگی بنیاد شهید. بیکس، برایان (1393). فرهنگ نظریه حقوقی. ترجمه محمد راسخ، تهران: نشر نی. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1368). ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش. حسینی بهشتی، سیدمحمد (1361). بررسی و تحلیلی از جهاد، عدالت، لیبرالیسم، امامت. تهران: نشر ستاد برگزاری مراسم هفتم تیر. حسینی بهشتی، سیدمحمد (1386). ولایت، رهبری و روحانیت. تهران: نشر روزنه. حسینی بهشتی، سیدمحمد (1387). بانکداری، ربا و قوانین مالی در اسلام. تهران: نشر روزنه. حسینی بهشتی، سیدمحمد (1388). حزب جمهوری اسلامی (مواضع تفصیلی). تهران: نشر روزنه. حسینی بهشتی، سیدمحمد (1390.الف). مبانی نظری قانون اساسی. تهران: نشر بقعه. حسینی بهشتی، سیدمحمد (1390.ب). شناخت اسلام. تهران: نشر بقعه. حسینی بهشتی، سیدمحمد (1390.ج). آزادی، هرج‌ومرج، زورمداری. تهران: نشر بقعه. حسینی بهشتی، سیدمحمد (1390.د). حزب جمهوری اسلامی (گفتارها، گفتگوها، نوشتارها). تهران: نشر روزنه. حسینی بهشتی، سیدمحمد (1391). پیامبری از نگاه دیگر. تهران: نشر روزنه. حسینی بهشتی، سیدمحمد (1397). نظام اقتصادی در اسلام (مباحث نظری). تهران: نشر روزنه. حسینی بهشتی، سیدمحمد (بی‌تا). سه گفتار. بی‌جا: بی‌نا. داریوند، محمدصادق (1398). جایگاه حقوق و آزادی‌های شهروندی در منظومه فکری شهید بهشتی. نشریه حقوق بشر و شهروندی، 4(2)، صص. 169-194. راسخ، محمد (1393). حق و مصلحت: مقالاتی در فلسفه حقوق، فلسفه حق و فلسفه ارزش. تهران: نشر نی. سرابندی، محمدرضا (1386). سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های آیت‌الله شهید دکتر سیدمحمد حسینی بهشتی. جلد 1 و 3، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. صالحی، جواد (1390). ضرورت قانون برای جامعه. ماهنامه کانون، 53(117)، صص. 91-102. صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1364). جلد 1 و 2، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شواری اسلامی. طحان نظیف، هادی (1401). صلاحیت‌های شورای نگهبان در سایه صلاحیت نظارت بر انتخابات مغفول مانده است. قابل دسترسی در پایگاه اینترنتی: https://www.shora-gc.ir/fa/news/8883 کدخدایی، عباسعلی و جواهری طهرانی، محمد (1392). کاوشی در مفهوم و اوصاف قانون. نشریه مطالعات حقوقی دولت اسلامی. 2(3)، 9-31. مرکز مالمیری، احمد (1394). حاکمیت قانون، مفاهیم، مبانی و برداشت‌‌ها. تهران: مرکز پژوهش‌‌های مجلس شورای اسلامی. مصباح یزدی، محمدتقی (1393). حقوق و سیاست در قرآن. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه). معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر. مهرپور، حسین (1389). مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر دادگستر. نیکونهاد، حامد (1393). گزارش پژوهشی «آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی؛ بررسی مفهوم «حاکمیت قانون». تهران: پژوهشکده شورای نگهبان. هارت، هربرت (1393). مفهوم قانون. ترجمه محمد راسخ، تهران: نشر نی. هیوود، اندرو (1398). کلیدواژه‌‌ها در سیاست و حقوق عمومی. ترجمه اردشیر امیرارجمند و سیدباسم موالی‌زاده، تهران: انتشارات امیرکبیر. | ||
|
Statistics Article View: 719 PDF Download: 582 |
||