News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,444 |
| Article View | 8,509,635 |
| PDF Download | 4,507,255 |
بررسی فقهی حقوقی رابطه‌ی بانک، مشتری و صندوق توسعه ملی در اعطای تسهیلات؛ چالش‌ها و راهکارها | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| Article 8, Volume 23, Issue 4 - Serial Number 58, November 1401, Pages 653-684 PDF (497.06 K) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/law.2023.243202.3264 | ||
| Authors | ||
| یاسر مرادی1; سید امیرحسین سیدی* 2 | ||
| 1دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، دپارتمان حقوق، دانشگاه مفید. | ||
| 2دانشجوی دکتری حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 26 May 2022, Accept Date: 26 January 2023 | ||
| Abstract | ||
| کشورهای مختلف، پس از پی بردن به ضرورت عدالت بین نسلی، برای تحقق آن و بهره‌وری نسل‌های بعدی از ثروت‌های ملی، راهکارهایی نظیر تأسیس صندوق‌های توسعه‌ای را دنبال کرده‌اند. این صندوق‌ها معمولاً از دو طریق اعطای تسهیلات یا سرمایه‌گذاری مستقیم در پروژه‌های توسعه‌ای، اهداف بلندمدتی مثل تبدیل منابع ملی به ثروت‌های ماندگار با بازده فزاینده را دنبال می‌کنند. صندوق توسعه ملی در ایران، عمدتاً در قالب اعطای تسهیلات از طریق انعقاد قرارداد عاملیت با بانک‌ها فعالیت می‌کند که این امر همواره چالش‌های مهمی به ویژه درخصوص وصول مطالبات منابع اعطایی را به دنبال داشته است. با اینکه قرارداد عاملیت صندوق توسعه ملی با بانک‌ها، در قالب قراردادهای الحاقی و سخت‌گیرانه منعقد می‌شود و صندوق سعی نموده در قالب شروط ضمن عقد، ریسک بازگشت منابع خود را به حداقل میزان ممکن برساند، لکن کماکان در وصول مطالبات دچار مشکلات جدی است. نوشتار حاضر سعی دارد از رهیافت بررسی «ماهیت رابطه میان مشتری، بانک و صندوق توسعه ملی در اعطای تسهیلات و آثار آن» با رویکرد توصیفی تحلیلی، ضمن تشریح فرآیند اعطای تسهیلات و تبیین ابهام حقوقی آن به‌ویژه در رابطه سه جانبه یاد شده، اثبات نماید معضلات فعلی صندوق توسعه ملی، ناشی از ماهیت ناصواب رابطه مذکور بوده و قراردادهای فعلی نمی‌تواند ریسک‌های قراردادی تسهیلات را مورد پوشش قرار دهد. در پایان نیز پیشنهادات مشخصی مثل انعقاد قراردادهای سپرده‌گذاری به جای عاملیت در برخی موارد، استفاده از مکانیزم بازار سرمایه، اصلاح شروط ضمن عقد قرارداد عاملیت، جایگزینی عقود مبادله‌ای به ویژه استصناع به جای عقود مشارکتی و نهایتاً رعایت الزامات مدیریت ریسک اعتباری برای بهبود وضعیت کنونی ارائه شده تا با یاری آن‌ها بتوان وضعیت نامناسب فعلی را سامان بخشید. | ||
| Keywords | ||
| صندوق توسعه ملی; وصول مطالبات; قرارداد عاملیت; قراراد بانکی; تسهیلات | ||
| References | ||
|
افشار، بهمن و موسوی، سیدرضا (1397). اعتبارات اسنادی داخلی ـ ریالی (ساختار، ماهیت و مبنای عقدی). فصلنامه علمی ـ حقوقی قانون یار، (5)، صص. 33-59.
امامی، سیدحسن (1368). حقوق مدنی. تهران: اسلامیه.
ایروانی، باقر (1427ق). دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی. (3 جلد)، قم: مؤسسه الفقه للطباعة و النشر.
پارسا، فرزاد (1395). مقاصه در فقه اسلامی و مقایسه آن با تهاتر در حقوق ایران. دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی فقه مقارن، (8)، صص. 67-91.
پورمند، محمد و کرمی، محمدمهدی (1391). مبانی فقهی اقتصاد اسلامی. تهران: سمت.
تبریزی، جواد بن علی (1427ق). المسائل المنتخبة. قم: دار الصدیقة.
حبیب‌زاده، توکل و آجرلو، اسماعیل (1391). ﻧﻘﺪ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺍﺻﻞ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻗﻮﺍ ـ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﺍﺳﻼﻣﯽ. ﭘﮋﻭﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﺳﻼﻣﯽ، 13(2)، صص. 99-126.
حبیب‌زاده، محمدجعفر (1389). تحلیل جرائم کلاهبرداری و خیانت در امانت. تهران: دادگستر.
حسینى روحانى، سیدصادق (1412ق). فقه الصادق (علیه‌السلام). قم: دار الکتاب ـ مدرسه امام.
حلی، حسن بن یوسف (1414ق). تذکرۀ‌الفقا، ج ۱۱، قم: مؤسسه نشر آل البیت لاحیاء التراث.
خضری، محمد (1388). بیماری هلندی و ضرورت استفاده درست از درآمدهای نفتی. فصلنامه مطالعات راهبردی، (46)، صص. 67-82.
