
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 518 |
Number of Articles | 4,516 |
Article View | 9,584,397 |
PDF Download | 5,345,564 |
تبیین مسئله فلسفی دعای مستجاب بر اساس مدل استجابت انکشافی | ||
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
Article 2, Volume 21, Issue 2 - Serial Number 42, July 1402, Pages 1-24 PDF (928.79 K) | ||
Document Type: پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/prr.2023.243422.1787 | ||
Authors | ||
وحیده فخار نوغانی* 1; امیر راستین طرقی2 | ||
1استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
2استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
Receive Date: 03 July 2022, Revise Date: 01 August 2022, Accept Date: 11 August 2022 | ||
Abstract | ||
دعا و عرض حاجت به خداوند، که اصالتاً مفهومی دینی است، همواره از ابعاد گوناگون فلسفی، اخلاقی، معرفتشناختی و زبانشناختی محل تأمل و پرسشگری متکلمان و فیلسوفان، به ویژه فیلسوفان دین، بوده است. نوشتار کنونی، مشخصاً با تکیه بر مفهوم دعای مستجاب، به بررسی یکی از مهمترین چالشهای فلسفی فراروی آن یعنی تبیین سازگاری دعای مستجاب با صفات الهی تغییرناپذیری و تأثیرناپذیری میپردازد. این مهم بر اساس مبانی و اصول حکمت صدرایی صورت میپذیرد، زیرا ظرفیتهای موجود در این نظام فلسفی این امکان را فراهم میکند تا به روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای، مدلی نو و تبیینی جدید از مسئله استجابت دعا به نام «استجابت انکشافی» مطرح شود. در مدل پیشنهادی، تأثیرپذیری و تغییرپذیری خداوند در فرآیند استجابت دعا مستلزم خروج از قوه به فعل نبوده بلکه از سنخ تبدیل بطون به ظهور و یا اجمال به تفصیل است. علاوه بر این تأثیر دعای بندگان بر تصمیم خداوند از وجه فقر وجودی و نیاز محض تبیین شده است که نقش مهمی در حفظ تمایز میان خالق و مخلوق در عالیترین سطح دارد. برخورداری از مبانی مدلل عقلی، ارائه مدلی سازگار با فهم عرفی از استجابت دعا، و نیز خوانشی متناسب با ساحت الهی از استجابت دعا سبب شده است تا مدل یادشده در مقایسه با مدلهای پیشنهادی الهیات اسلامی و مسیحی از مزایای بیشتری برخوردار باشد و با برخورداری از قوّت تبیین فلسفی در برابر چالشهای موجود در فلسفه دین تابآوری بیشتری از خود نشان دهد. | ||
Keywords | ||
دعای مستجاب; تغییرناپذیری; تأثیرناپذیری; ملاصدرا; فلسفه دین; استجابت انکشافی | ||
References | ||
ابنسینا، حسین بن عبدالله. 1383. دانشنامه علائی (الهیات). تصحیح محمد معین. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ابنسینا، حسین بن عبدالله. ۱۴۰۴ ق. التعلیقات. تحقیق عبدالرحمن بدوی. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
جوادی آملی، عبدالله. 1388. تسنیم، ج. ۹. تحقیق و تنظیم حسن واعظی محمدی و حسین اشرفی. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. 1395. رحیق مختوم، ج. 16. تنظیم و تدوین حمید پارسانیا، تحقیق و پژوهش قاسم جعفرزاده، مهدی سلطانی و میثم واثقی. قم: اسراء.
علامه حلی، حسن بن یوسف. 1386. ترجمه و شرح کشف المراد، ج. ۱. ترجمه علی شیروانی. قم: دارالعلم.
فناری، محمد بن حمزه. 1374. مصباح الانس. تصحیح محمد خواجوی. تهران: مولی.
