احمدوند, ., آزادمنش, . (2023). بررسی حقوق مالی زن و مرد در پرتو فقه پویا. Islamic Political Thought, 28(79), 295-327. doi: 10.30497/flj.2023.243636.1830
خلیل اله احمدوند; لیلا آزادمنش. "بررسی حقوق مالی زن و مرد در پرتو فقه پویا". Islamic Political Thought, 28, 79, 2023, 295-327. doi: 10.30497/flj.2023.243636.1830
احمدوند, ., آزادمنش, . (2023). 'بررسی حقوق مالی زن و مرد در پرتو فقه پویا', Islamic Political Thought, 28(79), pp. 295-327. doi: 10.30497/flj.2023.243636.1830
احمدوند, ., آزادمنش, . بررسی حقوق مالی زن و مرد در پرتو فقه پویا. Islamic Political Thought, 2023; 28(79): 295-327. doi: 10.30497/flj.2023.243636.1830
1استادیار گروه الهیات دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
2دانش آموخته کارشناسی ارشد الهیات گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
Receive Date: 28 August 2022,
Revise Date: 27 November 2022,
Accept Date: 03 March 2023
Abstract
بسیاری از حقوق و تکالیف، پیش از اسلام وجود داشته و شارع بر مصلحت وجودی آنها صحه نهاده است. حقوق مالی زن و مرد نیز از جمله مواردی است که آن را شارع امضا کرده و برای هر یک، حد و حدودی تعیین و احکامی صادر نموده است. از آنجایی که احکام تابع مصالح و مفاسد هستند و این موارد نیز بر موضوعات تعلق می‌گیرند، شرایط زمانی و مکانی و شیوه‌های زندگی بر تغییرات آنها تأثیرگذارند و امکان تبدل در احکام را ایجاد می‌نمایند. مواردی از حقوق مالی زن و مرد که در این مقاله بررسی شده‌اند، عبارت‌اند از: مباحث دیه، مهریه، نفقه و اذن در تصرفات مالی. در این پژوهش، سعی بر این است تا با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، به بررسی احکام شرعی مربوط به حقوق مالی زن و مرد پرداخته شود؛ اینکه حقوق مالی زن و مرد تعبدی یا تابع متغیر‌های عارضی‌اند، اینکه تأثیر شرایط زمان و مکان در حقوق مالی زنان چگونه است و اینکه آیا حقوق مالی زن و مرد در اسلام با مصلحت امروزة زنان سازگارند، به‌نحوی که با عدالت سازگارتر و موجب حمایت بیشتر از حقوق زنان گردد. با نتایجی که از این پژوهش حاصل می‌گردد، می‌توان احکامی مبنی بر برابری برخورداری از حقوق مالی را برای زنان در نظر گرفت؛ از جمله تساوی در میزان دیه بر نفس و اعضا، برخورداری از نفقة متناسب با شأن و منزلت زن با توجه به پیشرفت‌های زندگی امروزی، عدم پرداخت مازاد بر مهریه در طلاق خلع و همچنین عدم شرط اذن در تصرفات مالی با توجه به استقلال مالی که زنان در عصر امروز دارند.
ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین (1405ق). عوالی اللئالی العزیزیه. قم: دار سیدالشهداء للنشر.
ابن شعبه حرانى، حسن بن على (1404ق). تحف العقول. قم: جامعة مدرسین.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر للطباعه و نشر و توزیع.
ابوزهره، محمد (بی‌تا). محاضرات فی عقد الزواج و آثاره. قاهره: دارالفکر العربی
اردبیلى، احمد بن محمد (1403ق). مجمعالفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: انتشارات اسلامى.
ایمانی، مینا (1389). بررسی تطبیقی اذن زوجه از زوج در فقه و حقوق موضوعه. تهران: دانشگاه پیام نور.
بحرانى، یوسف بن احمد (1405ق). الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره. تحقیق محمدتقی ایروانی. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
بهمنی، میلاد (1395). تحلیل حقوق مالی زوجه در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه با تأکید بر نظریات آیت‌الله هاشمی شاهرودی. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد دانشگاه عدالت تهران. ایران.
خویى، سید ابوالقاسم (1410ق). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینه العلم.
ـــــــــــــــ (بی‌تا). کتاب الحج. قم: منشورات مدرسه دارالعلم.
دارقطنی، علی بن عمر (1424ق). سنن الدارقطنی. لبنان: مؤسسه الرساله.
روحبخش فعالی، زهره و امینی، اعظم (1399). «بررسی فقهی انفاق زن بدون اذن شوهر». فصلنامة علمی مطالعات فقه اقتصادی، 2(3)، ص73ـ84.
شاهعلی، حسن (1394). بررسی فقهی ماهیت وجودی نفقه وکمیت وکیفیت آن در مذاهب خمسه. فصلنامه حبل المتین. 4(13)، 80-66.
شریف مرتضی، علی بن حسین بن موسی (1415ق). الانتصار. قم: مؤسسة اسلامی.
شیرازی، سید محمد حسینی (بی‌تا). الفقه: کتاب الجعاله، الایمان و النذر. قم: مدرسه الامام المهدی(ع).
صانعی، یوسف (1377). برابری دیة زن و مرد مسلمان و غیرمسلمان. قم: فقه الثقلین.
ـــــــــــــــ (1383). فقه و زندگی (کتاب القصاص). قم: فقه الثقلین.
صدوق، محمد بن على بن بابویه (1413ق). من لا یحضره الفقیه. قم: انتشارات اسلامى.
طاهرى، حبیب‌الله (1418ق). حقوق مدنى. قم: انتشارات اسلامى.
طاهری‌نیا، احمد (1384). «زن و استقلال اقتصادی». نشریة معرفت، شمارة 89.
طبرسی، فضل بن حسن (1363). تفسیر مجمع البیان. ترجمة حسین نوری همدانی. تهران: فراهانی.
طوسى، ابوجعفر، محمد بن حسن (1390). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
ـــــــــــــــ (1407ق). الخلاف. قم: انتشارات اسلامی جامعة مدرسین قم.
عاملى (شهید ثانى)، زین‌الدین بن على (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه.
ـــــــــــــــ (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: داورى.
عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (1372). القواعد و الفوائد. تهران: مکتبه المفید.
عسگری، آسیه (1396). امکان سنجی محرومیت همسر از ارث در فقه وحقوق موضوعه. (پایان نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه پیام نور. تهران. ایران.
علوی، سید محمدتقی (1381). «تأملی بر جایگاه "عرف" و "عادت" در فقه و حقوق موضوعة ایران». زبان و ادب فارسی (نشریة سابق دانشکدة ادبیات دانشگاه تبریز)، 45(182)، ص135ـ168.
