News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 514 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,515,175 |
| PDF Download | 4,510,072 |
نقد اخلاقی پاسخ‌های فلسفه‌ی اسلامی معاصر (علامه طباطبایی و شهید مطهری) به مسئله‌ی شر | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 11, Volume 21, Issue 1 - Serial Number 41, January 1402, Pages 187-208 PDF (754.95 K) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2022.243372.1785 | ||
| Authors | ||
| زهرا یحیی‌پور1; نعیمه پورمحمدی* 2; مالک حسینی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار گروه فلسفۀ دین، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران. | ||
| 3استادیار گروه فلسفه، مؤسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه‌ی ایران، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 27 June 2022, Revise Date: 23 July 2022, Accept Date: 02 August 2022 | ||
| Abstract | ||
| مسئلۀ دیرپای شر، که خود شامل مجموعه‌ای از مسائل است، به طور کلی، به سه طریق تقریر شده است: (1) مسئلۀ منطقی شر (ناسازگاری منطقی وجود خدا و صفات او با وجود شر)؛ (2) مسئلۀ شاهدمحور شر (شر را شاهدی علیه معقولیت خداباوری دانستن)؛ (3) مسئلۀ اگزیستانسیال شر (ناسازگاری باورهای دینی با تجربۀ زیستۀ شخص). مهم‌ترین دفاعیه‌های فلسفۀ اسلامی معاصر (برگرفته از اندیشه‌های علامه طباطبایی و شهید مطهری)، که در پاسخ به مسئلۀ منطقی شر مطرح شده، عبارت‌اند از (1) موهوم بودن شر؛ (2) عدمی بودن شر؛ (3) نسبی بودن شر؛ (4) ضرورت وجود موجودی که خیر آن بیش از شرش است (ضرورت شر قلیل در برابر خیر کثیر)؛ (5) منشأ اثر بودن ماده در شرور؛ (6) ضرورت شر برای تحقق خیر؛ (7) ضرورت شر برای درک خیر؛ (8) شر را حاصل جزءنگری دانستن؛ (9) شر را حاصل دیدگاه انسان دانستن؛ (10) شر را حاصل اختیار دانستن. از نظر فلسفۀ دین مدرن نقدهایی اخلاقی به دفاعیه‌ها و تئودیسه‌های سنتی وارد شده که فلسفۀ اسلامی معاصر را نیز در بر می‌گیرد. نقدهای اخلاقی مانند (1) دفاعیه‌پردازی شر؛ (2) انفعال در برابر شر؛ (3) نگاه ابزاری به انسان و رنج او؛ (4) نقض خودمختاری انسان؛ (5) غفلت از تنوع خصلت روانی انسان‌ها، غفلت از میزان، تنوع و پراکندگی رنج؛ (6) غفلت از رنج حیوانات، کودکان و معلولان. بررسی این انتقادات لزوم اصلاح، تکمیل، ابداع و ارائۀ گونه‌های جدیدی از دفاعیه‌ها در فلسفه اسلامی را ضروری می‌سازد که به طور خاص به جنبه عملی شر نیز توجه داشته باشد. | ||
| Keywords | ||
| نقد اخلاقی; دفاعیه; شر; مسئله منطقی شر; فلسفه‌ی اسلامی معاصر; علامه طباطبایی; استاد مطهری | ||
| References | ||
|
اکبرزاده، حوران. 1383. «مسئلۀ شر از نظر جی. ال. مکی و فلاسفۀ اسلامی». حکمت سینوی (مشکوة النور) 24-25.
تراکاکیس، نیک. 1397. «ضد تئودیسه». ترجمۀ حامد هاشمی. در دربارۀ شر: ترجمۀ مقالات برگزیده در فلسفه و الهیات شر، ج 1، به کوشش نعیمه پورمحمدی. قم: کتاب طه.
حسینی، سید مرتضی، و حسین هوشنگی. 1390. «تقریری نو از مسئلۀ شر بر اساس نظریۀ ادراکات اعتباری علامه طباطبایی». فلسفه و کلام اسلامی 44(1).
الطباطبایی، السید محمدحسین. 1406 ق (1362 ش). نهایة الحکمة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
الطباطبایی، السید محمدحسین. 1417 ق. المیزان فی تفسیر القرآن. ج. 1، 3، 8، 13. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
الطباطبایی، السید محمدحسین. 1428 ق-الف. «رسالة الإنسان فی الدنیا». در الإنسان و العقیدة. قم: باقیات.
الطباطبایی، السید محمدحسین. 1428 ق-ب. «رسالة الانسان بعد الدنیا». در الإنسان و العقیدة. قم: باقیات.
طباطبایی، سید محمدحسین. 1374. المیزان فی تفسیر القرآن (تفسیر المیزان). ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی. ج. 1، 3، 8، 13. قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
طباطبایی، سید محمدحسین. 1385-الف. اصول فلسفه و روش رئالیسم. ج. 5. تهران: صدرا.
طباطبایی، سید محمدحسین. 1385-ب. بدایة الحکمة. ترجمه و اضافات علی شیروانی. قم: مؤسسۀ انتشارات دارالعلم.
طباطبایی، سید محمدحسین. بی‌تا. اصول فلسفه و روش رئالیسم. ج. 2. تهران: صدرا.
فیلز، اون. 1397. «تئودیسه در غرقاب اشک و آه». ترجمۀ مهدی خسروانی. در دربارۀ شر: ترجمۀ مقالات برگزیده در فلسفه و الهیات شر، ج. 1، به کوشش نعیمه پورمحمدی. قم: کتاب طه.
مطهری، مرتضی. 1385. اصول فلسفه و روش رئالیسم. ج. 5. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی. 1386. عدل الهی. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی. 1387-الف. مجموعه آثار. ج. 1، 6. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی. 1387-ب. توحید. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی. 1389. یادداشت‌ها. ج. 3. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی. بی‌تا. اصول فلسفه و روش رئالیسم. ج. 2، 4. تهران: صدرا.
وِتزل، جیمز. 1397. «آیا می‌توان از تئودیسه پرهیخت؟ ادعای شرور جبران‌نشده». ترجمۀ نعیمه پورمحمدی. در دربارۀ شر: ترجمۀ مقالات برگزیده در فلسفه و الهیات شر، ج. 1، به کوشش نعیمه پورمحمدی. قم: کتاب طه.
Dore, Clement. 1974. “Do Theodicists Mean What They Say?”. Philosophy (London, England) 49(190). Dostoyevsky, Fyodor. 1993. The Brothers Karamazov. Translated by D. McDuff. London: Penguin. (Originally published in Russian in 1880). Hick, John. 1985. Evil and the God of Love. Houndmills: Palgrave. (Originally published in 1966). Lerner, Berel Dov. 2000. “Interfering with Divinely Imposed Suffering”. Religious Studies 36(1). O’Connor, David. 1995. “Hasker on Gratuitous Natural Evil”. Faith and Philosophy 12(3). | ||
|
Statistics Article View: 308 PDF Download: 400 |
||