News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,589,622 |
| PDF Download | 5,353,082 |
بررسی و نقد دیدگاه محمد مجتهد شبستری درباره‌ی فهم وحی رسالی | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 3, Volume 16, Issue 2 - Serial Number 32, January 1402, Pages 29-55 PDF (825.26 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2023.244005.3719 | ||
| Authors | ||
| سارا قاسمی شبانکاره1; علی رضا مختاری* 2; سیده فاطمه موسوی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا، فسا، ایران. | ||
| 2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا، فسا، ایران. | ||
| 3استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز، ایران. | ||
| Receive Date: 16 December 2022, Revise Date: 13 February 2023, Accept Date: 17 March 2023 | ||
| Abstract | ||
| مسأله وحی یکی از مباحث بنیادی در دین اسلام است که با دو نگرش زمینی و آسمانی مواجه می‌باشد. نگرش آسمانی، وحی را پیامی از جانب خدا برای بشر و پیامبر اسلام را واسطه‌‍‌ی ابلاغ آن می‌داند. اما نگرش زمینی که محصول دوره مدرنیته است، دارای جنبه‌ها و ابعاد مختلفی است. برخی از نواندیشان معاصر مانند مجتهد شبستری براین باورند که وحی از ضمیر ناخودآگاه پیامبر سرچشمه گرفته و در قالب الفاظ در قرآن آمده است. شبستری معتقد است اگر وحی کلام خدا باشد برای مخاطبان قابل فهم نیست. او برای اثبات این ادعا به دیدگاه‌های زبان شناسان و علمای علم اصول و تطبیق آن با قرآن استناد کرده و نتیجه می‌گیرد قرآن کلام پیامبر است. شبستری عنصر اصلی فهم را پیش‌فهم دانسته و آن را متأثر از زمان و مکان و علایق شخص می‌داند. با این دیدگاه اصولا فهم امری تاریخی است. در نتیجه فارغ از این بحث که قرآن کلام پیامبر باشد یا کلام خدا، فهم واقعی قرآن را غیرممکن می‌داند. هدف مقاله حاضر بررسی و نقد دلایل تطبیقی شبستری در رابطه با عدم امکان فهم وحی رسالی می‌باشد که وی در این زمینه به نظرات برخی فلاسفه زبانشناس و اصول فقه استناد نموده است. ایرادهای موجود در استدلال‌های وی در زمینه‌ی مورد بحث با شیوه‌ای جدید شفاف‌سازی و تبیین گردیده است. در نوشتار حاضر تعریف فلسفی زبان، امکان فهم وحی رسالی و دلالت تصدیقیه از نظر شبستری با روش تحلیلی-انتقادی مورد بررسی قرار گرفت و با معیار‌های عقلی و نقلی اثبات گردید که وی برداشت نادرستی از تعاریف زبان‌شناسان و مسأله‌ی مفاهمه و دلالت تصدیقیه ارائه داده است و با پیش‌فرض‌ها و شیوه‌ی استدلال غیرمنطقی به نتایجی باطل دست‌یافته است. بنابراین مواردی‌که شبستری به آن‌ها استناد کرده است، دلالتی بر عدم امکان فهم وحی از جانب خداوند را ندارند. | ||
| Keywords | ||
| فهم وحی الهی; پیش فهم; فلاسفه زبان شناس; دلالت تصدیقیه; مجتهد شبستری | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
نهج البلاغه.
ابن سینا، حسین. (1375ش). الاشارات و التنبیهات، الشرح للمحقق الطوسی. قم: نشر البلاغه.
ابن سینا، حسین. (1405ق). الشفاء. به کوشش ابراهیم مدکور. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
جمالی، احمد. (1396ش). «بررسی و نقد دیدگاه بشری بودن قرآن و ابدی نبودن احکام آن». مجله علوم و تفسیری معارج. دوره3، صص119-148.
جوادی آملی، عبدالله. (1378ش). تفسیر موضوعی قرآن کریم. قم: اسراء.
حسینی استرآبادی، شرف‌الدین. (1409ق)، تأویل الایات فی فضائل العتره الطاهره. قم: جامعه مدرسین.
حلّی، حسن. (1410ق). الجوهر النضید. قم: بیدار.
خوانساری، محمد. (1373ش). منطق صوری. تهران: آگاه.
خویی، ابوالقاسم. (1410ق). المحاضرات فی‌اصول الفقه. قم: انصاریان.
دهخدا، علی‌اکبر. (1931ق). لغت‌نامه دهخدا. تهران: دهخدا.
سبزواری، عبدالعلی. (1393ش). تهذیب الاصول. قم: موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان.
شاکرین، حمید‌رضا. (1394ش). «بشری انگاری قرآن کریم بر اساس افعال گفتاری». مجله کتاب نقد. شماره74و75. صص115-136.
شریفی، احمدحسین. (1394ش). «الهی بودن زبان قرآن و مسأله‌ی فهم»، معرفت کلامی. دوره1. صص78-100.
شیرازی، قطب‌الدین. (بی‌تا)، شرح حکمه الاشراق. چاپ سنگی. بی‌جا: بی‌نا.
صدر، محمدباقر. (1429ق). دروس فی علم الاصول. قم: دارالصدر.
طوسی، نصیرالدین. (1326ش). اساس الاقتباس. تهران: دانشگاه تهران.
عبدالهی‌پور، مهدی؛ شیرودی، مرتضی؛ عقیلی، فرج‌خلیل. (1401ق). «چرایی مبنا بودن سیره تفهیم و تفاهم عقلا در تفسیر قرآن». علوم قرآن و حدیث. شماره53. صص218-189.
فیض، علی‌رضا. (1395ش). مبادی فقه و اصول، تهران: دانشگاه تهران.
قهرمانی، معصومه؛ بهزادی، محمدحسن. (1395ش). مروری بر مفهوم فرض و فرضیه، تهران: دانشگاه پیام نور.
لنکرانی، محمدفاضل. (1380ش). ایضاح الکفایه. به قلم محمد حسینی قمی، قم: دارالکتاب.
مجتهد شبستری، محمد. (1387ش). «قرائت نبوی از جهان 1». در: cgie.org.ir/fa/news/2427
مجتهد شبستری، محمد. (1379ش‌الف). هرمنوتیک کتاب و سنت. تهران: طرح نو.
مجتهد شبستری، محمد. (1379ش‌ب). نقدی بر قرائت رسمی از دین. تهران: طرح نو.
محمد‌زاده، رضا، (1374ش)، «درآمدی بر مغالطات غیرصوری»، دین و ارتباطات، شماره2. صص31-50.
محمدی ری شهری، محمد. (1384ش). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1377ش). آموزش عقاید. تهران: سازمان تبلیغات اسلامى.
مظفر، محمدرضا. (1437ق). منطق. قم: حوزه علمیه قم.
ملکشاهی، حسن. (1367ش)، ترجمه و تفسیر تهذیب المنطق تفتازانی. تهران: دانشگاه تهران.
منتظری مقدم، محمود. (1397ش). دانش منطق. قم: مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.
ندرلو، بیت‌اله. (1390ش). «نظریه بازی‌های زبانی ویتگنشتاین یک نظر‌گاه فلسفی پست مدرن درباره زبان». پایگاه مجلات غرب‌شناسی بنیادی، دوره1.
والتون، دی. ان، (1991ق). منطق غیر رسمی نیویورک. لندن: دانشگاه کمبریج. | ||
|
Statistics Article View: 1,004 PDF Download: 674 |
||