
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 509 |
Number of Articles | 4,403 |
Article View | 8,265,640 |
PDF Download | 4,257,032 |
چرا معجزه راه مناسبی برای اثبات صدق دعوی نبوت نیست؟ (با نگاهی به دیدگاه غزالی، ابنرشد و ملاصدرا) | ||
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
Article 9, Volume 21, Issue 1 - Serial Number 41, January 1402, Pages 145-165 PDF (771.23 K) | ||
Document Type: پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/prr.2022.243167.1774 | ||
Author | ||
سعید انواری* | ||
دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
Receive Date: 10 May 2022, Revise Date: 22 June 2022, Accept Date: 11 July 2022 | ||
Abstract | ||
چنان که در علم کلام مشهور است، پیامبران با آوردن معجزه نشان میدهند که در دعوی خود صادقاند و فرستادۀ حقیقی خداوند به شمار میآیند. در مقابل این نظر مشهور، عدهای از اندیشمندان معجزه را راه مناسبی برای اثبات صدق دعوی نبوت به شمار نیاوردهاند. چنان که حکمایی همچون ملاصدرا، غزالی، ابنرشد، عبدالرزاق لاهیجی و ملاهادی سبزواری معتقدند که مؤمن حقیقی ایمان و یقین خود را بر دیدن معجزۀ عملی از پیامبر بنا نمیکند و دینی را که حاصل معجزه باشد دین انسانهای عامی دانستهاند. از نظر ایشان معجزه نمیتواند برای ما یقین عقلانی ایجاد کند و تشخیص معجزه نیز از سحر و شعبده دشوار است. در این مقاله پس از بیان دیدگاهها و دلایل مخالفان معرفتبخشی معجزات، اشکالات دیگری مانند متواتر نبودن گزارشهای معجزات، منحصر بودن گزارشهای معجزات به حامیان آن دین، عدم ارائۀ ملاک عملی برای تشخیص معجزات، قابل اثبات نبودن ادعای مطابقت معجزات با فنون زمانه و امکان ارائۀ تفسیرهای طبیعی از معجزات، مطرح شده و سپس راه صحیح شناخت انبیاء، که نزدیکی و تشبّه روحی به ایشان و بررسی معارف الهی آنان است، ارائه شده است. بر این اساس، نشان داده شده است که معجزات نقلشده در ادیان فاقد کارکرد کلامی مورد نظرِ متکلمان هستند. | ||
Keywords | ||
معجزه; ایمان; عقلانیت; غزالی; ابن رشد; ملاصدرا | ||
References | ||
ابنرشد، 1998 م. الکشف عن مناهج الادلة فی عقائد الملة. مقدمه و شرح محمد عابد الجابری. بیروت: مرکز الدراسات الوحدة العربیة.
احمدنگری، عبدالنبی. 1395 ق. جامع العلوم فی اصطلاحات الفنون (دستور العلماء). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
احمدی، محمدامین. 1389. تناقضنما یا غیبنمون (نگرشی نو به معجزه). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
اردبیلی، سید عبدالغنی. 1381. تقریرات فلسفه، ج. 3: اسفار. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار.
افراسیابی، بهرام. 1371. تاریخ جامع بهائیت (نو ماسونی). تهران: سخن.
پترسون، مایکل، و دیگران. 1379. عقل و اعتقاد دینی (درآمدی بر فلسفه دین). ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران: طرح نو.
تفتازانی، سعدالدین. 1409 ق. شرح المقاصد. تحقیق عبدالرحمن عمیره. افست قم: الشریف الرضی.
تهانوی، محمدعلی. 1996 م. کشاف اصطلاحات الفنون. بیروت: مکتبة لبنان الناشرون.
جامی، عبدالرحمن. 1381. نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص. تصحیح ویلیام چیتیک. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
جرجانی، میر سید شریف. 1370. التعریفات. تهران: ناصرخسرو.
جرجانی، میر سید شریف. 1325. شرح المواقف. تصحیح بدرالدین نعسانی. قم: الشریف الرضی.
