News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,499,053 |
| PDF Download | 4,503,749 |
بررسی تطبیقی مبانی معرفتشناسی نفس ازدیدگاه علامه طباطبایی و برگسون، و دلالت آن در تربیت اخلاقی | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| Article 6, Volume 10, Issue 19, July 1401, Pages 175-208 PDF (710.37 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/esi.2023.243846.1591 | ||
| Authors | ||
| طاهره سادات امینی1; محسن ایمانی نائینی* 2; علیرضا محمودنیا3; حمیدرضا رضازاده بهادران4 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 3دانشیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. | ||
| 4استادیار گروه تربیت و مشاوره، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 12 October 2022, Revise Date: 20 February 2023, Accept Date: 21 February 2023 | ||
| Abstract | ||
| پژوهش حاضر به‌منظور تحلیل مبانی معرفتشناسی نفس ازدیدگاه علامه طباطبایی و هانری برگسون، و استخراج دلالت تربیت اخلاقی آن صورت گرفته است. برای انجام‌دادن تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی، تطبیقی و استنتاجی استفاده کرده و نتیجه گرفته‌ایم معرفتشناسی شهودی و عقلانی نفس برای فیلسوفان اخلاقی‌ای همچون علامه طباطبایی و برگسون، این امکان را فراهم می‌آورد که با کشف بن‌بست‌های فکری مؤثر بر بحران‌های معرفتی دنیای امروز، راهکاری برای فائق‌آمدن بر معضل ازخودبیگانگی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های انسان معاصر به‌دست دهند. علامه طباطبایی ازمیان دو نوع سِیر آفاقی و انفسی برای کسب معرفت، نظر و سِیر در آیات نفس را سودمند‌تر دانسته و معرفت نفس را تنها راه رسیدن انسان به غایت نهایی قلمداد کرده است. برگسون نیز نگریستن به انسان از زاویه‌ای دیگر را پیشنهاد کرده و معتقد است این نگرشِ نوین در فضای غفلت‌زای برخاسته از تمدن مادّی‌گرا بار دیگر، ما را به ساحتی معنوی و عارفانه می‌برد. وی با استفاده از روشی شهودی و بی‌واسطه، البته با توافق عقل، رهایی از بیگانگی با خویشتن را برای اتصال به سرچشمة هستی به‌تصویر کشیده است. در این پژوهش، پس‌از تبیین هدف اصلی تربیت اخلاقی ازنگاه این دو فیلسوف، به اصول کلی و روش‌های تربیت اخلاقی پرداخته‌ایم. اصول مبتنی‌بر مبانی معرفتشناسی در دیدگاه آگاهی‌مدار علامه طباطبایی و برگسون، مشتمل بر تعقل، شهود و بصیرت مداوم، البته با میزان اهمیت متفاوت هستند که درنتیجۀ آن‌ها هرکدام از این دو فیلسوف، روشی متناسب با هدف اصلی و اصول را برای تحصیل معرفت نفس به‌دست داده‌اند. روش پیشنهادی علامه طباطبایی در تربیت اخلاقی واقع‌گرایانه‌اش مراقبه و محاسبۀ نفس است و روش برگسون در تربیت اخلاقی شهودگرایانه‌اش درک شهودی نفس ازطریق قواعد سه‌گانه. | ||
| Keywords | ||
| معرفت; نفس; شهود; علامه طباطبایی; برگسون | ||
| References | ||
|
ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین (1394). «من» و جز «من». تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران. ارسطو (1393). دربارۀ نفس (علی‌مراد داوودی، مترجم). تهران: حکمت. باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس؛ و توسلی، طیبه (1390). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفۀ تعلیم‌وتربیت. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. برگسون، هانری (1358). دو سرچشمۀ اخلاق و دین (حسن حبیبی، مترجم). تهران: شرکت سهامی انتشار. برگسون، هانری (1368). پژوهش در نهاد زمان و اثبات اختیار (علی‌قلی بیانی، مترجم). تهران: شرکت سهامی انتشار. برگسون، هانری (1371). تحول خلاق (علی‌قلی بیانی، مترجم). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. برگسون، هانری (1375). ماده و یاد: رهیافتی به رابطۀ جسم و روح (علی‌قلی بیانی، مترجم). