News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,444 |
| Article View | 8,509,632 |
| PDF Download | 4,507,253 |
قانون به مثابه امری اجتماعی؛ مطالعه روششناسانه نظریه قانون مونتسکیو | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| Article 3, Volume 23, Issue 4 - Serial Number 58, November 1401, Pages 511-538 PDF (471.19 K) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/law.2022.243287.3276 | ||
| Author | ||
| مجتبی جاویدی* | ||
| دانشیار، گروه علوم قرآن و فقه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران. | ||
| Receive Date: 10 June 2022, Accept Date: 11 December 2022 | ||
| Abstract | ||
| با پیدایش مدرنیته به تدریج شاهد تغییر مبنای علم و شکل‌گیری علمی متفاوت از دوران پیش از آن هستیم. علم جدید، صورت کامل شده علم دوران پیش از مدرن نیست، بلکه مبتنی بر بنیادهای هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و انسان‌شناسانه متفاوت و متکی بر تلقی خاصی از طبیعت، انسان و خداوند است. نظریه مونتسکیو در چارچوب رویکرد مدرن، توجهی به طبیعت ثابت انسان، مبدأ و غایت وجودی او در رسیدن به سعادت حقیقی ندارد. در چارچوب آن، انسان دارای طبیعتی ثابت و پایدار نیست، بلکه طبیعت او در خلال اجتماع ساخته می‌شود. او قانون را از اجزای نظام اندام‌واره اجتماعی می‌داند و تلاش می‌کند پیوند بین «قانون» به عنوان امری اجتماعی با شرایط مختلف اجتماعی را آشکار سازد. مهم‌ترین نتایج تلقی قانون به مثابه امری اجتماعی در اندیشه مونتسکیو عبارت است از: تحلیل قوانین جامعه بر اساس شرایط اجتماعی، پذیرش روابط علّی حاکم بر قانون، نسبیت قانون و جدایی آن از ارزش‌ها و از دین. این مقاله می‌کوشد با رویکرد روششناسانه، بین اصول علم اجتماعی او و مبانی بنیادین آن و نظریه قانون وی ارتباط برقرار کرده و نظریه قانون او را در پرتو بنیان‌های علم اجتماعی جدید که متفاوت از بنیان‌های علم سنتی است مورد مطالعه قرار دهد. | ||
| Keywords | ||
| روح‌القوانین; روش‌شناسی; مدرنیته; مونتسکیو; نظریه اجتماعی; نظریه قانون | ||
| References | ||
|
آرون، ریمون (1370). مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی. ترجمه باقر پرهام، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی (شرکت سهامی).
ارسطو (1378). سماع طبیعی. ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
ارسطو (1390). سیاست. ترجمه حمید عنایت، تهران: امیرکبیر.
استیس، والتر ترنس (1377). دین و نگرش نوین. ترجمه احمدرضا جلیلی، تهران: انتشارات حکمت.
پارسانیا، حمید (۱۳۹۰). روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (۱۳۹۲)، نظریه و فرهنگ: روش‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌های علمی. راهبرد فرهنگ، (۲۳)، صص. 7-28.
تریگ، راجر (1386). فهم علم اجتماعی. ترجمه شهناز مسمی‌پرست، تهران: نشر نی.
جاویدی، مجتبی (1398). نظریه قرارداد اجتماعی ژان ژاک روسو با رویکردی روششناسانه. اندیشه دینی، 19(4)، (پیاپی 73)، صص. 25-50.
جاویدی، مجتبی (1399). نگاهی روششناسانه به نظریه قرارداد اجتماعی توماس هابز. مطالعات حقوق عمومی، 50(2)، صص. 685-709.
جاویدی، مجتبی (1400). تجلی سوبژکتیویته در نظریه اراده عمومی ژان ژاک روسو. مطالعات حقوق عمومی، 51(1)، صص. 367-388.
جونز، و. ت. (1383). خداوندان اندیشه سیاسی، قسمت دوم (مونتسکیو، روسو، برک، بنتام). ترجمه علی رامین، تهران: انتشارات امیرکبیر.
چالمرز، آلن اف (1390). چیستی علم (درآمدی بر مکاتب علم‌شناسی فلسفی). ترجمه سعید زیباکلام، تهران: انتشارات سمت.
حسنی، سید حمیدرضا و موسوی، هادی (1395). انسان‌کنش‌شناسی پوزیتیویستی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
خسروپناه، عبدالحسین (1382). گستره شریعت. قم: پژوهشکده فرهنگ و معارف (نشر معارف).
داوری اردکانی، رضا (1373). فلسفه در بحران. تهران: انتشارات امیرکبیر.
