1دانشجوی دکتری فقه و حقوق، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
2استادیار گروه معارف دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
Receive Date: 16 November 2022,
Revise Date: 04 April 2023,
Accept Date: 05 April 2023
Abstract
امروزه با توجه به توالی فاسد دیدگاه‌های تبعیض‌آمیز جنسیتی، نقد و بررسی آنها از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مدعا و فرضیة ما در نوشتار حاضر، اثبات عمومیت و شیوعِ این نگاه جنسیتی در ادلة تعدد زوجات است. به نظر می‌رسد نقد و تبیین این ادله به استناد مصالح نوعیه و اجتماعی بشری، با عدالت جنسیتی از سازگاری و انطباق بیشتری برخوردار باشد. تمسک به آیات مربوط به اهداف ازدواج به‌عنوان مویّدی بر دیدگاه نگارندگان در تفسیر قرآن به قرآنِ آیة سوم سورة نساء، برای نخستین‌بار در این مختصر عنوان شده است. این نوشتار که به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی انجام یافته، نشان می‌دهد که محدودترین و در عین حال، جنسیتی‌ترین دیدگاه‌ها در حوزة ادلة تعدد زوجات، رویکردهای تجربی، بالأخص پزشکی و روان‌شناختی، بوده‌اند.
ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی (1385ق). علل الشرایع. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
اتکینسون، ریتا و همکاران (1389). زمینه‌های روانشناسی هیلگارد. ترجمة رضا زمانی و همکاران. تهران: انتشارات رشد.
استون، ابراهام و استون، هانا (1371). پاسخ به مسائل جنسی و زناشویی. ترجمة دکتر طرازاله اخوان. تهران: نشر کلینی.
امامی، مسعود (1392). «فلسفة حکم تعدد زوجات». پژوهش‌نامة مطالعات اسلامی زنان و خانواده، 1(1). ص59ـ80.
حر عاملی، محمد ابن حسن (1384ق). وسایل الشیعه. قم: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام.
حلی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن (1403ق). معارج الأصول. قم: مؤسسة آل‌البیت.
حمدی، کریم و حسن‌پور، پیمان (1388). «بررسی پیامدهای فرهنگی ـ اجتماعی ازدواج از دیدگاه کارشناسان قوة قضائیه و راهکارهای مناسب در تهران». مجلة جامعه‌شناسی معاصر، 1(4)، ص97ـ120.
جابری عربلو، محسن (1362). فرهنگ اصطلاحات فقه فارسی. تهران: مؤسسة انتشارات امیرکبیر.
جواد، علی (1413ق). المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام. بغداد: نشر جامعه.
خویی، ابوالقاسم (1422ق). المحاضرات فی علم الأصول. به تقریر اسحاق فیاض. نجف: مطبعه نجف.
دشتی، محمد (1386). ترجمة نهج‌البلاغه. تهران: انتشارات پیام عدالت.
دهخدا، علی‌اکبر (1385). فرهنگ دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
شیبلی هاید، جانت (1389). روانشناسی زنان؛ سهم زنان در تجربة بشری. ترجمة دکتر اکرم خمسه. تهران: آگه.
صدر، محمد (1420ق). ماوراء الفقه. بیروت: دار الأضواء.
صفی‌پور، عبدالرحیم بن عبدالکریم (1396). منتهی الأرب. تهران: امید مجد.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
طباطبایی، محمدرضا (1396). صرف ساده. قم: انتشارات دار العلم.
طبایی، مهشید سادات (1391). «نقش آزمایش‌های دی‌ان‌ای در اثبات نسب از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران». مجلة فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 17(56)، ص49ـ74.
طبرسی (شیخ)، ابی‌علی فضل بن الحسن (1408ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفه.
قرطبی، ابی‌عبدالله محمد بن احمد بن ابی‌بکر (1427ق). الجامع لأحکام القرآن. بیروت: مؤسسه الرساله.
قرشی بنابی، علی‌اکبر (1412ق). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قطب، سید قطب (1412ق). فی ظلال القرآن. بیروت: دار الشروق.
کرمی، محمدتقی و سجادی امین، مهدی (1389). «نقد و بررسی مادة 32 لایحة حمایت از خانواده مصوب 1389 کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی». فصلنامة مطالعات راهبردی زنان، 12(48).
کلینی، محمد بن یعقوب (1365). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
گیدنز، آنتونی (1389). جامعه‌شناسی. ترجمة منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
محمدی، مسلم (1392). «تحلیل تفاوت‌های جنسیتی زن و مرد در علوم تجربی و آموزه‌های دینی». دوفصلنامة انسان‌پژوهی دینی، 10(29)، ص71ـ81.
محمدی ری‌شهری، محمد (1387). میزان الحکمه. قم: انتشارات دار الحدیث.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی (1389). فرهنگ‌نامة اصول فقه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مستقیمی، مهدیه سادات (1388). «ارتباط معنایی آیات در مسئلة طلاق، در سه حوزة اصول فقه، تفسیر و زبان‌شناسی». فصلنامة مطالعات راهبردی زنان، 11(43)، ص92ـ124.
مصطفوی، حسن (1368). التحقیق فی کلمات قرآن الکریم. تهران: مرکز نشر آیت‌الله مصطفوی.
مطهری، مرتضی (1381). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: انتشارات صدرا.
ـــــــــــــــ (1397). اخلاق جنسی در اسلام و غرب. تهران: انتشارات صدرا.