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. بوخنسکی، اینو- سن تیوسن (1379). فلسفۀ معاصر اروپایی (شرف‌الدین خراسانی، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی. پیرسون، کیث آنسل؛ و مولرلی، جان (1398). فلسفۀ برگسن (محمدجواد پیرمرادی، مترجم). تهران: سمت. پیرمرادی، محمدجواد (1392). فلسفۀ هستی سیال، بنیادی‌ترین اصل فلسفۀ برگسون. تهران: سروش. خسروپناه، عبدالحسین (1396). فلسفۀ شناخت (حسین پناهی آزاد، محقق و تنظیم‌کننده). تهران: دفتر نشر معارف، با همکاری مؤسسۀ حکمت نوین اسلامی. دلوز، ژیل (1391). برگسونیسم (زهره اکسیری و پیمان غلامی، مترجمان). تهران: روزبهان. دورانت، ویل (1387). تاریخ فلسفه (عباس زریاب، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی. راسل، برتراند (1373). تاریخ فلسفۀ غرب (نجف دریابندری، مترجم) (جلد 2) (چاپ 6). تهران: پرواز. رحیم‌پور، فروغ سادات؛ و یاوری، سوده (1391). واسطه‌های شناخت ازدیدگاه علامه طباطبایی. نشریۀ خردنامۀ صدرا، 17(70)، 67-84. سجادی، سید مهدی (1379). رویکردها و روش‌های تربیت اخلاقی و ارزشی. پژوهش‌های فلسفی- کلامی، 2(3)، 144-165. سلطانی گازار، مهدی (1388). کردار ادراکی، نقطۀ تلاقی نفس و بدن در فلسفۀ برگسون. فصلنامۀ علمی- پژوهشی حکمت و فلسفه، 5(4/20)، 121-137. سلطانی گازار، مهدی (1390). تطور خلاق برگسون و فلسفۀ ارگانیسم. غرب‌شناسی بنیادی، 2(2)، 61-91. شکوهی، غلام‌حسین (1396). مبانی و اصول آموزش‌وپرورش. مشهد: آستان قدس رضوی، بِه‌نشر. طباطبایی، سید محمدحسین (1360). قرآن در اسلام. قم: هجرت. طباطبایی، سید محمدحسین (1362). نهایة الحکمة. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی. طباطبایی، سید محمدحسین (1366). رسالة الولایة (همایون همتی، مترجم). تهران: امیرکبیر. طباطبایی، سید محمدحسین (1374). ترجمۀ تفسیر المیزان (محمدباقر موسوی همدانی، مترجم). قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. طباطبایی، سید محمدحسین (1385). طریق عرفان: ترجمه و شرح رسالة الولایة (چاپ 1). قم: آیت اشراق. طباطبایی، سید محمدحسین (1388). فروغ حکمت (جلد 1). قم: بوستان کتاب. طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا). اصول فلسفه و روش رئالیسم (مرتضی مطهری، مقدمه‌نویس). قم: دفتر انتشارات اسلامی. عزیزی علویجه، مصطفی (1389). تبیین معرفت نفس ازدیدگاه علامه طباطبایی. معرفت، 19(12)، 79-94. عنبرسوز، محمد؛ و مسعودی، جهانگیر (1393). نسبت شهود و هوش در فلسفۀ برگسون. پژوهش‌های فلسفی، 3(15)، 77-90. فولکیه، پل (1347). فلسفۀ عمومی یا مابعدالطبیعه (یحیی مهدوی، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. کاپلستون، فردریک چارلز (1388). تاریخ فلسفۀ کاپلستون (جلد اول: یونان و روم) (سید جلال‌الدین مجتبوی، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی. کانت، امانوئل (1369). بنیاد مابعدالطبیعۀ اخلاق: گفتاری در حکمت کردار (حمید عنایت و علی قیصری، مترجمان). تهران: خوارزمی. کرمانی، علیرضا (1393). حقیقت و چگونگی سلوک باطنی در قرآن ازمنظر علامه طباطبایی. نشریۀ قرآن‌شناخت، 7(۱/۱۳)، ص ۸۱-100. گوتک، جرالد ال. (1389). مکاتب فلسفی و آرای تربیتی. تهران: سمت. متیوز، اریک (1391). فلسفۀ فرانسه در قرن بیستم (محسن حکیمی، مترجم) (جلد 2). تهران: ققنوس. مهدوی کنی، محمدرضا (1373). نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. وال، ژان (1380). بحث در مابعدالطبیعه (یحیی مهدوی، مترجم) (جلد 2). تهران: خوارزمی. هالدینگ دیل، رجینالد جان (۱۳۸۷). تاریخ فلسفۀ غرب (عبدالحسین آذرنگ، مترجم). تهران: ققنوس. Bergson, H. (1907-1969). L'Evolution Créatrice (142eme Edition). Paris: Presses Universitaires de France. Bergson, H. (1932-1961). Les Deux Sources de la Morale et de la Religion (100eme Edition). Paris: Presses Universitaires de France. Bergson, H. (1934-1960). La Pensée et le Mouvant (35ème Edition). Paris: Presses Universitaires de France. Deleuze, G. (1997). Le Bergsonisme. Paris: Quadrige/Presses Universitaires de France. Gunn, A. (1920). Bergson and his Philosophy. London: Methuen. Gunter, P. (2009). Gille Deleuze, Deleuze's Bergson and Bergson Himself (Edited by Keith Robinson). Deleuze, Whitehead, Bergson Rhizomatic Connections. Lawlor, L. (2003). The Challenge of Bergsonism: Phenomenology, Ontology, Ethics. London: Cantinuum. Maccann, E. (2002). John Locke: A Companion to Early Modern Philosophy (Steven Nadler, Editor). Blackwell, London: Cambridge University Press. Moore, F. C. T. (1996). Bergson: Thinking Backwards. London: Cambridge University Press. Radhakrishnan, S. (1919). Bergson and Absolute Idealism. Mind, 28(109), 41-53, Oxford University Press. Russel, B. (1914). Philosophy of Bergson. London: Cambridge. Tremblay, J. (1958). La Notion de Philosophie Chez Bergson. Laval Théologique et Philosophique, 14(1), 30–76. | ||
|
Statistics Article View: 473 PDF Download: 399 |
||