قیصری، داود. 1375. شرح فصوص الحکم. تصحیح سید جلالالدین آشتیانی. تهران: علمی و فرهنگی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1354. المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1363. مفاتیح الغیب. تصحیح و مقدمه محمد خواجوی، تحشیه علی بن جمشید نوری. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی و انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1366-الف. تفسیر القرآن الکریم، ج. 1، 2 و 7. تحقیق محمد خواجوی. قم: بیدار.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1366-ب. شرح أصول الکافی. تصحیح محمد خواجوی، تحشیه علی بن جمشید نوری. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1375. مجموعه رسائل فلسفی صدر المتألهین. تصحیح حامد ناجی اصفهانی. تهران: حکمت.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1378. رسالة فی الحدوث (حدوث العالم). تحقیق حسین موسویان. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1387. المظاهر الإلهیة. تصحیح سید جلالالدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1388-الف. سه رساله فلسفی، ج. 6، 7. مقدمه و تحصیح و تحقیق سید جلالالدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1388-ب. الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. تصحیح و تقدیم سید جلالالدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1389. مجموعه رسائل فلسفی، ج. 2، 3 و 4. تحقیق سعید نظری توکلی، علی اصغرجعفری، مهدی دهباشی و کاظم مدیرشانهچی، زیر نظر آیتالله سید محمد خامنهای. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1419 ق. الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الأربعة (الاسفار)، ج. 1، 2، 3، 6 و 9. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 2007. اسرار الآیات. تحقیق محمد خواجوی. منامه: مکتبة فخر رازی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. بیتا. الرسائل. قم: مکتبة المصطفوی.
میرداماد، محمد باقر بن محمد. 1381. مصنفات میرداماد. گردآوری عبدالله نورانی، مقدمه مهدی محقق. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
یوسف ثانی، سید محمود، و حسین زحمتکش. 1391. «اسماء و صفات الهی در عرفان اسلامی با رویکردی به آرای امام خمینی (س)»، پژوهشنامه متین 54.
Aquinas, Thomas, Saint. 1952. Summa Theologica. Translated by Fathers of the English Dominican Province, revised by Daniel J. Sullivan. Chicago, Londin, Toronto: Encyclopaedia Britannica, Inc. Basinger, David. 1983. “Why petition an omnipotent, omniscient, wholly good God?.” Religious Studies 19(1): 25-41. Basinger, David. 2004. “God does not necessarily respond to prayer,” pp. 255-264, in Contemporary debates in philosophy of religion, edited by Michael L. Peterson and Raymond J. VanArragon. Malden, MA: Blackwell Publishing. Castelo, Daniel. 2019. “Qualified impassibility,” in Divine impassibility: Four views of God’s emotion and suffering, edited by Robert J. Matz and A. Chadwick Thornhill. InterVarsity Press. Dolezal, James. 2019. “Strong impassibility,” in Divine impassibility: Four views of God’s emotion and suffering, edited by Robert J. Matz and A. Chadwick Thornhill. InterVarsity Press. Jay Oord, Thomas. 2019. “Strong passibility,” in Divine impassibility: Four views of God’s emotion and suffering, edited by Robert J. Matz and A. Chadwick Thornhill. InterVarsity Press. Murray, Michael, and Kurt Meyers. 2004. “God responds to prayer,” pp. 242–254, in Contemporary debates in philosophy of religion, edited by Michael L. Peterson and Raymond J. VanArragon. Malden, MA: Blackwell Publishing. Peckham, John. 2019. “Qualified passibility,” pp. 87-128, in Divine impassibility: Four views of God’s emotion and suffering, edited by Robert J. Matz and A. Chadwick Thornhill. InterVarsity Press. Pinnock, Clorck. 2001. Most moved mover: A theology of God’s openness. Michigan: Paternoster Press. Smilansky, Saul. 2012. “A problem about the morality of some common forms of prayer.” Ratio 25(2): 207-215. | ||
Statistics Article View: 976 PDF Download: 934 |