خمینی، سیدروح‌الله (1374). تحریرالوسیله. قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
خمینی، سیدروح‌الله (1390). تحریرالوسیله. بی‌جا: دارالکتب العلمیه.
دادگر، یداله و توحید فیروزان، سرنقی (1391). ارائه چارچوبی برای تعیین نرخ سود در عقود مبادله‌ای. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، (4)، صص. 79-102.
رضایی، محمد و جمشیدی اوانکی، احمدرضا (1395). مشکلات اجرایی جعاله و جعاله ثانویه در بانکداری ایران و تحلیل حقوقی دستورالعمل اجرایی آن با رویکردی بر نظر امام خمینی. پژوهشنامه متین، (72)، صص. 75-96.
روحانی، سیدعلی و بنی‌طبا، سیدمهدی (1396). پیامدهای نبود نظارت شرعی بر نظام بانکی ایران، دلالت‌های سیاستی. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، (68)، صص. 87-117.
رئیسی، مصطفی (1373). جعاله در اقتصاد اسلامی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
سعدی، حسینعلی و منصوریان، مصطفی (1396). بازشناسی فقهی حقوقی مالکیت عمومی از مالکیت دولتی با تأکید بر اصل 44 قانون اساسی. حکومت اسلامی، (85)، صص. 104-129.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1386). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. تدوین توسط سیدمحمد کلانتر. (10 جلد)، قم: جامعة النجف الدینیة.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1410ق). الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیة. قم: کتابفروشی داوری.
شهیدی، سیدمهدی (1385). سقوط تعهدات. تهران: مجد.
صاحب جواهر، محمدحسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. (43 جلد)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
صدر، سیدمحمدباقر (1349). اقتصاد ما. ترجمه اسپهبدی، (2 جلد)، تهران: انتشارات اسلامی.
صدر، سیدمحمدکاظم (1358). بنیادهای عمومی بانک در جامعه اسلامی. تهران: انتشارات روزبه.
صفار، محمدجواد (1377). نقد و تحلیل حقوقی پیرامون ماده 558 قانون مدنی پیرامون شرط ضمان مضارب. مجله مفید، (14)، صص. 15-38.
طالبی، محمد و کیائی، حسن (1391). ریشه‌یابی چالش‌های استفاده از عقود مشارکتی در نظام بانکداری جمهوری اسلامی ایران. تحقیقات مالی اسلامی (تحقیقات مالی اسلامی)، (2)، صص. 37-55.
عبدالهی، حسین 1(398). بازتعریف اموال عمومی و آثار آن در نظام حقوقی ایران. فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، (63)، صص. 65-96.
علوی رضوی، سیدیحیی (1388). شرط ضمان عامل در قرارداد مضاربه. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، (33)، صص. 161-178.
فیومی، ابوالعباس (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. (جلد 2)، بیروت: المکتبة العلمیة.
کاتوزیان، ناصر (1382). دوره مقدماتی حقوق مدنی؛ درس‌هایی از عقود معین. تهران: کتابخانه گنج دانش.
کریمی، عباس و مرادی، یاسر (1394). سوءاستفاده از شروط قراردادهای مشارکت مدنی در بانکداری اسلامی و مطالعه تطبیقی با آموزه‌های دایرکتیو اتحادیه اروپا. فصلنامه مطالعات مالی و بانکداری اسلامی، (1)، صص. 39-70.
کریمی، عباس و مرادی، یاسر (1396). مسئولیت بانک‌ها در عقود مشارکتی (مشارکت مدنی و مضاربه). فصلنامه علمی ترویجی اقتصاد و بانکداری اسلامی، (21)، صص. 135-156.
لاجوردی، سیدعدنان؛ توحیدی‌نیا، ابوالقاسم و رضایی صدرآبادی، محسن (1394). بررسی نقش صندوق توسعه ملی در تحقق عدالت اقتصادی. دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی اقتصاد اسلامی، (15)، صص. 91-120.
محمودی، وحید؛ عبده تبریزی، حسین؛ شیرکوند، سعید و قهرمانی، رضا (1398). الگوی حکمرانی و تخصیص منابع در صندوق توسعه ملی ایران. فصلنامه اقتصاد مالی، (49)، صص. 47-100.
مرادی، یاسر (1398). چالش‌های حقوقی وصول مطالبات مؤسسه‌های اعتباری. فصلنامه مطالعات مالی و بانکداری اسلامی، (12)، صص. 43-68.
معتمدی، منیره (1388). صندوق توسعه ملی و لایحه برنامه پنجم. تازه‌های اقتصاد، (126)، صص. 26-33.
نراقی، احمد بن محمدمهدی (بی‌تا). مستند الشّیعة. قم: مؤسسة آل البیت (علیهم‌السلام) لإحیاء التراث.
نظرپور، محمدنقی (1384). اوراق بهادار استصناع (سفارش ساخت)؛ ابزاری برای سیاست پولی. فصلنامه تخصصی اقتصاد اسلامی، (20)، صص. 81-110.
نکونام، وحید (1400). بررسی نسبت قاعده تقاص با قاعده منع اخلال در نظام. فصلنامه دانش حقوق عمومی، (4)، صص. 47-68.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1376). بانکداری اسلامی. مجله تحقیقات اسلامی (1و2)، صص. 117-122. | ||
|
Statistics Article View: 559 PDF Download: 412 |
||