داوری اردکانی، رضا (1374). فلسفه چیست؟. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
داوری اردکانی، رضا (1386). درباره غرب. تهران: انتشارات هرمس.
داوری اردکانی، رضا (1390). درباره علم. تهران: انتشارات هرمس.
دورکیم، امیل (1368). قواعد روش جامعه‌شناسی. ترجمه علی‌محمد کاردان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دورکیم، امیل (1378). خودکشی. ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
ریتزر، جورج (1374). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
سبزواری، ملاهادی (1369). شرح المنظومه، تصحیح و تعلیق از آیت‌الله حسن‌زاده آملى و تحقیق و تقدیم از مسعود طالبى، تهران: نشر ناب.
صانعی دره‌بیدی، منوچهر (1384). مبانی اندیشه‌های فلسفی (فلسفه عمومی). تهران: انتشارات امیرکبیر.
طالب‌زاده، سیدحمید (1384). تحلیلی فلسفی از نسبت ریاضیات و علم جدید. نشریه فلسفه، (10)، صص. 51-76.
طالب‌زاده، سیدحمید؛ مهرنیا، حسن و موسوی اصل، سید سعید (1398). رویکرد ارگانیک در ایدئالیسم آلمانی به‌مثابه شرط امکان علم اجتماعی پوزیتیویستی در اندیشه دورکیم. مطالعات جامعه‌شناختی، 26(2)، صص. 241-272.
عبداللهی آرانی، مصعب (1385). نقد و بررسی چهار نگرش پوزیتیویستی در علم اقتصاد: هاروارد، LSE، شیکاگو، MIT. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، تهران، ایران.
کاپلستون، فردریک چارلز (1387). تاریخ فلسفه (فلسفه قرون وسطی از آگوستینوس تا اسکوتوس). (جلد دوم)، ترجمه ابراهیم دادجو، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاپلستون، فردریک چارلز (1388). تاریخ فلسفه (از مِن دوبیران تا سارتر). (جلد نهم)، ترجمه عبدالحسین آذرنگ و سید محمود یوسف‌ثانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاپلستون، فردریک چارلز (1389). تاریخ فلسفه (از ولف تا کانت). (جلد ششم)، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاپلستون، فردریک چارلز (1390). تاریخ فلسفه (از دکارت تا لایب نیتس). (جلد چهارم)، ترجمه غلامرضا اعوانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاسیرر، ارنست (1382). فلسفه روشنگری. ترجمه یدالله موقن، تهران: انتشارات نیلوفر.
کالینیکوس، آلکس (1385). درآمدی تاریخی بر نظریه اجتماعی. ترجمه اکبر معصوم بیگی، تهران: انتشارات آگه.
کچوئیان، حسین (1395). «تحلیل جامعه‌شناختی و انتقادی ماهیت علم مدرن» در: درس‌گفتارهای اولین دوره طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسانی (تابستان 1394)، تهیه و تدوین: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
کوزر، لوئیس (1389). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
لنکستر، لین و (1383). خداوندان اندیشه سیاسی. قسمت اول (هگل، آگوست کنت، جان استوارت میل). ترجمه علی رامین، تهران: انتشارات امیرکبیر.
مارشال، گوردون (1388). فرهنگ جامعه‌شناسی آکسفورد. ترجمه میرا مشیرزاده، تهران: انتشارات میزان.
موسوی اصل، سید سعید (1397). رویکرد سوبژکتیو به قانون در فلسفه کانت. حکمت اسلامی، 5(1)، صص. 61-78.
مونتسکیو (1345). ملاحظات در باب علل عظمت و انحطاط رومیان. ترجمه علی‌اکبر مهتدی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
مونتسکیو (1349). روح‌القوانین. ترجمه علی‌اکبر مهتدی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
وبر، ماکس (1387). روش‌شناسی علوم اجتماعی. ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر مرکز.
هایدگر، مارتین (1379). عصر تصویر جهان. ترجمه حمید طالب‌زاده، فصلنامه فلسفه دانشگاه تهران، (1)، صص. 139-156.
Aristotle (2000). Nicomachean Ethics ,roger crispe, Cambridge, United Kingdom: cambridge university press. Durkheim, Emile (1960). Montesquieu and Rousseau, Forerunners of Sociology, First edition, U.S.A: The University of Michigan Press. Kant, Immanuel (1909). Critique of Practical Reason, Trans, TK abbott. New York: Prometheus Books. Kant, Immanuel (1985). Critique of Pure Reason, Trans by Norman Kemp Smith. New York: The Modern Library Press Kant, Immanuel (2006). Groundwork of the Metaphysics of Morals. Translated and Edited By Mary Gregor. England: Cambridge University Press. | ||
|
Statistics Article View: 470 PDF Download: 428 |
||