جوادی آملی، عبدالله. 1394. حقیقت و تأثیر اعجاز (برگرفته از آثار آیة اللّه جوادی آملی). به کوشش جعفر آریانی. قم: اسراء.
حلی، حسن بن یوسف بن مطهر. 1417 ق. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. تصحیح و تعلیقه حسن حسنزادۀ آملی. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
زرندی، نبیل. بیتا. مطالع الأنوار (ترجمه و تلخیص تاریخ نبیل زرندی). به کوشش اشراق خاوری. بیجا: بینا.
سبحانی، جعفر 1415 ق. المحاضرات فی الالهیات. تلخیص علی ربانی گلپایگانی. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
سبزواری، ملاهادی. 1383. اسرار الحکم. تصحیح کریم فیضی. قم: مطبوعات اسلامی.
سعیدی مهر، محمد. 1381. آموزش کلام اسلامی. قم: طه.
صدوق، محمد بن علی. 1413 ق. من لایحضره الفقیه. تصحیح: علیاکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
صلیبا، جمیل. 1366. فرهنگ فلسفی. ترجمۀ منوچهر صانعی درّهبیدی. تهران: حکمت.
طباطبائی، محمدحسین. 1374. ترجمۀ تفسیر المیزان. ترجمۀ محمدباقر موسوی. تهران: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین.
طوسی، خواجه نصیرالدین. 1405 ق. تلخیص المحصل (المعروف بنقد المحصل). بیروت: دار الأضواء.
عوفی، سدیدالدین محمد. 1363. گزیدۀ جوامع الحکایات و لوامع الروایات. به کوشش جعفر شعار. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
غزالی، ابوحامد. 1409 ق. الاقتصاد فی الاعتقاد. بیروت: دارالکتب العلمیة.
غزالی، ابوحامد. 1993 م. القسطاس المستقیم. تصحیح محمود بیجو. دمشق: بینا.
غزالی، ابوحامد. 1416 ق. المنقذ من الضلال. مجموعۀ رسائل الامام الغزالی. بیروت: دارالفکر.
فخررازی، فخرالدین. 1407 ق. المطالب العالیة من العلم الالهی. تحقیق حجازی سقا. بیروت: دارالکتاب العربی.
فیاض لاهیجی، عبدالرزاق. 1383. گوهر مراد. تصحیح مؤسسۀ تحقیقاتی امام صادق. تهران: سایه.
فیض کاشانی، ملامحسن. 1383. انوار الحکمة، تصحیح محسن بیدارفر. قم: بیدار.
فیض کاشانی، ملامحسن. 1406 ق. الوافی. اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین.
قاضی عبدالجبار معتزلی. 1422 ق. شرح الاصول الخمسة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
قاضی عبدالجبار معتزلی. 1965 م. المغنی فی ابواب التوحید و العدل. تحقیق جورج قنواتی. قاهرة: الدار المصریة.
قدردان قراملکی، محمدحسن. 1381. معجزه در قلمرو عقل و دین. قم: بوستان کتاب.
کرینستون، جولیوس. 1377. انتظار مسیحا در آیین یهود. ترجمۀ حسین توفیقی. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
کلینی، محمد بن یعقوب. 1407 ق. الکافی. تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1366. تفسیر القرآن الکریم. قم: بیدار.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1383. شرح اصول الکافی. تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1360. الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح سید جلالالدین آشتیانی. مشهد: مؤسسة التاریخ العربی.
مولوی، جلال الدین محمد. 1396. مثنوی معنوی. تصحیح رینولد ا. نیکلسون. تهران: هرمس.
مونتگمری وات، ویلیام. 1379. حقیقت دینی در عصر ما. ترجمۀ ابوالفضل محمودی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
نفیسی، شادی. 1382. «تفسیر سید احمدخان». صص. 689-693، در دانشنامۀ جهان اسلام، ج 7. تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.
هجویری، علی بن عثمان. 1375. کشف المحجوب. به کوشش والنتین آلکسی یویچ ژوکوفسکی. تهران: طهوری. | ||
Statistics Article View: 449 PDF Download: 440 |